ABD’nin Afganistan raporu: Onlarca Afgan asker Kabil düşmeden önce Pakistan’a kaçmaya başladı

Kabil’in Taliban’ın eline geçmesinden önce onlarca Afgan asker Pakistan’a kaçtı.

6 Nisan 2022’de Kabil’deki bir camiye el bombasıyla saldırının düzenlendiği olay yerinde güvenlik önlemleri alan Taliban unsurları (EPA)
6 Nisan 2022’de Kabil’deki bir camiye el bombasıyla saldırının düzenlendiği olay yerinde güvenlik önlemleri alan Taliban unsurları (EPA)
TT

ABD’nin Afganistan raporu: Onlarca Afgan asker Kabil düşmeden önce Pakistan’a kaçmaya başladı

6 Nisan 2022’de Kabil’deki bir camiye el bombasıyla saldırının düzenlendiği olay yerinde güvenlik önlemleri alan Taliban unsurları (EPA)
6 Nisan 2022’de Kabil’deki bir camiye el bombasıyla saldırının düzenlendiği olay yerinde güvenlik önlemleri alan Taliban unsurları (EPA)

ABD yönetiminin Mayıs ayı iç raporuna göre, Taliban’ın Ağustos 2021’de Kabil’i ele geçirmesinden kısa süre önce çok sayıda Afgan ordusu askerinin komşu Pakistan’a kaçtı.
Afganistan Yeniden Yapılanma Özel Müfettişliği (SIGAR) 12 Mayıs tarihli raporunda, Taliban’ın Temmuz 2021’de Pakistan ve İran sınır kapılarını ele geçirmeye başlamasının o dönem Afganistan hükümetini son derece önemli olan gümrük gelirlerinden mahrum bıraktığına işaret ederek, bu durumun Afgan Ulusal Ordusu’nun çökmesine ve Afgan güçlerinin komşu Pakistan’a kaçmasına sebep olduğunu belirtti.
Çöküşten önce, yaklaşık 380 bin askerinin olduğu tahmin edilen Afgan Ulusal Ordusu, 2002’den Ağustos 2021’e kadar Afganistan’ın işgali sürecinde ABD Ordusu tarafından eğitildi ve donatıldı.
ABD Başkanı Joe Biden, Taliban’ın Kabil’de kontrolü ele geçirmesine ve Afgan şehirlerindeki direnişini önleme noktasında Afgan Ulusal Ordusu’na büyük umutlar bağladı. Fakat Afgan ordusu, Amerikalıların Afganistan’dan çekilmesinin arifesinde kağıttan ev gibi çöktü ve dağıldı.
SIGAR’ın raporunda, Kabil’in Ağustos 2021’de Taliban’ın eline geçmesinden haftalar önce onlarca Afgan askerin Pakistan’a geçmeye başladığı belirtildi.
Raporda, “Afgan hükümetinin çöküşünden haftalar önce, Taliban saldırılarının eyalet merkezleri ve bölgeleri üzerinde yoğunlaşmasıyla birlikte çok sayıda Afgan asker Pakistan’a kaçtı” ifadelerine yer verildi.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNCHR) bu yılın başlarında, Ağustos 2021-Ocak 2022 arasında 300 binden fazla Afganistanlının Pakistan’a kaçtığını açıkladı. Ancak bunların ne kadarının asker olduğunu belirtmedi.
Çöküş öncesine kadar Afgan Ulusal Ordusu’nun uyuşturucu sattığına dair şikayetler vardı.
ABD yönetimi, Afgan Ulusal Ordusu’nun eğitim seviyesini yükseltmek ve en gelişmiş silah ve teçhizatla donatmak için her yıl milyarlarca dolar harcadı. ABD’nin çekilmesi ve Afgan Ulusal Ordusu’nun çöküşünden sonra söz konusu silah ve teçhizatların çoğu Taliban’ın eline geçti.
Kaçan Afgan ordusu askerlerinin Pakistan içinde ne yaptıkları ve ülkenin ulusal güvenliği için herhangi bir tehdit oluşturup oluşturmadıkları bilinmiyor. Pakistan, Afganistan’ın sınır kentleri ve beldelerinden çok sayıda Afgan mülteciye ev sahipliği yapıyor.



Afgan kadınlar gizli geçim yolları arıyor

2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
TT

Afgan kadınlar gizli geçim yolları arıyor

2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)
2023'te verilen "Bir ay içinde güzellik salonları kapanacak" talimatı üzerine kadınlar zor durumda kaldı (AFP)

ABD'nin Ağustos 2021'de Afganistan'dan çekilmesiyle önce Kabil'i daha sonra da ülkenin tamamını ele geçiren Taliban, Batı medyasında kadınlara yönelik yasaklarıyla konuşuluyor.

