Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

Uzmanlar "büyük depremi" bekliyordu

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
TT

Mars'ta şimdiye kadarki en büyük deprem tespit edildi

InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)
InSight uzay aracı 800 milyon dolar değerinde (NASA)

Bilim insanları, Mars'ta uzun süredir bekledikleri tespiti yaptı. NASA'nın InSight aracı, Kızıl Gezegen'de bugüne kadar kayıtlara geçen en büyük depremi yakaladı.
4 Mayıs'taki depremin 5 büyüklüğünde olduğu açıklandı.
Mars'taki sismik verilere ulaşmak isteyen NASA, InSight'ı 2018'de Kızıl Gezegen'e göndermişti. Ekvatorun yakınlarına iniş yapan uzay aracı, Mars depremlerini dinlemeye başlamıştı.
Uzay aracındaki sensörler bugüne kadar 1300'den fazla deprem tespit etti.
Uzmanlar Mars kabuğunu ve çekirdeğini daha iyi anlamak için Kızıl Gezegen'deki gizemli sarsıntıları dinliyor. Gezegen, Dünya gibi tektonik plakalara sahip değil. Ancak sarsıntılara neden olabilecek, aktif volkanik bölgeler mevcut.
Ayrıca Mars'ın tek bir dev plakla olarak düşünebilecek kabuğu, soğudukça küçülmeye devam ediyor ve böylece içinde çatlaklar oluşuyor. Böylece depremler meydana geliyor.
4 Mayıs'a kadarki en büyük deprem, 25 Ağustos 2021'de 4,2 büyüklüğünde kaydedilmişti.
Bilim insanları, deprem sayesinde Kızıl Gezegen hakkında önemli bilgiler elde edebileceklerini düşünüyor.
"Sismografımızı Aralık 2018'de kurduğumuzdan beri 'büyük depremi' bekliyorduk" diyen InSight görevinin baş araştırmacısı Bruce Banerdt, şöyle konuştu:
"Araştırmacılar, gelecek yıllarda Mars hakkında yeni bilgiler öğrenmek için bu verileri analiz edecek."
Öte yandan deprem hakkında çok az bilgi mevcut. Sarsıntının yeri ve kaynağını belirlemek için verilerin incelenmesi gerekiyor.
Mars havaya daha fazla tozun karıştığı kış mevsimine girdiği için InSight uzay aracının başı dertte. Çünkü bu yüzden Insight, kendisine enerji için gereken Güneş ışığından yeterince faydalanamıyor.
Uzay aracı enerji tüketiminin azaltılması kapsamında 7 Mayıs'ta güvenli moda geçti ve temel işlevler dışında bütün çalışmalarını durdurdu.
Independent Türkçe, CNN International, Space.com



İkiye bölünse bile çalışmaya devam eden batarya üretildi

Esnek bataryanın kesilmesine rağmen çalışması dayanıklılıkta yeni bir adıma işaret ediyor (ACS Energy Letters)
Esnek bataryanın kesilmesine rağmen çalışması dayanıklılıkta yeni bir adıma işaret ediyor (ACS Energy Letters)
TT

İkiye bölünse bile çalışmaya devam eden batarya üretildi

Esnek bataryanın kesilmesine rağmen çalışması dayanıklılıkta yeni bir adıma işaret ediyor (ACS Energy Letters)
Esnek bataryanın kesilmesine rağmen çalışması dayanıklılıkta yeni bir adıma işaret ediyor (ACS Energy Letters)

İkiye katlansa veya bölünse bile çalışmaya devam eden batarya geliştirildi. 

Lityum iyon bataryalar, akıllı telefonlardan elektrikli araçlara kadar pek çok alanda kullanılıyor. Ancak alev almaya yatkın olmaları nedeniyle bilim insanları farklı seçenekleri araştırıyor. 

Bu çalışmalarda öne çıkan seçeneklerden biri de lityum sülfür bataryalar. Daha güvenli olması beklenen bu cihazlar ayrıca yüksek enerji yoğunluğu sunma ve ucuza mal edilme potansiyeliyle de öne çıkıyor.

Ancak lityum sülfür bataryalar, bütün bu artılarına rağmen uzun ömürlü değil. Bu bataryaları yüksek sıcaklıkta kararlı halde tutmak için karbonat bazlı elektrolit kullanılması öneriliyor.

Fakat katottaki sülfür, elektrolit içinde çözünmeye devam ederek katı bir çökelti oluşturuyor ve bataryanın kapasitesini düşürüyor. 

Çin Elektronik Bilimi ve Teknolojisi Üniversitesi'nden araştırmacılar, katot ve elektrolit arasına bir katman daha koymanın bu sorunu çözeceğinden yola çıkarak farklı maddelerle deneyler yürüttü. 

Bulgularını hakemli dergi ACS Energy Letters'ta 13 Eylül'de yayımlayan ekip, poliakrilik asidin sülfür-demir batarya katotlarında en iyi sonucu veren kaplama olduğunu saptadı.

Araştırmacılar bu kaplamayla hem esnek ve düz bir batarya olan kese pil hem de düğme pil prototipi üretti. 

Kese pil, 100 şarj-deşarj döngüsü boyunca herhangi bir bozulma belirtisi olmadan çalıştı. Ayrıca batarya ikiye katlandığında veya kesildiğinde de güç sağlamaya devam etti.

Çalışmaya liderlik eden Liping Wang, Interesting Engineering'e yaptığı açıklamada "Batarya, benzersiz tasarımı sayesinde kesildikten sonra da çalışmaya devam ediyor; iletken ağ fiziksel hasardan sonra bile sağlam kalıyor" diyerek ekliyor:

Bu muhtemelen mekanik kopmaya rağmen iyon ve elektron akışına izin veren sağlam ve esnek bir bağlayıcı sistem ya da yapısal tasarımdan kaynaklanıyor. İletken yollar, kesilme sırasında tamamen koparılmadığı için devre işlemeye devam ediyor.

Düğme pil ise 300 şarj-deşarj döngüsünün ardından kapasitesinin yüzde 72'sini korumayı başardı. 

Daha sonra kaplamayı diğer metallerden yapılmış katotlarda test eden ekip, lityum molibden ve lityum vanadyum batarya üretti. Bu piller de 300 şarj-deşarj döngüsü boyunca kapasitesini korudu.

Bulgular, sadece lityum sülfür bataryaların değil başka türden metallerle yapılanların da kaplamayla uzun ömürlü ve güvenli hale getirilebileceğine işaret ediyor.

Independent Türkçe, Interesting Engineering, Cosmos Magazine, EurekAlert, ACS Energy Letters