Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

Uzmanlar "büyük depremi" bekliyordu

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
TT

Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)

Bilim insanları, Mars'ta uzun süredir bekledikleri tespiti yaptı. NASA'nın InSight aracı, Kızıl Gezegen'de bugüne kadar kayıtlara geçen en büyük depremi yakaladı.
4 Mayıs'taki depremin 5 büyüklüğünde olduğu açıklandı.
Mars'taki sismik verilere ulaşmak isteyen NASA, InSight'ı 2018'de Kızıl Gezegen'e göndermişti. Ekvatorun yakınlarına iniş yapan uzay aracı, Mars depremlerini dinlemeye başlamıştı.
Uzay aracındaki sensörler bugüne kadar 1300'den fazla deprem tespit etti.
Uzmanlar Mars kabuğunu ve çekirdeğini daha iyi anlamak için Kızıl Gezegen'deki gizemli sarsıntıları dinliyor. Gezegen, Dünya gibi tektonik plakalara sahip değil. Ancak sarsıntılara neden olabilecek, aktif volkanik bölgeler mevcut.
Ayrıca Mars'ın tek bir dev plakla olarak düşünebilecek kabuğu, soğudukça küçülmeye devam ediyor ve böylece içinde çatlaklar oluşuyor. Böylece depremler meydana geliyor.
4 Mayıs'a kadarki en büyük deprem, 25 Ağustos 2021'de 4,2 büyüklüğünde kaydedilmişti.
Bilim insanları, deprem sayesinde Kızıl Gezegen hakkında önemli bilgiler elde edebileceklerini düşünüyor.
"Sismografımızı Aralık 2018'de kurduğumuzdan beri 'büyük depremi' bekliyorduk" diyen InSight görevinin baş araştırmacısı Bruce Banerdt, şöyle konuştu:
"Araştırmacılar, gelecek yıllarda Mars hakkında yeni bilgiler öğrenmek için bu verileri analiz edecek."
Öte yandan deprem hakkında çok az bilgi mevcut. Sarsıntının yeri ve kaynağını belirlemek için verilerin incelenmesi gerekiyor.
Mars havaya daha fazla tozun karıştığı kış mevsimine girdiği için InSight uzay aracının başı dertte. Çünkü bu yüzden Insight, kendisine enerji için gereken Güneş ışığından yeterince faydalanamıyor.
Uzay aracı enerji tüketiminin azaltılması kapsamında 7 Mayıs'ta güvenli moda geçti ve temel işlevler dışında bütün çalışmalarını durdurdu.
Independent Türkçe, CNN International, Space.com



"Esrarengiz" kehribarda 116 milyon yıllık tsunaminin izleri keşfedildi

Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
TT

"Esrarengiz" kehribarda 116 milyon yıllık tsunaminin izleri keşfedildi

Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)
Japonya'nın Minamisoma kıyılarına 2011'de tsunami dalgaları vurmuştu (AFP)

Rachel Clun 

Bilim insanları 116 milyon yıllık bir tsunaminin kanıtını bir kehribar içinde bulduklarını ve bunun muhtemelen bu doğa olayına dair en eski kayıt olduğunu düşünüyor.

Japonya'nın kuzeyindeki Hokkaido Adası'nda derin deniz tortularını inceleyen araştırmacılar Aya Kubota, Yusuke Takeda, Keewook Yi, Shin-ichi Sano ve Yasuhiro Iba, erken Kretase dönemine ait tortularda 114 ila 116 milyon yıl öncesine tarihlenen "olağanüstü zengin kehribar konsantrasyonları" keşfetti.

Nature'ın Scientific Reports'unda yayımlanan bulgulara ilişkin raporda araştırmacılar, kehribarın bir veya daha fazla tsunami tarafından okyanusa sürüklenerek havayla çok az temas etmiş olabileceğini öne sürüyor.

Fosilleşmiş ağaç reçinesi olan kehribar, nispeten hızlı kuruyan bir madde. Araştırmacılar, kehribarın havaya maruz kaldığında genellikle bir hafta gibi kısa bir sürede katılaştığını söylüyor.

Ancak araştırmacıların incelediği tortularda, "belirgin şekilde deforme olmuş" kehribar birikintileri bulundu. Bazıları reçinenin akan su tarafından değiştirildiğini gösteren, alev yapıları denen bir şekilde deforme olmuşken, diğerleri yumuşak reçinenin "akarak deniz tabanına kıvamlı bir şekilde yayıldığına" işaret eden düz kehribar şeritlere sahipti.
 

Araştırmacılar, eski okyanus tortularını inceleyerek tsunamiye dair olası kanıtlar buldu (Aya Kubota/Yusuke Takeda/Keewook Yi/Shin-ichi Sano/Yasuhiro Iba)Araştırmacılar, eski okyanus tortularını inceleyerek tsunamiye dair olası kanıtlar buldu (Aya Kubota/Yusuke Takeda/Keewook Yi/Shin-ichi Sano/Yasuhiro Iba)

Araştırmacılar, "Bu esrarengiz kehribarın derin deniz ortamında bulunmasının en muhtemel nedeni, büyük çaplı tsunamiler" diyor.

Bu reçine deformasyonlarının su altında meydana gelmesi, ormandan pelajik deniz tabanına doğrudan taşındıklarını ima ediyor. Karadan okyanusa bu kadar hızlı ve doğrudan bir taşıma, bir tsunamiyle tetiklenmiş olabilir.

Araştırmacılar, antik tortulardaki diğer kanıtların da bu teoriyi desteklediğini belirtiyor. Bunlar arasında, karadan gelen büyük miktarda bitki kalıntıları ve büyük dalgaların sürüklediği odun parçaları da vardı ve bunların çok az çürüme izi taşıması, açık okyanusa "hızla taşındıklarına" işaret ediyor.

Makalede, "Kiltaşındaki kütüklerin varlığı, çok sayıda odunun bulanık akıntılarla taşınmak yerine kopup sürüklenerek pelajik deniz tabanına battığını gösteriyor" ifadeleri kullanılıyor.

Bilim insanları açık okyanuslardaki diğer tortuların, büyük ölçekli eski tsunamiler veya benzer olaylar hakkında daha fazla kanıt sağlayabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar, Holosen döneminden, yani yaklaşık 4 bin 200 yıl öncesinden daha eski bir tarihten kalma tsunami tortularının normalde tespit edilmediğini ve bunun da kısmen, yol açtıkları geniş çaplı yıkımdan geriye net belirtilerin kalmamasından kaynaklandığını söylüyor.

Independent Türkçe,independent.co.uk/news