Pakistan, Afgan Talibanı'na destek konusunda ikiye bölündü

Pakistan'da Cemaat-i İslami yandaşları dün benzin fiyatlarına yapılan zammı protesto etmek için hükümet karşıtı sloganlar atıp pankart açtılar (AFP)
Pakistan'da Cemaat-i İslami yandaşları dün benzin fiyatlarına yapılan zammı protesto etmek için hükümet karşıtı sloganlar atıp pankart açtılar (AFP)
TT

Pakistan, Afgan Talibanı'na destek konusunda ikiye bölündü

Pakistan'da Cemaat-i İslami yandaşları dün benzin fiyatlarına yapılan zammı protesto etmek için hükümet karşıtı sloganlar atıp pankart açtılar (AFP)
Pakistan'da Cemaat-i İslami yandaşları dün benzin fiyatlarına yapılan zammı protesto etmek için hükümet karşıtı sloganlar atıp pankart açtılar (AFP)

Pakistan dış politikasını belirleyen seçkin isimler, Afgan Talibanı'na tam destek konusunda ikiye bölünmüş görünüyor.
Çoğunluk Kabil'deki Taliban rejimine tam destek verilmesinden yana. Azınlık ise Afgan Talibanı'nın Pakistan Talibanı'na açık desteğinin ülke için büyük bir baş ağrısı haline gelebileceğini düşünüyor. Pakistan-Afganistan sınırındaki istikrarsız güvenlik durumu ışığında azınlığın bakış açısını benimseyenlerin sayısı ise son günlerde artıyor.
Pakistan Talibanı, son haftalarda Pakistan güvenlik güçlerine sık sık saldırılar düzenledi. Bunun sonucunda Pakistan içinde Başbakan İmran Han'a uluslararası toplum tanıyana yahut Taliban rejimine karşı yumuşayana kadar Taliban'ı diplomatik olarak tanımamasını açıkça tavsiye edildi.
Pakistan hükümet heyeti, Kabil'deki Taliban rejiminin yönetim sorunlarını çözmek için acil ihtiyaçlarını değerlendirmek üzere geçen ay Kabil'i ziyaret etti.
Pakistanlıların, geçici bir önlem olarak Afgan devletinin mali işlerini yönetmede Taliban rejimine yardımcı olabileceği öğrenildi.
Pakistan hükümeti ile Afgan Talibanı arasında, Pakistan istihbarat servislerinin Afganistan içinde DEAŞ-Horasan grubu ile savaşta Afgan Talibanı'na zamanında istihbarat sağlamasına dair açıklanmayan bir anlaşma var.
Pakistan, Afganistan’da Taliban’ın sınırları içindeki şiddeti kontrol edebilme olasılığı konusundaki derin endişesini ve bu şiddetin komşu ülkelere yayılmaması gerektiğini dile getiriyor.
Afgan Talibanı, Pakistan Talibanı’na karşı galip gelmek için DEAŞ’a karşı operasyonlar gerçekleştiriyor.  Afgan Talibanı içinde, Taliban'ın Pakistan devletine karşı savaşını destekleyip desteklememe konusunda bir fikir ayrılığı var.
Pakistan için önemli olan soru, Afgan Talibanı’nın Pakistan Talibanı'na karşı galip gelmesi değildir; şimdi soru, Taliban rejiminin, Afganistan sınır kasabalarında hâlâ ikamet eden Pakistan Talibanı liderliğinin Pakistan’da terör saldırıları düzenlemek üzere Afgan topraklarını kullanmasını engelleyip engelleyemeyeceğidir. Bu konu, yetenekler meselesi olduğu kadar bir niyet meselesidir ve bu, başka bir deyişle, Afgan Talibanı’nın, Pakistan'a Afgan topraklarından yapılacak saldırıları önleyecek askeri ve istihbarat kabiliyetine sahip olup olmadığı konusu ile yakından ilgilidir. Bu kabiliyeti oluşturmak için Ağustos 2021'de İslamabad'da düzenlenen Bölgesel İstihbarat Başkanları Konferansı’nda, Afgan Talibanı'na sahadaki duruma ilişkin istihbarat değerlendirmeleri sağlama fikri kabul edildi.
Terörizm ve militanlık, Taliban'ın örgütsel yapısının ve ideolojisinin doğasında var. Pakistan Talibanı'nın doğasında herhangi bir değişiklik beklemek en üst düzeyde saflık olur.



Afgan kadınlar gizli geçim yolları arıyor

2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
TT

Afgan kadınlar gizli geçim yolları arıyor

2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)

ABD'nin Ağustos 2021'de Afganistan'dan çekilmesiyle önce Kabil'i daha sonra da ülkenin tamamını ele geçiren Taliban, Batı medyasında kadınlara yönelik yasaklarıyla konuşuluyor.

