عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

COP27’ye ev sahipliği yapacak olan Mısır çevre projelerine hız verdi

COP27’ye ev sahipliği yapmaya hazırlanan Mısır yönetimi ulusal diyalog başlattı. (Bakanlar Kurulu Başkanlığı)
COP27’ye ev sahipliği yapmaya hazırlanan Mısır yönetimi ulusal diyalog başlattı. (Bakanlar Kurulu Başkanlığı)
    Kahire/Şarku’l Avsat
TT
TT

COP27’ye ev sahipliği yapacak olan Mısır çevre projelerine hız verdi

COP27’ye ev sahipliği yapmaya hazırlanan Mısır yönetimi ulusal diyalog başlattı. (Bakanlar Kurulu Başkanlığı)
COP27’ye ev sahipliği yapmaya hazırlanan Mısır yönetimi ulusal diyalog başlattı. (Bakanlar Kurulu Başkanlığı)

Mısır, kasım ayında Şarm eş-Şeyh şehrinde düzenlenecek olan 27’inci Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nın (COP27) ev sahipliği yapmaya, ‘iklim değişikliği’ olgusuna karşı mücadele kapsamında uygulanan çevresel uygulamalar ve projeler aracılığıyla hazırlanıyor. Mısır Petrol ve Madeni Kaynaklar Bakanı Tarık el-Molla dün çevreyi korumak amacıyla enerji geçişi sağlama ve emisyon azaltma çabalarını desteklemek için petrol sektörünün birçok uygulama ve girişimde bulunduğunu söyledi. Yeşil petrokimya alanında toplam yatırımları yaklaşık bir milyar 250 bin dolara ulaşan üç projeyi hayata geçirmek için planlamaların sürdüğünü belirtti.
Bakan’ın verdiği bilgilere göre söz konusu projelerden ilki, yılda 1,2 milyon ton karbondioksit azaltmak amacıyla biyoyakıt üretiminde kullanılacak yosun yağının çıkarılmasını kapsıyor. 600 milyon dolarlık yatırıma sahip olan projede, yıllık 350 bin ton üretim kapasitesine ulaşılması bekleniyor. İkinci proje yılda 45 bin ton karbondioksit azaltmak amacıyla, biyolojik olarak parçalanabilen plastik üretimini ile ilgili. 600 milyon dolarlık yatırım olan projede, 75 bin ton üretim kapasitesi hedefleniyor. 50 milyon dolarlık son projede de yılda 63 bin ton karbondioksiti azaltmak amacıyla, yıllık 30 bin  ton üretim kapasite hedefiyle, polietilen üretiminde hammadde olarak kullanılmak üzere plastik atıkların yağa dönüştürülmesi amaçlanıyor.
Bakan açıklamasında, Mısır’ın COP27’ye ev sahipliği yapmasıyla eş zamanlı olarak petrol sektörünün yeşil enerjileri artırmak için politikalar ve stratejiler geliştirdiğini ve emisyonları azaltma konusuna yönelik en modern teknolojileri kullanmak konusuyla yakından ilgilendiğini söyledi. Sektöre bağlı 10 firmada, yabancı ortaklar ile iş birliği yaparak yanıcı gazların yakıt olarak kullanılmasına yönelik 13 projeyi tamamlayarak dizele alternatif jeneratör ve fırınları çalıştıran sektörün başarısını vurguladı.
Bakan 31 şirkette enerji verimliliğini artırmak ve elektrik tüketimini azaltmak için 88 projenin tamamlandığına dikkat çekti. 21 Firmada, toplam bin 350 kilovat kapasiteli güneş enerjisi pillerinin kurulumu ve işletilmesine yönelik çalışmaların olduğunu bildirdi. Ayrıca söz konusu projelerden azaltılan toplam emisyon miktarının yıllık yaklaşık 1,3 milyon ton karbondioksit olarak kayıtlara geçtiği bilgisini paylaştı.
Bakan Mısır’ın, bölgedeki en büyük yeşil enerji üreticilerinden biri olmak açısından çok çeşitli altyapıya ve seçkin bir coğrafi konuma sahip olduğunu vurguladı. Dünyada birçok ülkenin çevre dostu özelliklere sahip en iyi fosil yakıtları tercih etmesi sebebiyle temiz enerjilere geçiş sürecinde ana yakıt olarak doğalgazın kullanımının artan önemine dikkat çekti. Aynı zamanda arabalarda ve elektrik üretiminde doğalgaz kullanımını yaygınlaştırmaya yönelik cumhurbaşkanlığının girişimi çerçevesinde şu an iddialı bir projenin uygulanmakta olduğunu kaydetti. Molla petrol sektörünün halen çevreyi korumaya yönelik birçok projeyi hayata geçirmekte olduğunu belirten bakan bunlar arasında karbon toplama, depolama ve kullanım projelerinin yer aldığını, ayrıca 300 milyon dolarlık yatırım ile pirinç samanına dayalı orta yoğunlukta ahşap levha üretim projesi de bulunduğunu söyledi. Emisyonlardaki azalmanın yıllık 360 bin ton karbondioksite ulaşmasının beklendiğini vurguladı.
Bakan Molla, enerji verimliliğini arttırmaya yönelik projelerin yanı sıra emisyonları azaltmak için 13 şirkette yanıcı gazlarından yararlanmaya yönelik 16 farklı projenin şu an uygulanmakta olduğunu da sözlerine ekledi. Halihazırda uygulaması incelenen projelerle ilgili olarak ‘Egypt Petroleum Show (EGYPS) 2022’ konferansı sırasında Mısır'da faaliyet gösteren uluslararası firmalarla, karbon toplama ve depolama alanında 11 mutabakat zaptı imzalandığı bilgisini verdi..

