Sudan'da çaycılar, genç nüfusun Ramazan gecelerindeki merkezi haline geldi

Sudan'da çaycılar, genç nüfusun Ramazan gecelerindeki merkezi haline geldi
TT

Sudan'da çaycılar, genç nüfusun Ramazan gecelerindeki merkezi haline geldi

Sudan'da çaycılar, genç nüfusun Ramazan gecelerindeki merkezi haline geldi

Hartum'da gençler geleneksel bir atmosferde, meydanlardaki plastik sandalyelerde çaycıların etrafında toplanarak Ramazan gecelerini siyaset, ekonomi, sanat ve ülkenin mevcut durumu hakkında sohbet ederek geçiriyor. Geceleri serinleyen havayla birlikte açık havada çay ve kahve içiyorlar.
23 yaşındaki Amr Ahmed, çaycıların, gençlerin Ramazan gecelerini arkadaşlarıyla geçirdikleri ve mübarek ayda akşam ondan sabah saatlerine kadar uzanan zaman diliminde boş zamanları geçirmek için bir sığınak haline geldiğini söylüyor.
20 yaşındaki Muhammed Seif de gençlerin, bir fincan kahvenin fiyatının astronomik rakamlara ulaştığı lüks kafe ve restoranlarda oturmak yerine çaycıları tercih etmesinde ekonomik koşulların bariz rol oynadığını vurguluyor.
Muhammed Seif, çay hazırlamak için basit ekipmanlar kullanan çaycıların sadelikleri dolayısıyla oluşturdukları atmosferin, gençlere daha samimi bir aile ortamı hissettirdiğini ve uzun vadede bu mekanlara bir sadakat oluştuğunu kaydediyor.
Hayat Abdullah adlı çaycı, çaycıların çoğunun genç müşterilerinin karakterlerini ve psikolojisini anlamaya başladığını, aralarında gençlerin özel günlerini paylaşacak kadar doğrudan bir etkileşim oluştuğunu ve artık gençlerin onların birer evlatları gibi olduğunu söylüyor.
Mühendis Osman Ahmed de Hartum’da hava sıcaklıklarının benzeri görülmemiş bir şekilde arttığı günlerde, zor geçen bir günün ve uzun saatler süren orucun ardından Ramazan Ayı’nın akşam saatlerini dinlenmek için çaycılarda geçirmeden gününü tamamlayamadığını kaydediyor.
Osman Ahmed, çaycıların artık sadece gençlerin ilgisini çekmediğini belirterek, çok sayıda ailenin teravih namazından sonra çay ve kahve içmek, lokma yemek için bu mekanlara geldiğini belirtiyor.
Gençlerin bir kısmı çay kahve içerken bir kısmı da akıllı telefonlarındaki kart oyunlarını oynuyor. Oyunda galip gelenlerin kahkahaları ve kaybedenlerin sitemleri arasında bir tür rekabete tanıklık eden ortamda gençler birbirleriyle yarışıyor.
22 yaşındaki Makki Abdurrahman ve arkadaşları çaycıyı kitap ve şiir okuyacakları ve  tartışacakları bir kültürel forum ortamına dönüştürmeyi başardılar.
Makki'ye göre bu forum, geçen Ramazan'da başladı ve çok sayıda genç aydının ilgisini çekti. Çaycının burada etrafında toplanan, çevrelerine ve kültürlerine değer veren gençleri cesaretlendirmede, fikirlerine saygı duymada ve destek vermedeki rolü ise yadsınamaz.
Hartum'da yapılan araştırmalara göre şehirdeki çaycı sayısı yaklaşık 14 bine ulaşmış durumda. Araştırmaya göre bu sektörde çalışan kadınların yaşları da 18-45 arasında.
Kadınların büyük çoğunluğu ekonomik koşullar ve ailelerini geçindirmek için çaycılık yapıyor. Bununla birlikte bazı genç kızların üniversite eğitimi almış olmalarına rağmen Sudan'daki yüksek işsizlik nedeniyle çay satmaya başladıkları kaydediliyor.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.