İran nükleer müzakereleri verilen aranın ardından yarın yeniden başlayacak

Viyana'da İran nükleer programıyla ilgili önceki görüşmelerin bir parçası (Reuters)
Viyana'da İran nükleer programıyla ilgili önceki görüşmelerin bir parçası (Reuters)
TT

İran nükleer müzakereleri verilen aranın ardından yarın yeniden başlayacak

Viyana'da İran nükleer programıyla ilgili önceki görüşmelerin bir parçası (Reuters)
Viyana'da İran nükleer programıyla ilgili önceki görüşmelerin bir parçası (Reuters)

Avusturya'nın başkenti Viyana'da İran nükleer anlaşmasının yeniden tam ve eksiksiz olarak hayata geçirilmesi için süren görüşmeler, verilen kısa aranın ardından taraf ülkelerin temsilcilerinin katılımıyla yeniden başlayacak.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Servisinin basın biriminden yapılan yazılı açıklamada, AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora'nın başkanlığında, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesi için Rusya, Çin, Almanya, İngiltere, Fransa ve İran'dan üst düzey temsilcilerin katılımıyla müzakerelerin 8. turu, kaldığı yerden devam edecek.
Müzakerelere, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilen ABD katılmıyor. İran ve ABD doğrudan görüşmedikleri için AB Siyasi Direktörü Mora taraflar arasındaki iletişimi dolaylı olarak sağlıyor.

"Uzlaşı ruhu" vurgusu
Mora, Twitter'dan yaptığı açıklamada, anlaşmanın yeniden canlandırılması için "uzlaşı ruhuna" ihtiyaç duyulduğunu belirterek, "Arzu edilmeyen farklı eğilimler KOEP'e (İran nükleer anlaşması) zarar veriyor. En hızlı şekilde müzakerelerin tamamlanması gerekiyor" ifadesini kullandı.
Viyana'da 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın yeniden eksiksiz olarak uygulanması, İran'ın nükleer faaliyetlerini anlaşmanın sınırlarına çekmesi, ABD'nin anlaşmaya dönüşü ve bu ülkenin İran'a yönelik uyguladığı yaptırımları kaldırması için yürütülen görüşmeler yaklaşık 10 aydır devam ediyor.
Mora, 28 Ocak'ta, görüşmelerin 8. turuna kısa bir ara verildiğini, müzakerelerin sonuçlandırılabilmesi için siyasi kararlara ihtiyaç duyulduğunu açıklamıştı.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.