İran: Viyana sürecine ara vermenin müzakerelere faydası yok

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade bugün Tahran'da düzenlediği basın toplantısında (AFP)
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade bugün Tahran'da düzenlediği basın toplantısında (AFP)
TT

İran: Viyana sürecine ara vermenin müzakerelere faydası yok

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade bugün Tahran'da düzenlediği basın toplantısında (AFP)
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade bugün Tahran'da düzenlediği basın toplantısında (AFP)

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade, Viyana'daki nükleer müzakerelerin ertelenmesinin görüşmelere fayda sağlamadığını söyledi.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı'na (ISNA) göre Hatibzade, başkent Tahran'daki Dışişleri Bakanlığı binasında düzenlediği haftalık basın toplantısında, nükleer müzakerelere ilişkin açıklamalarda bulundu.
Viyana'daki görüşmelerin durmasına rağmen İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Başmüzakereci Ali Bakıri ile Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora'nın sık sık görüştüğünü aktaran Hatibzade, "(İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir) Abdullahiyan ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell telefon görüşmelerinde müzakerelere uzun ara vermenin görüşmelerin faydasına olmadığı ve bir an önce görüşmelerin tekrar başlaması konusunda hemfikir olduklarını ortaya koydular." dedi.
Müzakerelerde İran, AB, Rusya ve Çin'i ilgilendiren konuların görüşülmesinin sona erdiğini belirten Hatibzade, "Müzakerelerin ilerlemesini sağlayacak konular İran ile ABD arasında görüşülmeyi bekleyen konulardır." ifadelerini kullandı.
İleride düzenlenmesi beklenen toplantının tarihinin henüz belli olmadığını dile getiren Hatibzade, yer değişikliğinin de mümkün olduğuna işaret ederek, "Toplantının nerede ve hangi düzeyde yapılacağı konusunda henüz bir karar verilmedi ancak gündemde." açıklamasında bulundu.

Viyana'daki nükleer müzakereler
İran'ın nükleer faaliyetleri konusundaki Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan anlaşmanın ilki, 2015 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran arasında imzalanmıştı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de ülkesini tek taraflı olarak anlaşmadan çekmesinin ardından İran'a yönelik ekonomik yaptırımlar tekrar uygulamaya konulmuştu. Bunun üzerine Tahran yönetimi nükleer faaliyetlerine aşamalı olarak geri dönmüştü.
KOEP'in yürürlüğe konulmasına yönelik görüşmeler, geçen yıl Avusturya'nın başkenti Viyana'da yeniden başlamıştı.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, 11 Mart'ta "dış etkenler" nedeniyle Viyana'daki müzakerelerin durdurulduğunu açıklamıştı.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.