عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran Devrim Muhafızları: Katı yakıtlı uzay roketi test ettik

Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
    Londra – Tahran / Şarku’l Avsat
TT
TT

İran Devrim Muhafızları: Katı yakıtlı uzay roketi test ettik

Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)
Geçtiğimiz ay Tahran'ın doğusundaki Semnan'daki bir istasyondan uzaya fırlatılmadan önce sıvı yakıtlı bir Simurg roketi (AFP)

İran Devrim Muhafızları Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızade komutasındaki kuvvetlerin, katı yakıtlı uydu taşıyan füzeleri fırlatmak için motor test ettiğini duyurdu.
İran devlet televizyonu, Hacızade’nin, muhafazakarların kalesi olan Kum Molla Okulu Öğretmenleri Cemiyeti'nin bir konferansı sırasında, geçtiğimiz hafta İran’da ilk kez gerçekleştirilen testin başarılı olduğu sözlerini aktardı.
İran daha önce uzaya roket göndermek için sıvı yakıtlı roketler fırlatmıştı. Yeni füzelerin “metal yerine kompozit malzemelerden yapıldığına ve motorlarının hareketsiz olduğuna” dikkat çekerek, bunun ucuz ve füzenin enerjisini arttırdığını söyledi. Aynı zamanda uydu gibi ağır yükleri taşıyabilir.
Şarku’l Avsat’ın İran resmi haber ajansı IRNA’dan aktardığı habere göre ajans, Hacızade’nin, “Dünyada dört ülken katı yakıtlı motor üretecek teknolojiye sahip. Havacılık ve uzay endüstrisi ile ilgili tüm alanlarda enerji üretmeye devam ediyoruz” açıklamasını aktardı. İran’ın uzay alanında ilerleme kaydettiğini vurgulayan Hacızade, bunların suikast, tehdit ve yaptırımlarla ortadan kaldırılmayacağını bildirdi.
Geçtiğimiz ay İran Savunma Bakanlığı, üç araştırma kargosunun uzaya fırlatıldığını duyurdu. İran Savunma Bakanlığı Uzay Birimi Sözcüsü Ahmed Hüseyni, sıvı yakıtlı Simurg füzesinin gerekli hıza ulaşamadığı için yükünü yörüngeye oturamadığını doğruladı. İranlı yetkililer, fırlatmanın uyduları uzaya yerleştirme girişimlerinden önce bir test olduğunu söyledi.
Fransa iki hafta önce yaptığı açıklamada, uzaya roket fırlatmasını kınadı. Fransa Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Fransa, BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararına aykırı olan bu roket fırlatmayı kınıyor. Bu faaliyetler Avusturya'nın başkenti Viyana'daki nükleer müzakerelerde ilerleme kaydettiğimiz bir dönemde geldiği için daha da üzücü” ifadelerini kullanıldı. Açıklamada ayrıca, uzay ve balistik füzelerin fırlatılmasında kullanılan teknolojilerin yakınsaması göz önüne alındığında, bu fırlatmanın İran'ın balistik füze programındaki rahatsız edici ilerlemesinin doğrudan bir parçası olduğu kaydedildi.
Tahran ise, bilim ve araştırma alanının yanı sıra özellikle uzayla ilgili ilerlemeyi İran halkının dokunulmaz hakkı olarak değerlendirerek, Fransız tutumunu kınadı.
Geçtiğimiz ay Reuters bir Alman diplomatın, ülkesinin, İran’ın uzaya uydu fırlatma faaliyetlerini durdurmasını istediğini ve bu füzelerin BMGK kararlarını ihlal ettiğini söylediğini bildirdi.
ABD, İran'ın balistik füze programını geliştirdiği gerekçesiyle İran'ın sivil uzay ajansı ve iki araştırma kurumuna 2019 yılında yaptırım uyguladı.
İran haber ajansı, yerdeki bir platforma monte edilmiş füzenin test motorunun görüntülerini yayınladı. Uzaya füzesi testleri, Tahran ve Washington'un, İran'ın dünya güçleriyle vardığı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de geri çektiği nükleer anlaşmayı kurtarmak için Viyana'da dolaylı yoldan görüşmelerde bulunduğu bir zamanda gerçekleşti. İran'ın katı yakıtlı füze motorları geliştirmesi, uydu fırlatma kisvesi altında kıtalar arası balistik füzeler geliştirmeye çalıştığına dair endişeleri derinleştirebilir.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
TT
TT

