BM Yemen Özel Temsilcisi: Riyad istişareleri Yemen'de çözüm için gerçek bir fırsat

Grundberg, Husilerle görüşmek için yakın bir zamanda ziyaret gerçekleştireceğini ve mahkumların serbest bırakılmasını dört gözle beklediğini açıkladı

Grundberg, Husilerle görüşmek için yakın bir zamanda ziyaret gerçekleştireceğini ve mahkumların serbest bırakılmasını dört gözle beklediğini açıkladı
Grundberg, Husilerle görüşmek için yakın bir zamanda ziyaret gerçekleştireceğini ve mahkumların serbest bırakılmasını dört gözle beklediğini açıkladı
TT

BM Yemen Özel Temsilcisi: Riyad istişareleri Yemen'de çözüm için gerçek bir fırsat

Grundberg, Husilerle görüşmek için yakın bir zamanda ziyaret gerçekleştireceğini ve mahkumların serbest bırakılmasını dört gözle beklediğini açıkladı
Grundberg, Husilerle görüşmek için yakın bir zamanda ziyaret gerçekleştireceğini ve mahkumların serbest bırakılmasını dört gözle beklediğini açıkladı

Birleşmiş Milletler Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'daki istişarelerin Yemen'de çözüm için gerçek bir fırsat olduğunu vurguladı.
BM'nin Yemen Temsilcisi Hans Grundberg, ateşkesi çökmekten korumak ve ayakta tutmak için istekli olmak gerektiğini kaydetti. Yemenli taraflarla istişarelerin yakında yeniden başlayacağını belirten Grundberg, siyasi bir anlaşmaya varılması için çalışmaların önümüzdeki Mayıs ayına kadar devam edeceğini ifade etti.
Riyad'daki istişarelerin Yemen'de çözüm için gerçek bir fırsat olduğuna işaret eden BM'nin Yemen Temsilcisi, “Daha olumlu bir atmosfere doğru ilerlemek için sabırsızlanıyoruz ve üçlünün (Suudi Arabistan, Umman, Birleşmiş Milletler) çabalarını takdir ediyoruz” diye konuştu.
Husiler dahil olmak üzere tüm taraflarla görüşmek üzere Sana ve Yemen'in diğer bölgelerine yakın zamanda ziyarette bulunacağını açıklayan BM yetkilisi, barışçıl bir çözümün savaş alanından değil, sadece diyalog yoluyla başlayacağını vurguladı.
Grundberg, dün (Çarşamba günü) Şarku'l Avsat’ın da fiilen katıldığı Ürdün'ün başkenti Amman'daki basın toplantısında, ateşkesin tüm tarafların desteğine ve saygısına ihtiyacı olduğunu söyleyerek, ateşkesin ilk günlerinin ileriye giden yolu belirleyeceğini ifade etti. Grundberg, bahsi geçen ateşkesin Yemen'de son altı yılda yapılan ilk ateşkes olduğunu aktardı. 

Marib vurgusu
BM Temsilcisi, “Ateşkesin başlamasından bu yana şiddette önemli bir azalma var. Ancak özellikle Marib çevresinde düşmanca faaliyetler olduğuna dair raporlar var. Bu düşmanlık büyük bir endişe kaynağı. Ateşkes şimdi bize siyasi bir çözüme doğru ilerleme kaydetmemiz için nadir bir fırsat verdi ve bunu sürdürmek, tarafların çatışmaya barışçıl bir çözüme ulaşılması konusundaki kararlılığının bir testidir. Barışa doğru bir adım olarak ateşkesi güçlendirme arzularında Yemenlileri birleştiren bir şey olduğuna inanıyorum. İlgili tarafların ön koşul belirlemeden iyi niyetle bu sürece katılmaları ve Yemen'deki çatışmayı sona erdirecek gerçek bir yapıcı siyasi diyalog için şartları zorlamaları gerekir” değerlendirmelerinde bulundu.
Siyasi olarak desteklenmediği takdirde bir ateşkesin nadiren gerçekleşeceğini kaydeden Grundberg,  sözlerini şöyle sürdürdü:
“Şu anda açık iletişim kanallarını sürdürmek için ilgili tüm taraflarla bir koordinasyon mekanizması oluşturmak üzere çalışıyoruz. Amaç tüm düşmanca askeri faaliyetlerin durdurulmasını desteklemek için olayları önlemeye, sakinleştirmeye ve yönetmeye yardımcı olmak. Bunun ateşkesi güçlendireceğini umuyoruz. Birleşmiş Milletler denetlemiyor, ateşkese uyma sorumluluğu paydaşlara aittir.”

