Biden yönetimi, Ortadoğu’da güvenlik alanındaki bağlarını düzeltmeye çalışırken medyada yer alan haberlere göre ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Başkanı William Burns, geçen ay Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüşmek üzere Suudi Arabistan’a bir ziyarette bulundu.
Ziyaret Cidde şehrinde gerçekleşti. İki yetkilinin ele aldığı gelişmelerin ayrıntılarına dair ise bilgi verilmedi. Ancak kaynakların ‘The Wall Street Journal’ gazetesinden aktardıkları haberlere göre görüşmede ‘ABD ile Suudi Arabistan arasındaki gerginlik, petrol meselesi, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, İran nükleer anlaşması ve Yemen’deki savaş’ masaya yatırıldı.
Anlaşmazlıkları giderme girişimleri
ABD’li bazı yetkililer, Suudi Arabistan’ın İran’dan gelen güvenlik tehditlerine ve Yemen’deki Tahran destekli Husilerin saldırılarına ilişkin endişelerini gidermek amacıyla bir atılım ortaya koymak için son dönemde Suudi Arabistan’a ziyarette bulundular. Ancak Biden’ın geniş çaplı tavizler verme konusunda isteksiz olduğu belirtiliyor.
CIA’den bir sözcü, Burns’ın ziyareti hakkında açıklama yapmayı kabul etmezken, Suudi Arabistanlı yetkililer de açıklama talebine yanıt vermedi.
Gazetede yer alan habere göre her iki hükümetten yetkililer, ABD ve Suudi Arabistan arasındaki siyasi anlaşmazlıkların Ukrayna’da savaşın başlamasından bu yana derinleştiğini belirtti. Washington ayrıca, Riyad’ın Çin ve Rusya ile daha yakın iş birliği yapma veya en azından Ukrayna’da olduğu gibi Batı için hayati önem taşıyan konularda tarafsız kalma eğiliminden endişe duyuyor.
Suudi Arabistan, ABD’nin fiyatları düşürmek ve Moskova’nın ekonomik yeteneklerini baltalamak için daha fazla petrol pompalama taleplerini kabul etmedi.
Suudilerin dinleyebileceği bir yetkili
Beyaz Saray, Washington’daki Suudi diplomatların ABD- Suudi Arabistan ilişkilerinin gücü ve dayanıklılığına ilişkin olumlu açıklamaları karşısında birçok defa Suudi savunma yeteneklerini desteklediğini vurgulamış olsa da iletişimin kesilmesi bu durumun aksini gösteriyor.
Aynı gazeteye göre Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ı geçen nisan ayında bir araya getiren ve önceden planlanmayan toplantı, Veliaht Prens’in ABD’li yetkiliye verdiği sert yanıtın ardından olumlu bir sonuç elde edilemeden sona erdi. Wall Street’e göre Veliaht Prens Selman, ABD’nin petrol üretimini artırma talebini unutabileceğini dile getirdi.
Söz konusu ziyaret, istenilenin tam tersi sonuçlar veren tek ziyaret değil. Öyle ki Suudi Arabistan, geçen eylül ayında ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ile alelacele ayarlanmış bir ziyareti de askıya almıştı.
Pentagon, Austin’ın Suudi Arabistan ziyaretinin ‘Suudi tarafının programıyla ilgili nedenlerle gerçekleşmediğini’ söylerken, görüşmenin ‘ertelendiğini ve iptal edilmediğini’ vurguladı. Ancak söz konusu toplantı henüz gerçekleşmedi.
Bu çerçevede eski Başkan Donald Trump döneminde Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Körfez işlerini denetleyen Kirsten Fontenrose, Beyaz Saray’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı’nın başarısız ziyaretinin ardından Suudilerin dinleyebileceği bir idari yetkili belirlemeye çalıştığını söylerken bu çerçevede CIA başkanının ziyaretinin anlaşılır olduğunu dile getirdi.
‘The Atlantic Council’ kuruluşunda faaliyet gösteren Fontenrose, “İlişkileri güçlendirmek ve üzerine bir şeyler inşa etmek için ilişkinin en güçlü yanını arıyorlar” ifadelerine yer verdi.
Burns, Obama yönetimi sırasındaki gizli diplomasi deneyimine ek olarak daha önce Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Şarku'l Avsat'ın edindiği bilgiye göre, Arapça bilen ve Ortadoğu’da çeşitli görevlerde bulunan Burns 2015 yılında İran ile çok taraflı bir anlaşmaya uzanan gizli görüşmelere de öncülük etmiş bir isim.
Suudi Arabistan ve Rusya dışişleri bakanları bugün Moskova'da (Reuters)