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)

Refik Huri

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopter kazasında ölmesi, İran'ı kritik bir dönemde iki halef kriziyle karşı karşıya bıraktı; birincisi zamanından önce gelen cumhurbaşkanının halefi krizi. İkincisi,1979'da İslam Devrimi'nin fitilini ateşleyen İmam Humeyni’den çok daha uzun süre hüküm süren Dini Lider Ali Hamaney'in sağlık durumu sebebiyle zamanı yaklaşan halefini seçme krizi. Hamaney'in halefinin radikal bir din adamı olacağı kesin ve Reisi öne çıkan bir adaydı. Hem Dini Lider hem de Dini Lider’in istediği seçeneğe oy veren Uzmanlar Konseyi çevresinde önemli bir seçenekti. Reisi'nin halefi konusu ise görünürde Reisi, Ahmedinejad ve Hatemi gibi aşırı muhafazakâr veya Rafsancani ve Ruhani gibi reformcu ve ılımlı bir figür olacak din adamı ya da eski Devrim Muhafızları subayı seçeneklerine açık görünüyor.

Sistemin gerçek hesapları arasında hiçbir fark yok. Zira gerçek güç, “ilahi meşruiyete” sahip olan, kayıp ve beklenen “zamanın sahibinin” vekili olan Dini Liderin elinde. Herhangi bir dini rejim gibi, gittikçe daha da aşırılaşma yönünde ilerlemeye mahkûm bir rejimde, Dini Liderin aşırı muhafazakâr olması doğal. Teorik olarak “halk meşruiyetini” temsil eden cumhurbaşkanlığı makamı için muhafazakâr ya da ılımlı adayları seçen de odur. Seçimler, ister iç koşullar isterse dış ilişkilerin görünen yönü olsun, rejimin her aşamadaki ihtiyaçlarına bağlıdır. Dünyada İran’daki “reformcu akımın” başarısı üzerine oynanan bahisler bağlamında yapılan eski ve yeni tartışmalar ise bir nevi kendini kandırmadır. Dini Liderin iradesi olmadan hiçbir reformcu iktidara ulaşamaz. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, Hasan Ruhani ve onlardan önce İmam Humeyni'nin ölümünden sonra arkadaşı Ali Hamaney'in Dini Lider konumuna gelmesinde önemli rol oynayan Haşimi Rafsancani'de olduğu gibi, iktidara gelip çizilen kırmızı çizgileri aşmaya çalışan herhangi bir reformcu figür izolasyona mahkumdur.