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Sokak ve devlet arasında Mukteda es-Sadr

Iraklı Şii din adamı Mukteda es-Sadr, Irak'ın orta kesimlerinde yer alan Necef kentindeki Büyük Kufe Camii'nde konuşurken, 4 Kasım 2022 (AFP)
Iraklı Şii din adamı Mukteda es-Sadr, Irak'ın orta kesimlerinde yer alan Necef kentindeki Büyük Kufe Camii'nde konuşurken, 4 Kasım 2022 (AFP)
TT
TT

Sokak ve devlet arasında Mukteda es-Sadr

Iraklı Şii din adamı Mukteda es-Sadr, Irak'ın orta kesimlerinde yer alan Necef kentindeki Büyük Kufe Camii'nde konuşurken, 4 Kasım 2022 (AFP)
Iraklı Şii din adamı Mukteda es-Sadr, Irak'ın orta kesimlerinde yer alan Necef kentindeki Büyük Kufe Camii'nde konuşurken, 4 Kasım 2022 (AFP)

Hayreddin Mahzumi

Çöküş dönemlerinde ulusları ancak sokağın meşruiyetine ve devlet vizyonuna sahip istisnai liderler kurtarabilir. Irak bugün, dış müdahalenin silahlı milislere karıştığı ve egemen kararın geçerliliğini yitirmiş bir siyasi sistem tarafından gasp edildiği tehlikeli bir dönemecin eşiğinde. Bu sahnenin ortasında ise yüzleşme ve değişim yeteneğine sahip bir isim olarak Mukteda es-Sadr duruyor. Halkların tarihinde, farklı türden liderlere, sadece halkın acısını dile getirmekle kalmayıp aynı zamanda dar çerçevedeki hesapların üzerine çıkan ve ulusal projeyi köklerinden yeniden şekillendiren liderlere ihtiyaç duydukları önemli anlar vardır. Irak bugün böyle bir eşikte ve Mukteda es-Sadr dini, siyasi ve halk tabanında sembolik bir isim olarak Iraklıların yıllardır beklediği devlet adamı olma ihtimali en yüksek kişi olabilir.

Mücadeleden kaçmayan bir lider

Mukteda es-Sadr, 2003 yılında eski rejimin yıkılmasından bu yana benzersiz bir siyasi figür haline geldi. Muhalif dini otoritenin oğlu, tiranlığa karşı direniş mirasının varisi ama aynı zamanda yolsuzluğa, işgale ve mezhepçiliğe öfkeli bir neslin özlemlerini dile getiren sokağın bir evladı olan Sadr devrimci bir soluğu milliyetçi bir söylemle, büyük bir halk tabanıyla ve sallantılı bir siyasi yetenekle birleştirdi. Ancak İran'ın hegemonyasından görece bağımsız olması, mezhepçiliği açıkça reddetmesi ve ‘devlet her şeyin üstündedir’ ilkesine olan bağlılığı, onu diğer siyasi aktörlerden ayırıyor. Ancak Mukteda es-Sadr, popüler bir lider olmakla tam teşekküllü bir devlet adamı olmak arasındaki bu ikilemde sıkışıp kalarak kitleleri kapsayıcı bir kurumsal projeye tabi kılmak yerine tam tersini yaptı. Devletler üstü bir milis iktidarını kök saldığı bir dönemde Sadr, sadece popülaritesi ya da geçmişi nedeniyle değil, aynı zamanda küstahlığa küstahlık deme ve güç paylaşımı ittifaklarını reddetme cüretine sahip olduğu için de bu iktidarın en zorlu rakibi olarak duruyor.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre mezhepçi iktidarın ve derin devletin birleşimini temsil eden eski Başbakan Nuri el-Maliki'ye karşı koyan tek kişi olan Sadr, aynı zamanda ulusal kararı gasp eden ve devletin içini boşaltan dış destekli parti ve milislere karşı durabilen tek Iraklı liderdir.

