Sudanlı siyasi kaynaklara göre, kabine üyeleri ve çok sayıda hükümet yanlısı parti lideri, ordu ile sivil hükümet arasında haftalarca süren gerilimin ardından bugün darbeyle gözaltına alındı.
Reuters’ın ülkedeki olaylarla ilgili derlediği bazı arka planlar şunlar;
Sudan’daki meselelerden kim sorumlu?
Sudan’da, Nisan 2019’da halk ayaklanmasının ülkeyi yaklaşık 30 yıl boyunca yöneten Ömer Hasan el-Beşir’i devirmesinin ardından demokratik geçiş süreci başladı.
Ağustos 2019’da yapılan anlaşmaya göre, Sudan ordusu ülkeyi 2023 sonuna kadar seçimlere götürmesi gereken Egemenlik Konseyi’ndeki sivil siyasi gruplardan yetkililerle iktidarı paylaşacaktı.
Daha önce gerginlikler oldu mu?
Ordunun rolünün büyük ölçüde eşit olması beklense de, siviller askerin dış politika ve barış müzakerelerinde yetkisini aşmasını defalarca şikayet etti.
Ordu ise, sivil partileri kötü yönetim ve gücü tekelleştirmekle suçladı.
Muhalefet grupları ve siyasi partilerden oluşan bir koalisyon, silahlı kuvvetlerin yanında yer aldı ve sivil kabineyi dağıtmaya çalıştı.
Yetkililer, Eylül ayında Beşir’e sadık bazı kişileri suçlayarak, bir darbe girişimini engellediklerini açıkladı.
Anlaşmazlık konuları neler?
Gerginlik noktalarından biri, ordu ve müttefiklerinin 2003’de Darfur’daki çatışmada savaş suçları işlediği iddiaları hakkındaki adalet arayışı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Beşir ve diğer Sudanlı şüpheliler için dava açılmasını istiyor.
Sivil kabine, şüphelileri teslim etmeyi onayladı, ancak Egemenlik Konseyi buna izin vermedi.
Bir diğer anlaşmazlık konusu ise, 3 Haziran 2019’da askeri güçlerin de dahil olduğu demokrasi yanlısı protestocuların öldürülmesiyle ilgili soruşturma.
Aktivistler ve sivil gruplar, soruşturma bulgularının kamuoyuna açıklanmasında yaşanan gecikmelere tepki gösterdi.
Siviller ayrıca, özellikle askeri liderlerin karşı çıktığı, paramiliter Hızlı Destek Güçleri’nin entegrasyonu yoluyla ordunun gözetimi ve yeniden yapılandırılması için baskı yaptı.
Peki ekonomi?
Para biriminin değer kaybetmesi, sık sık ekmek ve yakıt kıtlığına neden olan derin ekonomik kriz, Beşir’in devrilmesinin tetikleyicisi oldu.
Geçiş hükümeti, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) denetiminde sert ve hızlı reformlar uygulayarak, dış finansmanı çekmeyi ve borçları hafifletmeyi başardı.
Reformların ardından, enflasyon yüzde 400’ün üzerinde rekor seviyelere yükseldi.
Birçok Sudanlı, geçinmekte zorluk çektiklerini söyleyerek durumdan şikayet ediyor. Bu nedenle ülkede zaman zaman ekonomik koşullara yönelik protestolar yapılıyor.
Komşu ülkelerle ilişkiler ne durumda?
Sudan, Kızıldeniz, Sahel ve Afrika Boynuzu sınırında, çalkantılı bir bölgede yer alıyor.
Ülkenin Etiyopya, Çad ve Güney Sudan da dahil olmak üzere birçok komşusu siyasi çalkantılar ve çatışmalardan etkilendi.
Geçen yılın sonlarından bu yana, Etiyopya’nın Tigray bölgesindeki çatışmalar on binlerce mültecinin ülkenin doğusuna göç etmesine neden oldu.
Sınır boyunca tartışmalı tarım arazilerinde askeri gerilimler ortaya çıktı.
Sudan, Etiyopya’nın Sudan sınırı yakınında inşa ettiği Nahda Barajı’nın (Rönesans) işletilmesi konusunda Mısır ile bağlayıcı bir anlaşma için bastırıyor.
Üç ülke arasında bu konudaki görüşmeler durdu. Etiyopya baraj rezervuarını doldurmaya başladı.
Geçtiğimiz ağustos ayında Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta bulunan Nasır Hastanesi'ne düzenlenen İsrail baskınında öldürülen beş gazeteciden birinin naaşını taşıyanlar... (AFP)