Hamaney, "bugün ülkenin asıl meselesinin ekonomi ve temel zayıf noktasının da ekonomik mesele" olduğunu düşünüyorsa, Reisi'nin halefi ekonomiye odaklanacak, insanları ekonomik durumdan ve uygulanan sosyal kısıtlamaların sertliğinden kaynaklanan toplumsal memnuniyetsizliklerini azaltmaya ikna edecek ılımlı bir şahsiyet olabilir. Ama bunun aksini düşünenler de var. Bunlara göre Reisi'nin Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan, BAE, Katar ve diğerlerine açılma konusunda yaptıkları, ancak ılımlı bir cumhurbaşkanının aksine sorgulanmadan esneklik gösterebilecek katı görüşlü bir cumhurbaşkanı tarafından yapılabilirdi. Pratik olarak Hamaney'in elinde olan anahtar, adayları eleyen ve Reisi'nin aday gösterilmesi sırasında kazanacağı korkusuyla Ali Laricani’nin yarış dışı bırakılmasında olduğu gibi, seçilen adaya tehdit oluşturanların adaylığını önleyen Anayasa Koruma Konseyi'ne ödünç olarak veriliyor. Konsey, eski cumhurbaşkanı Ruhani’nin bile, uzun süredir üyesi olmasına rağmen Uzmanlar Konseyi'ne aday olmaya uygun olmadığına karar vermişti. Bunun nedeni, İmam Humeyni'nin en başından beri İslam Cumhuriyeti'nin en yüksek önceliklerini belirlemiş olmasıdır ve bunlardan en öne çıkanları iki tanedir. Birincisi, "İslam hükümeti velayet ile imanın ikizidir ve düzeni sağlamak bir görev borcudur." İkincisi ise "devrimi ihraç etmek, çünkü rejim kapalı bir ortamda kalırsa kesinlikle yenilgi ile yüzleşecektir." Arap ülkelerindeki Şii milis gruplara “yatırım” yapılması ve Filistin kartına sahip olunmaya çalışılması da bundandır. Bunun hiçbir bölgesel güçte daha önce görülmemiş pratik uygulaması ise Lübnan'da Hizbullah, Irak’ta Haşdi Şabi, özellikle de Hizbullah Tugayları, Seyyid el-Şuhada Tugayı, Kays el-Hazali hareketi, Suriye'de Afganlardan oluşan Fatimiyyun Tugayı ile Pakistanlılardan oluşan Zeynebiyyun Tugayı gibi silahlı mezhepçi ideolojik grupların kurulması, Yemen’de Ensarullah (Husiler), Gazze’de Hamas ve İslami Cihat’ın desteklenmesidir. İran'ın hiçbir şey yapmadan kazanmasını sağlayan da budur. Vekalet ile kazanıyor, vekalet ile savaşıyor ve vekalet ile anlaşıyor. Brookings Enstitüsü Başkan Yardımcısı ve Dış Politika Programı Direktörü Susan Maloney'nin söylediği gibi, Tahran'ın bölgede bahse girdiği şey bir kaos sistemidir. Maloney İran'ın stratejisini "güçlü düşmanlarına, özellikle de ABD'ye karşı avantaj elde etmenin ekonomik açıdan ucuz bir yolu olarak, asimetrik savaşa yatırım yapmak" olarak tanımlıyor. Sahne çok çelişkili ve Sovyetler Birliği'nde yaşanan ve onun çöküşüne yol açan duruma benziyor; içeride ekonomik zayıflık, dışarıda güçlü nüfuz ve büyük harcamaların yapıldığı askeri güç. Hamaney'in 2003'te İran penceresinden gördüğü kadarıyla bölgedeki sahne şöyleydi; “Washington yeni bir Ortadoğu yaratma konusunda tamamen başarısız oldu. Bölgenin jeopolitik haritasının köklü bir değişim içinde olduğu doğru ama bu ABD'nin değil, direniş cephesinin yararına bir değişim. Evet, Batı Asya'nın jeopolitik haritası değişti ama direnişin lehine olacak şekilde değişti.” Dahili sahneye gelince, zorlu ekonomik durumdan duyulan memnuniyetsizlik nedeniyle halk seçimlere katılma konusunda isteksiz. Kadınlara başörtüsünün dayatılmasına, sosyal davranışlar ve giyim üzerindeki kısıtlamaların sıkılaştırılmasına karşı gösteriler düzenleniyor. Son parlamento seçimlerine seçmenlerin ancak yüzde 41'i katıldı. Başkent Tahran'da bu oran yüzde 19'du.Türk analist Murat Yetkin, "İran rejimi uzun menzilli füzeler üretebiliyor ama Cumhurbaşkanı Reisi'nin uçağının yerini tam olarak belirleyemiyor" derken abartmıyordu. Aslında İran'ın uçağın düşüşüne ilişkin hikayesi hâlâ eksik. Dahası kazanın gerçek nedenleri, teknik neden veya sisten mi kaynaklandığı, yoksa sabotaj sonucu mu olduğu gibi sorular cevapsız kalacak kadar boşluklarla dolu. Resim net değil; cumhurbaşkanının uçağı düşerken kendisine eşlik eden iki uçak Tebriz'e dönüş yolculuğuna nasıl devam edebildi? Reisi'nin dini lider konumuna gelmesini engellemek için biri bir komplo mu kurdu? Cenaze törenlerinde Şiiliğin abartılı tezahürleri, soruları gülünç hale getirmeye yönelik bir çaba mıydı?

Totaliter rejimlerde gerçeği bilmek zordur. Ancak içeride baskı ve disipline, bölgede ise kaosa bel bağlayan İslami rejim, din adamları ve Devrim Muhafızları arasında karma bir rejim haline geldi. Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor.