Irak’ta Cumhurbaşkanlığına 26 isim aday oldu

Irak Parlamentosu (Şarku'l Avsat-Arşiv)

Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih, Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) önde gelen lideri eski Dışişleri ve Maliye Bakanı Hoşyar Zebari ve Kürt asıllı Şilan Fuad başta olmak üzere Iraklı 26 aday ile 2025 yılının başına kadar sürecek Cumhurbaşkanlığı görevi için yarışıyor. Cumhurbaşkanlığı makamı için yarışan adaylardan birinin 8 Şubat’ta gerçekleştirilecek Meclis oturumunda belirlenmesi öngörülüyor.
Irak anayasası, Cumhurbaşkanı adayının Iraklı anne babadan olan Irak vatandaşı ve 40 yaşını doldurmuş olmasını şart koşuyor. Ayrıca adayın doğru, dürüst, adil ve vatanına bağlı iyi bir ün ve siyasi deneyime sahip olmasının yanı sıra Yüksek Öğrenim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı tarafından tanınan üniversite diplomasına sahip olması, daha önce kapatılan Baas Partisi ile ilişkisinin olmaması ve sicilinin temiz olmasını şart koşuyor.
Bahsi geçen koşulların 26 adayın biyografisiyle uyumlu olup olmadığına bakılmaksızın, kazanan adayların önemli bazı koşulları yerine getirmesi gerekiyor. Yani Meclis’teki ilk oylamada aday üçte iki (213 milletvekili) çoğunluğu elde etmesi için siyasi bloklar arasındaki belirleyici koşulları yerine getirmesi gerekiyor. Meclis’in güvenini almak yalnızca adayın sahip olduğu kişisel avantajlara bağlı değil, aynı zamanda büyük siyasi blokların da anlaşması sonrası gerçekleşiyor.  2005 yılından bu yana bilinen ve takip edilen gelenekle Cumhurbaşkanı Kürt adaylardan seçilirken, tereddütsüz, Arap olan adayların yarısından fazlasının, siyasi uzlaşı sağlanamama nedeniyle rekabet dışı olduğu söylenebilir. 11 Kürt adayın şansı yok denecek kadar az. Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) tek adayı olan mevcut Cumhurbaşkanı Salih’in şansı devam ederken, Zebari’nin kaderi nispeten daha belirsiz. Yıllardır Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi, Şiilerin Başbakanlığı alması karşısında Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ni (IKBY)  temsilen Cumhurbaşkanlığını elinde tutarken, Sünniler ise Meclis başkanlığı koltuğuna oturuyor.
Salih’in ikinci dönemde de Cumhurbaşkanlığını kazanma yolu, Kürt rakipleri Hoşyar Zebari ve merhum Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin bacanağı Latif Reşid sebebiyle karmaşık ve risklere dolu görünüyor. KYB’nin resmi adayı Salih olmasına rağmen, Reşid, Berham Salih’in ikinci kez Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmesine itiraz edecek Demokrat Parti’yi tatmin edecek bir uzlaşmacı çözüm sunabilir.
Salih, Latif Reşid’in yanı sıra Saddam Hüseyin’i yargılayan ve bu göreve talip bir diğer önemli aday Kürt hakim Rızgar Emin ile rekabet ediyor.
Cumhurbaşkanlık görevini kim üstlenirse üstlensin, Meclis’in ilk oturumunda adaylık duyurusunun ardından taleplerinin alınması için iki cep telefonu numarasının açıklanmasına ilişkin prosedür Iraklı blog yazarları tarafından alay konusu oldu. Bazılarının kabul ettiği, bazılarının ise boykot ettiği bu prosedür sürecin bir formaliteden ibaret olduğu görülüyor. Verilen numaraların devre dışı olduğunu söylemi ise Meclis Başkanlığı’nın açıklama yapmasına neden oldu. Açıklamada, verilen iki numaranın adaylıkların kabul edildiği (11,12, 13 Ocak) üç gün boyunca sabah 9’dan öğlen 3’e kadar belirtilen resmi çalışma saatlerine dek çalıştığı belirtildi.
Öte yandan bir Iraklı, Cumhurbaşkanlığı ­için kaydedilen cep telefonu numaralarından birinin kendisine ait olduğunu ve cumhurbaşkanlığı adaylığıyla ilgili kendisine 300'den fazla soru geldiğini söyledi.