Yemen hükümetinden önemli adımlar
Yemen hükümeti, ülkede uzun süredir devam eden çatışmaların sona ermesi için yapılan ateşkes çağrıları dikkate alınarak geçtiğimiz Cuma günü 2 petrol gemisinin İran destekli Husilerin kontrolündeki Hudeyde Limanı'na girişine izin verdiğini, ‘tüm esirlerin serbest bırakılması ve Sana Havalimanı'nın açılması’ için gerekli düzenlemeleri de ‘olumlu bir şekilde ele aldığını’ duyurdu.
Grundberg, “Ofis ekibim, Taiz'de ve diğer valiliklerde yolların açılması konusunda anlaşmaya varmak üzere taraflarla bir toplantı hazırlamak için çalışıyor. Kendilerine davetiye gönderildi, bu tarafları temsil edecek ekiplerin belirlenmesini bekliyoruz. Ateşkes anlaşması bazı önemli insani önlemleri, özellikle 18 yakıt gemisinin Hudeyde limanlarına girmesini ve Sana Havalimanı'na haftada iki ticari uçuş gerçekleştirilmesini içeriyor. Taraflar, Yemen'deki sivillerin hareket özgürlüğünü kolaylaştırmak üzere Taiz ve diğer vilayetlerde yolların açılması konusunda anlaşmaya varmak için bir toplantı yaptı. Yemenlilerin Taiz'de ve başka yerlerde kapanan yollardan dolayı çektiği acıyı hafife almıyorum. Yemenliler, sivil toplum, özel sektör ve kadınlar ile istişare etmeye devam ediyoruz” dedi.
“Merkez Bankası'nın çalışmalarının karşılaştığı zorluklar bir önceliktir ve ele alınmalıdır” diyen Grundberg, ayrıca BM’nin mahkumların serbest bırakılması konusuna olan ilgisine de şu sözlerle değindi:
“Üzerinde çok çalışıyoruz ve bu dosyada olumlu bir atılım yapmak için çeşitli taraflarla görüşme halindeyiz.”
BM yetkilisi, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinin Suudi Arabistan ve Umman’ın Yemen dosyasında oynadığı role övgüde bulunduğunu ifade etti. Grundberg, “Savaşan tarafların iradesi ile bölge ve uluslararası toplumun desteği, ‘ateşkesin istikrarı, ivmenin sürdürülmesi, siyasi bir sürece doğru ilerlemeyi mümkün kılmak ve çatışmaya kapsamlı, barışçıl ve sürdürülebilir bir son vermek’ için en önemli faktörler arasında yer alıyor” dedi.



İsrail’de ordu içindeki çelişkiler ve İsraillilerin kuzeye geri dönüşü tartışması

İsrailli askerler, Batı Şeria'nın Tubas bölgesindeki bir baskın sırasında bir Filistinlinin öldürüldüğü evin önünde bir aileyi gözaltına aldı, 9 Kasım 2024 (AFP)
İsrailli askerler, Batı Şeria'nın Tubas bölgesindeki bir baskın sırasında bir Filistinlinin öldürüldüğü evin önünde bir aileyi gözaltına aldı, 9 Kasım 2024 (AFP)
TT

İsrail’de ordu içindeki çelişkiler ve İsraillilerin kuzeye geri dönüşü tartışması

İsrailli askerler, Batı Şeria'nın Tubas bölgesindeki bir baskın sırasında bir Filistinlinin öldürüldüğü evin önünde bir aileyi gözaltına aldı, 9 Kasım 2024 (AFP)
İsrailli askerler, Batı Şeria'nın Tubas bölgesindeki bir baskın sırasında bir Filistinlinin öldürüldüğü evin önünde bir aileyi gözaltına aldı, 9 Kasım 2024 (AFP)

Emel Şehade

İsrail’de son günlerde, özellikle de Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın görevden alınmasından ardından başta Lübnan'a yönelik askeri operasyonların yürütülmesi meselesi olmak üzere İsrail ordusunun hem kendi içinde ve hükümetle arasında birtakım çelişkiler ve anlaşmazlıklar yaşanıyor. Bu çelişkiler, Gallant ile aralarının iyi olması nedeniyle görevden alınmaya yakın olduğu düşünülen Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi'nin konuşmalarında ve açıklamalarında dahi kendini gösterdi. Zira güvenlik servislerine göre Başbakan Binyamin Netanyahu'nun ABD yönetimine böyle bir niyeti olmadığını bildirmesine rağmen onu ve İsrail İç İstihbaratı Şin-Bet’in Direktörü Ronen Bar'ı görevden alma gibi ‘düşüncesiz’ bir adım atabileceği tahminleri yapılıyordu.

Halevi, Gallant'ın görevden alınmasından önce İsrail ordusunun kara harekâtının son aşamasına geldiğini ve hedeflerine ulaştığını, hatta on binlerce yedek ve muvazzaf askerin terhis edilmesine karar verildiğini açıkladı. Halevi, ayrıca Gallant'ın da desteğiyle, Hizbullah üyelerinin Litani Nehri’nin ötesine itimesinin ve Hizbullah'ın askeri ve savaş kabiliyetlerinin yok edilmesinin ardından İsrail'in barışçıl bir çözüm için adım atabileceğini duyurdu.

Görevden alınmasından bir gün önce Gallant'ın komuta kademesiyle yaptığı son toplantıda Halevi, ordunun Lübnan'daki savaş planlarını geliştirdiğini ve kara harekâtını genişletip derinleştirmeye hazırlandığını söyledi. İsrailli askeri kaynaklar, Halevi’nin açıklamasıyla eş zamanlı olarak ordunun hafta başında pazartesi günü güney Lübnan'daki kara harekatının sona erdiğini duyurmayı planladığını, ancak ABD ve Fransa'nın arabuluculuğundaki ateşkes görüşmelerinin ilerleyeceğinin anlaşılması üzerine geri adım attığını açıkladı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Halevi'nin çelişkili açıklamaları, İsrailli güvenlik yetkililerinin ordunun hükümet tarafından belirlenen hedeflere ulaştığı ve bir çözüme ulaşmak için müzakereleri sürdürmek üzere ABD Başkanı Joe Biden’ın Kıdemli Danışmanı Amos Hochstein’ın yakında gerçekleştirmesi beklenen ziyaretini beklediği yönündeki açıklamalarıyla ters düştü. Bu durum bir kafa karışıklığı yarattı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barro'nun iki hafta içinde bir çözüme ulaşma çabalarının yoğunlaştığını ve görüşmelerin gidişatını bilen İsrailli yetkililere göre Hizbullah'a geliştirilmekte olan çözümü kabul etmesi için baskı yapabilecek diğer ülkelerin de bu çabaların başarılı olması için Fransa ve ABD ile birlikte çalıştığını açıkladığı ziyaretinin ardından liderlikte derinleşen bir güvensizlik ortamı yarattı. İsrailli yetkililer arasındaki güvensizlik ortamı İsrailli liderler arasında özellikle Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot’un işgal altındaki Doğu Kudüs ziyaretinin ardından daha da derinleşti. Barrot, ziyareti sırasında yaptığı açıklamada Fransa tarafından ABD ve diğer ülkelerle birlikte yürütülen çabaların iki hafta içinde bir çözüme ulaşmak amacıyla yoğunlaştığını söyledi. Görüşmeleri yakından takip eden İsrailli yetkililere göre söz konusu ülkeler Hizbullah'a nihai anlaşmayı kabul etmesi için baskı yapabilir.

İsrail devlet televizyonu KAN'ın Siyasi İşler Muhabiri Amichai Stein, İsrailli ve yabancı diplomatların Lübnan'da bir çözüm için temasların sürdüğünü ve iki hafta içinde bir anlaşmaya varılabileceğini söylediklerini aktardı. Çözüm çabalarına katılan ve Hizbullah'a anlaşmayı kabul etmesi için baskı yapabilecek diğer ülkelerin önemini vurgulayan Stein, İsrail’in anlaşmanın ihlal edilmesi halinde Lübnan'da askeri operasyon gerçekleştirme özgürlüğü için garanti verilmesini istediğini belirtti.

İsrail'in öne sürdürdüğü bu şart, çözüm yolunda ilerleme kaydedilmesinin önündeki en temel engellerden biri olsa da İsrailli birçok askeri yetkili, kara operasyonunun son aşamalarında olduğunu teyit etti. Bu yüzden İsrail ordusundan on binlerce asker terhis edildi ve Lübnan'da sadece iki ordu tugay kaldı.

Ne zaman anlaşmaya varılacak?

İsrail, Hizbullah’a anlaşmayı kabul etmesi için baskı yapabilecek ülkelerin kimliğini henüz açıklamadı. Gazze, Filistin ve kalıcı barış dosyaları Başkan Donald Trump’ın elinde kalırken, Lübnan'la anlaşmanın ABD yönetiminde Demokratların iktidarının son haftalarında gerçekleşip gerçekleşmeyeceği de belirsizliğini koruyor. Gazze, Filistin ve kalıcı barış dosyaları Başkan Donald Trump'ın elinde kalırken, Lübnan'la anlaşmanın ABD yönetiminde Demokratların iktidarının son haftalarında gerçekleşip gerçekleşmeyeceği de belirsiz. Netanyahu’ya yakın birden fazla siyasi yetkili Lübnan dosyasının ilerletilmesine yönelik diplomatik çabaları doğruladı ancak iki ay içinde sonuçlandırılmasını ihtimal dışı bıraktı.

Sahada ise çelişkiler daha da derinleşiyor. Yakında bir çözüme ulaşılabileceğinin açıklanmasıyla birlikte İsrail İç Cephe Komutanı Tümgeneral Rafi Milo, kuzeydeki beldelerin belediye başkanlarıyla bir araya gelerek onlara kademeli olacak şekilde bir geri dönüş planı sunarken güvenliğin garanti altına alındığını vurguladı.

Milo, burada yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Kuzey nüfusunun kademeli olarak geri dönüşünü sağlamak için istikrarı sürdürecek yeteneğe sahibiz. Bir güvenlik durumu yaratmamızın başka bir yolu yok. Şehirleri kademeli olarak rehabilite edeceğiz. İstikrara ve bölge sakinlerinin evlerine dönmesine ihtiyaç var. Tek hedefimiz güven duygusunu yeniden tesis etmek.”

Milo’nun ziyaret turu, kuzeydeki çok sayıda belde başkanı tarafından muhalefetle karşılaşırken, 13 ayı aşkın bir süredir yerinden edilmiş olan bölge sakinleri geri dönmeyi reddediyor ve İç Cephe Komutanlığı’nın bu adımını kuzeyin ve bölge sakinlerinin güvenliğine yönelik yeni bir ihmal olarak görüyorlar.

Belediye başkanları ve kuzey sakinleri, sadece tamamen boşalmış beldelerde değil, hala binlerce kişinin yaşadığı beldelerde de büyük bir yıkımın gerçekleştiğini gözler önüne serdiler. Safed, Ma'alot-Tarshiha, Meron ve sakinlerinin çok azının terk ettiği diğer beldeler artık Hizbullah'ın roketlerinin başlıca hedefleri haline gelmiş durumdalar.

Sadece kuzeydeki beldelerin çoğunu yeniden inşa etmek için en az iki yıl gerektiren yıkım değil, aynı zamanda hiç durmayan, son üç gündür daha da artıp perşembe ve cuma günleri zirveye ulaşan sirenler ve patlamalar da bölge sakinlerinin geri dönmesi engelliyor. Roketler ve insansız hava araçları (İHA) ile düzenlenen saldırıların yol açtığı patlamalar, bazı evlerde doğrudan yaralanmalara, altyapının tahrip olmasına ve yangınların çıkmasına neden olurken kuzeye geri dönmenin halen tehlikeli olduğunu gösterdi.

Bazıları ise yetkilileri yaşananlar ve Hizbullah'ın roket ve yürüyüşlerinin yol açtığı yıkım hakkında gerçeği söylememekle eleştiriyor.

Öte yandan İsrail ordu, askeri üsler, toplanma yerleri ve diğer tesislerdeki kayıpları yayınlamaktan kaçınıyor ve karartma uyguluyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım’ın eski Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın ölümünün 40’ıncı günü yaptığı konuşmanın ardından İsrail, roketlerle yoğun saldırıya uğradı, ancak ertesi gün sadece bir gencin öldüğü duyuruldu. İsrail’in günlük gazetelerinden Haaretz, kuzey bölgesindeki son durumla ilgili kapsamlı bir haberinde, Celile'deki bombardıman sonucunda bir İsrail askerinin öldüğünü bildirdi, ancak ordu bunu açıklamazken başka kayıpları da duyurmadı.

İsrail için yeni bir güvenlik konsepti

Diğer taraftan İsrail televizyonu Kanal 12 tarafından yayınlanan bir ankete göre İsraillilerin yüzde 55'i Gazze'deki savaşın siyasi nedenlerle devam ettiğine inanırken, bunun nedeninin güvenlik olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 36. Yüzde 46'sı İsrail ve Hizbullah arasındaki savaşın siyasi nedenlerle devam ettiğine inanırken, yüzde 44'ü güvenlik nedenleriyle devam ettiğine inanıyor. Aynı anketin sonuçlarına göre Yisrael Katz'ı Savunma Bakanlığı görevine uygun bulmayanların oranı yüzde 62 iken, Netanyahu'ya güvenmeyenlerin oranı yüzde 58.

Güvenlik ve strateji kurumları ile uzmanlar, İsrail'in içinde bulunduğu durum ve bu savaşın acilen sona erdirilmesi ihtiyacı karşısında, bu savaştan nasıl çıkılabileceğine dair çeşitli tavsiyelerde bulundular. Ancak bunlardan biri oldukça dikkat çekiciydi. İsrail ordusunun eski Hava Savunma Komutanı Tuğgeneral Zvika Haimovich, İsrail'in derhal yeni bir güvenlik konsepti çerçevesinde çalışmaya başlaması gerektiği değerlendirmesinde bulundu.

Mevcut savaşa yol açan askeri ve siyasi başarısızlıkların gölgesinde önemli kavramların yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini savunan Haimovich, bu önemli kavramlardan birinin, yıllarca ‘Hamas caydırıldı’ ve ‘Hizbullah caydırıldı’ gibi ifadelerle aşırı güç kullanımına ve nihayetinde herkesin bildiği sonuca yol açan caydırıcılığın olduğunu vurguladı.

Haimovich, güvenlik kurumlarının bugün, başta Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın tasfiyesi olmak üzere Hizbullah'a yönelik eylemleri ve İsrail'in Lübnan ile yaşanan iki savaştan bu yana güçlenen örgütün tehditleri ve kabiliyetlerini sistematik bir şekilde ele alma biçimi ile caydırıcılığı yeniden tesis etmesi ve 7 Ekim sonrası, özellikle de savaşın başlamasının üzerinden geçen bir yılın ardından ortaya çıkan mevcut durum çerçevesinde bu caydırıcılık kavramının içeriğini doğru bir şekilde tanımlaması tavsiyesinde bulundu.