Sadr'ın istisnai statüsü sadece siyasi sembolizminden ya da milliyetçi söyleminden değil, aynı zamanda kendisiyle halk tabanı arasındaki ‘toplumsal sözleşme’ olarak adlandırılabilecek faktörden de kaynaklanıyor. İlk olarak Fransız filozof Jean-Jacques Rousseau tarafından ortaya atılan bu kavaram, yöneten ve yönetilen arasındaki karşılıklı bağlılık temelindeki ilişkiyi ifade eder. Halk, liderin ortak iyiye ulaşma ve halkın iradesini savunma taahhüdü karşılığında güven ve meşruiyet verir.

Mukteda es-Sadr sadece siyasi bir lider değil, Muhammed Bakır es-Sadr'dan Muhammed Sadık es-Sadr'a kadar Irak için büyük fedakarlıklar yapmış bir ailenin dini ve tarihi mirasının bir uzantısı olduğu için de bu toplumsal sözleşme açıkça görülüyor.

Bu miras, Sadr Hareketi’nin destekçileri ile Sadr ailesi arasında siyasi sadakatin ötesine geçerek bir tür ahlaki halk hareketine dönüşen duygusal ve ideolojik bir bağ oluşturdu. Sadr'a başka hiç kimsenin sahip olmadığı gücü ve meşruiyeti veren de Irak siyaset sahnesinde derin bir güvene ve karşılıklı fedakarlığa dayanan bu benzersiz ilişkidir.

Gerçek bir devlet adamı protesto etmekle yetinmez, alternatifler üretmek için inisiyatif alır. Parlamentodan çekilmekle yetinmez, meşruiyeti kurumların içinden yeniden tanımlar.

Bir hareketin liderliğinden ulusun adamlığına

Bugün Irak'ın temel sorunu bir liderin olmamasından ziyade yolsuzluğa bulanmış bir siyasi sınıfın parçası değil, kitleleri harekete geçirme kabiliyetinin yanında kotaları reddeden ve güçlü bir sivil devlet talep eden bir reform projesine sahip bir devlet adamının olmamasıdır.

Ancak sahip olunan bu özellikler gerçek bir projeye dönüştürülmediği sürece potansiyel olarak kalmaya devam edecek. Mukteda es-Sadr'ın sadece parlamentodan çekilmek ya da dışarıdan protesto etmekle kalmayıp, devlet kurumlarının içinde çalışarak onları yeniden yapılandırmak ve ulusal projesini süreklilik ve bağımsızlık sağlayacak şekilde kurumsallaştırması gerekiyor.

gbhyju
Irak’ın başkenti Bağdat’taki Tahrir Meydanı'nda parlamento seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından sevinç gösterilerinde bulunan Sadr destekçileri, 11 Ekim 2021 (AP)

Mukteda es-Sadr'ın geniş bir destekçi kitlesi, harekete geçirme ve etkileme yeteneği ve yolsuzluklarına tamamen bulaşmadan siyasi kurumlarda nüfuz sahibi olma gibi nadir bulunan güç kartlarını elinde tuttuğuna şüphe yok. Ancak bu kartları henüz bir devlet kurmak için değil, diğer oyuncular üzerinde baskı kurmak ya da onlardan ‘çekilmek’ için kullandı. ‘Bir hareket lideri’ ile ‘ulusun adamı’ arasındaki fark burada yatıyor.

Gerçek bir devlet adamı protesto etmekle yetinmez, alternatifler üretmek için inisiyatif alır. Parlamentodan çekilmekle yetinmez, meşruiyeti kurumların içinden yeniden tanımlar. Sadece sokağa hitap ederek ya da sloganlar atarak değil hukukla yönetilen güçlü ve adil bir devlet sistemi inşa etmeye oynar.

