Avrupa ve ABD’nin Yeni İstikrar Hükümeti’ni tanıması neden gecikti?

Libyalılar ‘meşruiyete bağlılık’ çağrısı yaptı.

Libya’daki Yeni İstikrar Hükümeti Başkanı Fethi Başağa. (Temsilciler Meclisi)

Fethi Başağa liderliğindeki Libya İstikrar Hükümeti’nin Temsilciler Meclisi’nin güvenini kazanmasından iki ay sonra hükümet, halen uluslararası alanda tanınma bekliyor. İstikrar Hükümeti ayrıca Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki geçici Birlik Hükümeti’nin tanınmadığı süreçte, Trablus’a girmek için girişimlerini sürdürüyor.
Libya meselesiyle ilgilenen birçok uluslararası aktör, iktidar için rekabet eden iki hükümetin başkanlarıyla ‘asayı ortasından tutma’ mantığı ile ilgileniyor. Bunun karşısında Başağa’yı destekleyen Libyalı politikacılar, Avrupa ve ABD’nin ‘parlamenter meşruiyete sahip olduğu göz önüne alındığında’ yeni hükümetle iş yapmasını neyin engellediğini merak ediyor.
Bu noktada Birleşmiş Milletler’in (BM) Libya misyonunun çabalarının ve Birlik Hükümeti de dahil olmak üzere Şubat 2021’in başlarında Cenevre’de Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafından onaylanan yol haritasının uluslararası açıdan desteklediğini belirtmek gerekiyor.
BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams ülkede iki hükümet olmasının  yol açtığı keskin bölünmeye dikkat çekerken, “Hükümetleri destekleme veya tanıma işinde değiliz” dedi. Williams, BM’nin Libya’daki yürütme makamına ilişkin anlaşmazlıkta belirli bir tavır takınmadığını ve anayasal temelde görüşmeler yapmaya odaklandığını vurguladı.
Genel seçimlerin yapılmasına ilişkin ‘anayasal kural’ önerisi üzerinde uzlaşmaya varma umuduyla, BM misyonunun tavrının ‘zaman zaman uzlaştırıcı’ olduğuna dikkat çeken Williams, ancak şu ana kadar Dibeybe hükümetini destekleyen bazı tarafların tutumlarının sertleşmesi nedeniyle bu uzlaşmanın gerçekleşmediğini söyledi.
Temsilciler Meclisi üyesi Said Mugheeb de düzenlediği basın toplantısında şu değerlendirmede bulundu:
“Meşru olmasına ve Parlamento tarafından resmi bir oturumda görevlendirilmesine rağmen ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) Başağa hükümetine ilişkin tavrı halen kafa karıştırıcı. Başağa hükümeti, dünya hükümetleriyle iş yapabilmesini sağlayan tüm yetkilere sahip. Batı’yı genel olarak endişelendiren de bu olabilir! Başağa’nın, başkente girme çabalarının başarısız olması halinde ABD ve İngiltere hegemonyasından kurtulmak için diğer ülkelerin etkin hükümetleriyle iletişim kurmaktan başka seçeneği yok.” 
Mevcut yürütme organı, Şubat 2021 başlarında Siyasi Diyalog Forumu üyeleri tarafından seçildi. Forum, Muhammed el-Menfi liderliğindeki Başkanlık Konseyi ve meşruiyetini ‘Libya konusunda aktif ve etkin ülkelerin yanı sıra Temsilciler Meclisi’nden’ alan Birlik Hükümeti’nden oluşuyor.
Libyalılar, Batılı ülkelerin petrol zengini ülkeleri ile ‘içinde bulunduğu kötü durumun üstesinden gelmek için gerçek çözümler bulmaktan uzakta, tamamen pragmatik’ koşullar ortasında ilgilendiğine inanıyor. Bu durum ise söz konusu ülkelerim, siyasi arenanın istikrarsızlığından korktukları için bir hükümetle tek taraflı olarak anlaşma konusundaki isteksizliğini açıklıyor.
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio bu suçlamalar ortasında ülkesinin ‘tüm bölge üzerinde istikrarsızlaştırıcı etkilerden kaçınarak, askeri tırmanışı veya Libya’nın bölünmesini önlemeye öncelik verdiğini’ vurguladı.
Di Maio, “Roma, taraflar arasında siyasi bir çözümden başka bir çıkış yolu olmadığına inandığımız Libya’daki hassas koşulları yakından takip etmektedir” dedi.
Dibeybe ve Başağa, hükümetlerine destek bulmak için zamana ve bölgesel yollara karşı yarışıyor. Temsilciler Meclisi, ilk kez Başağa hükümetini savunarak Cezayir’i açıkça eleştirdi.
Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Yusuf el-Akuri, Cezayir hükümetinin Dibeybe hükümetini tanımakta ısrar etmesini ve Libya’nın içişlerine müdahale edilerek parlamento tarafından seçilen yeni hükümeti kabul etmemesini, ‘seçilmiş otoritenin kararlarına ve ülkenin ulusal birliğine aykırı olarak’ nitelendirdi. Cezayir ise verdiği yanıtta, Dibeybe hükümetini ‘uluslararası açıdan verilen destek doğrultusunda’ desteklediğini vurguladı.
İki hükümet arasındaki artan siyasi rekabet bağlamında Dibeybe’nin 26 Nisan’da yapmayı planladığı Tunus ziyaretinin ertelendiği açıklandı. Ancak Birlik Hükümeti Sözcüsü Muhammed Hammude “Ziyaret halen koordinasyon sürecinde. Tarihi yakında belirlenecek. Birkaç güvenlik ve ekonomik meseleyi görüşmek üzere büyük bir bakanlık heyeti içerecek.”
Yerel medya organları, Dibeybe yönetiminin parlamento hükümeti karşısında ‘vizyonunu uluslararası düzeyde sunmak’ ve ‘adil seçimler için baskı yapmak’ amacıyla ABD’de bir baskı grubuna başvurduğunu yayınlamıştı. Libya’nın doğusundaki Tobruk şehrinde toplantılarını sürdüren Temsilciler Meclisi, mart ayı başında bir güvenoyu oturumunda yeni İstikrar Hükümeti’ne meşruiyet kazandırdı.