Washington Post, ailesinin geçimini sağlamak zorunda olan kadınların muhtemel cezaları da göze alarak gizli güzellik salonlarında faaliyetlerini sürdürdüğünü bildiriyor. 

22 yaşındaki Simin, otomobillerini evinden birkaç sokak ötede park etmelerini, devriye gezen askerlere dikkat etmelerini ve evine geldiklerinde kısık sesle seslenmelerini müşterilerinden istediğini anlatıyor. 

2020'de liseden mezun olduğunda hayallerini kalp cerrahlığının süslediğini ancak bunu gerçekleştiremeyince rotasını güzellik salonu işletmeciliğine çevirdiğini söylüyor:

Biz bu salonu o kadar büyük bir umut ve sevgiyle açtık ki… Kapatmamız gerektiği söylendiğinde ne hissettiğimi anlatacak herhangi bir kelime yok.

2021'de iktidarı yeniden ele geçiren Taliban, kadınların 6. sınıftan sonra eğitim almasını, devlet dairelerinde çalışmasını ve belirlenenlerin haricinde kıyafetler giymesini hızlıca yasakladı. 

Kuaförler ve güzellik salonlarının bir süre vitrinleri kapalı hizmet vermesine müsaade edilirken Simin de bu sektöre girmiş. 

Ancak Temmuz 2023'te alınan kararla birlikte ülkedeki yaklaşık 12 bin salon kapatılmak zorunda bırakıldı. 

Taliban makyaj, kaş aldırma ve peruğu hem "şeriata aykırı" buluyor hem de evlilik öncesi damat aileleri için maddi bir yük sayıyor.

Simin, babası ve erkek kardeşinin işsiz olması nedeniyle, gizli de olsa kız kardeşiyle birlikte hizmet vermeyi sürdürdüğünü belirtiyor:

Taliban bizi bulacak diye korkuyorum ama başka bir çarem yok. Ailemizin tek gelir kaynağı bu.

Taliban, Simin gibi kadınlara ne gibi cezalar verileceğini net bir şekilde açıklamadı. Birleşmiş Milletler raporları, 2023'te güzellik salonunu kapatmayan kadınların gözaltına alındığını bildiriyor. 

30 yaşındaki Sawita, Taliban'dan korkanlardan. Yasak üzerine salonunu kapatıp deri ürünlerine odaklanan bir terzi olmuş.

Tek başına engelli annesine ve 5 kardeşine bakmak zorunda kaldığını zira babasının da 8 yıl önce Taliban'ın düzenlediği bir intihar saldırısında öldüğünü aktarıyor. 

Kabil'deki bir bodrum katında diğer kadınlara nasıl ayakkabı ve çanta yapılacağını öğreten Sawita, o kadar az para kazanıyor ki ailesiyle birlikte tek odalı bir eve taşınmak zorunda kalmış:

Erken uyanıp Kuran okuduktan sonra kendi işime gittiğim eski hayatımı özlüyorum. Benim özgürlük anlayışım buydu.

Taliban, kadınları işgücünden çıkarma niyetini gizlemiyor. Çalışma ve Sosyal İşler Bakan Yardımcısı Mevleviddin Muhammed Hakbin, 2023'te "Afganların yüzde 95'i kadınlarının işe gitmesini istemiyor" derken geriye kalan yüzde 5'in beyinlerinin Batı tarafından yıkandığını savunmuştu. 

Son dönemdeyse cinsiyet ayrımcılığı politikalarına karşı çıkmayacak şekilde, kadınların "yalnızca onlara yönelik sektörlerde" çalışmasına izin veriliyor. 

Kadınlar erkeklerin giremediği pazarlar, okullar, hastaneler ve cezaevlerinde görev yapabiliyor. 

Fariba Nuri, bu durumdan memnun olanlardan. 50 yaşındaki girişimci, kadınlara pazar tezgahı açma gibi iş kurma tavsiyeleri veriyor. Taliban için "Bize çalışmamızı söylüyorlar ve yardımcı da oluyorlar" diyor. 

Bazı kadınlar da internet üzerinden ticarete başlamış. 23 yaşındaki Beheşta, kozmetik ürünleri ve takı sattığını anlatıyor. Ancak Donald Trump'ın iktidara gelişinin dış yardımları da azaltmasıyla birlikte ülkenin ekonomisi kötüye gidince onların da işleri azalmış.

Adını vermek istemeyen bir kadınsa eskiden Dünya Bankası'nda çalıştığını belirterek "İşe başvurmayı bıraktım. Burada umut kalmadı" ifadesini kullanıyor. 

Independent Türkçe, Washington Post, AP