Sadr, Irak’ın Ahmed Şara’sı mı?

Arap siyasi kültüründe, safları birleştirmek ve devleti parçalanmaktan kurtarmak için enkaz altından yükselen reformist lider imajı tekrarlanıyor. Ahmed Şara’nın sembolize edebileceği bu imaj, kişisel çıkarlardan uzak, tüm vatandaşları için tek bir devlet hayal eden, mezhepçilik ve yolsuzluk denklemlerine başkaldıran reformcu bir lideri temsil ediyor.

Irak'ta lider değil, devlet adamı eksikliği var. Mukteda es-Sadr da tüm hataları ve yanlışlarıyla birlikte, ender rastlanan tarihi bir fırsatla karşı karşıya.

Sınırlı uzlaşılar yapma mantığından tamamen kopmak, akım mantığından ulusun ufkuna, mezhepçi liderlikten dar kimlikleri aşan liderliğe geçmek, bu imaja ulaşmanın ön koşuludur. Ahmed Şara, sadece kurtarıcı bir lider değil, aynı zamanda kapsamlı bir ulusal proje formüle eden, devlet ve toplum arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendiren, kota ve bağımlılık yerine liyakat ve adalete dayalı yeni bir siyasi denklem kuran bir inşacıdır.

Mukteda es-Sadr, eğer isterse, bu modeli somutlaştırabilir. Popülerlik, dini ve devrimci miras, bölgesel eksenlerden görece bağımsızlık ve başkalarının ‘evet’ dediği yerde ‘hayır’ demesini sağlayan siyasi cesaret gibi başka hiç kimsenin sahip olmadığı araçlara sahip. Bu sayede mezhebi, sokağı ve akımı aşarak devletin vicdanı ve Irak’ın içinde bulunduğu anın adamı haline gelebilir. Bunun tek koşulu da muhalefet konumundan inşa konumuna, devrim söyleminden devlet projesine geçme kararlılığını göstermesidir.

scdfrg
Irak'ın başkenti Bağdat'ta yaşanan siyasi kriz sırasında meclis binasında oturma eylemi yapan Sadr destekçileri, 31 Temmuz 2022 (Reuters)

Burada hem ikilem hem de fırsat yatıyor. Sadr'ın popülaritesini kanıtlamaya değil, bu popülariteyi kapsayıcı bir kurumsal projeye dönüştürmeye, muhalifleriyle yüzleşmeye değil, öfkeli söylemlerin ötesine geçerek istikrarlı bir reform programına yönelmeye ihtiyacı var. Irak'ın bugün içinde bulunduğu an, gerçek liderlerin, sadece tarihe yaslanmakla kalmayıp geleceği yaratanların doğduğu zamanlara benziyor.

Karar onun elinde

Irak'ta lider değil, devlet adamı eksikliği var. Mukteda es-Sadr da tüm hataları ve yanlışlarıyla birlikte, ender rastlanan tarihi bir fırsatla karşı karşıya. Ya ülkelerini uçurumun eşiğinden kurtaran liderler arasına adını yazdıracak ya da dar hesapların esiri olarak kalıp Irak'ın çehresini değiştirebilecek bir anı kaçıracak.

Irak başarısız bir devlete dönüşmenin eşiğinde ve halk nezdinde meşruiyeti olan, milis ve yolsuzluk sistemini ortadan kaldırabilecek bir lider ortaya çıkmadığı sürece ülke daha fazla parçalanmaya, uluslararasılaşmaya ve bölünmeye doğru sürüklenecek.

Sadr, iktidardaki yozlaşmaya bulaşmamış ve bölgesel eksenlere tamamen teslim olmamış tek lider. Her ne kadar zaman zaman isteksiz olsa da Nuri el-Maliki ve müttefiklerine karşı en güçlü ses olmuş, savaş ağalarına ve siyasi tüccarlara karşı en net duruşu sergilemiştir.

Dolayısıyla omuzlarında tarihi bir sorumluluk var. Kaybetmeye mahkum bir oyunun parçası olmakla Irak tarihinde belirleyici bir an yaratarak birleştiren, uzlaştıran ve adalet, hukuk ve kapsayıcı bir ulusal kimliğe dayalı yeni bir cumhuriyet kuran devlet adamı olmak arasında seçim yapması gerekiyor.

Sonuç olarak Irak'ın daha fazla lidere değil, liderden önce vatansever olmaya karar veren, devletin sadece muhalifi değil kurucusu da olan tek bir devlet adamına ihtiyacı var.