Washington Post, ailesinin geçimini sağlamak zorunda olan kadınların muhtemel cezaları da göze alarak gizli güzellik salonlarında faaliyetlerini sürdürdüğünü bildiriyor. 

22 yaşındaki Simin, otomobillerini evinden birkaç sokak ötede park etmelerini, devriye gezen askerlere dikkat etmelerini ve evine geldiklerinde kısık sesle seslenmelerini müşterilerinden istediğini anlatıyor. 

2020'de liseden mezun olduğunda hayallerini kalp cerrahlığının süslediğini ancak bunu gerçekleştiremeyince rotasını güzellik salonu işletmeciliğine çevirdiğini söylüyor:

Biz bu salonu o kadar büyük bir umut ve sevgiyle açtık ki… Kapatmamız gerektiği söylendiğinde ne hissettiğimi anlatacak herhangi bir kelime yok.

2021'de iktidarı yeniden ele geçiren Taliban, kadınların 6. sınıftan sonra eğitim almasını, devlet dairelerinde çalışmasını ve belirlenenlerin haricinde kıyafetler giymesini hızlıca yasakladı. 

Kuaförler ve güzellik salonlarının bir süre vitrinleri kapalı hizmet vermesine müsaade edilirken Simin de bu sektöre girmiş. 

Ancak Temmuz 2023'te alınan kararla birlikte ülkedeki yaklaşık 12 bin salon kapatılmak zorunda bırakıldı. 

Taliban makyaj, kaş aldırma ve peruğu hem "şeriata aykırı" buluyor hem de evlilik öncesi damat aileleri için maddi bir yük sayıyor.

Simin, babası ve erkek kardeşinin işsiz olması nedeniyle, gizli de olsa kız kardeşiyle birlikte hizmet vermeyi sürdürdüğünü belirtiyor:

Taliban bizi bulacak diye korkuyorum ama başka bir çarem yok. Ailemizin tek gelir kaynağı bu.

Taliban, Simin gibi kadınlara ne gibi cezalar verileceğini net bir şekilde açıklamadı. Birleşmiş Milletler raporları, 2023'te güzellik salonunu kapatmayan kadınların gözaltına alındığını bildiriyor. 

30 yaşındaki Sawita, Taliban'dan korkanlardan. Yasak üzerine salonunu kapatıp deri ürünlerine odaklanan bir terzi olmuş.

Tek başına engelli annesine ve 5 kardeşine bakmak zorunda kaldığını zira babasının da 8 yıl önce Taliban'ın düzenlediği bir intihar saldırısında öldüğünü aktarıyor. 

Kabil'deki bir bodrum katında diğer kadınlara nasıl ayakkabı ve çanta yapılacağını öğreten Sawita, o kadar az para kazanıyor ki ailesiyle birlikte tek odalı bir eve taşınmak zorunda kalmış:

Erken uyanıp Kuran okuduktan sonra kendi işime gittiğim eski hayatımı özlüyorum. Benim özgürlük anlayışım buydu.

Taliban, kadınları işgücünden çıkarma niyetini gizlemiyor. Çalışma ve Sosyal İşler Bakan Yardımcısı Mevleviddin Muhammed Hakbin, 2023'te "Afganların yüzde 95'i kadınlarının işe gitmesini istemiyor" derken geriye kalan yüzde 5'in beyinlerinin Batı tarafından yıkandığını savunmuştu. 

Son dönemdeyse cinsiyet ayrımcılığı politikalarına karşı çıkmayacak şekilde, kadınların "yalnızca onlara yönelik sektörlerde" çalışmasına izin veriliyor. 

Kadınlar erkeklerin giremediği pazarlar, okullar, hastaneler ve cezaevlerinde görev yapabiliyor. 

Fariba Nuri, bu durumdan memnun olanlardan. 50 yaşındaki girişimci, kadınlara pazar tezgahı açma gibi iş kurma tavsiyeleri veriyor. Taliban için "Bize çalışmamızı söylüyorlar ve yardımcı da oluyorlar" diyor. 

Bazı kadınlar da internet üzerinden ticarete başlamış. 23 yaşındaki Beheşta, kozmetik ürünleri ve takı sattığını anlatıyor. Ancak Donald Trump'ın iktidara gelişinin dış yardımları da azaltmasıyla birlikte ülkenin ekonomisi kötüye gidince onların da işleri azalmış.

Adını vermek istemeyen bir kadınsa eskiden Dünya Bankası'nda çalıştığını belirterek "İşe başvurmayı bıraktım. Burada umut kalmadı" ifadesini kullanıyor. 

Independent Türkçe, Washington Post, AP