NATO Madrid'de yeni stratejik konseptini belirleyecek

NATO’nun 2022 Madrid Zirvesi logosunu taşıyan bir pankartın yanında bir polis duruyor (Reuters)

Madrid, NATO’ya üye 30 ülkenin liderlerinin yanı sıra İsveç ve Finlandiya liderleri, aynı zamanda ABD’nin isteği üzerine çağrılan, Pasifik bölgesi gibi bazı bölgelerden yetkililerin katılımıyla üç günlük NATO Zirvesi'ne ev sahipliği yapacak. Zirve, bu yıl ittifaka katılımının 40. yıldönümü olması vesilesiyle ve 1997'deki bir zirveye ev sahipliği yapması dolayısıyla İspanya’nın başkenti Madrid’de düzenleniyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ile ilgili gelişmeler ve yansımalar nedeniyle zirvenin seyrine birkaç aydır şu iki ana tema hakim halde: İlk olarak Batı Atlantik ülkelerinin Kiev'e desteği ve Atlantik birliğinin korunması, ikinci olarak ise İsveç ve Finlandiya'nın ittifaka katılımının nasıl hızlandırılacağı ve talebin iletildiği andan kabul edildiği ana yani NATO Antlaşması 5. madde geçerli olana kadar güvenlik garantilerinin nasıl sağlanacağı hususları.
Ancak söz konusu zirvede aynı zamanda yeni ‘stratejik konseptin’ NATO liderleri tarafından benimsenmesi başlıklı bir başka önemli husus konuşulacak. Nitekim bazı uzmanlar söz konusu konsepti 70 yıl önceki başlangıcından bu yana ittifak tarihindeki en önemli dönüşüm olarak değerlendiriyor.
Fransa Cumhurbaşkanlığı Ofisi kaynakları dün yaptıkları açıklamada 2019 NATO Zirvesi ardından üzerinde çalışmaya başlanan stratejik konseptin benimsenmesinin Ukrayna sahnesinde meydana gelen gelişmeler ve bilhassa Doğu Avrupa kanadının karşılaştığı zorluklar nedeniyle bugün daha acil hale geldiğini vurguladı. Yeni konseptin benimsenmesi, önceki vizyon ve stratejilerin gözden geçirilmesini de temsil ediyor. Söz konusu kaynaklar, zirâ Rusya’nın Soğuk Savaş'ın sona ermesi ardından üzerinde anlaşılan ilkeleri ihlal ettiğini, dolayısıyla NATO ülkelerinin ise Rusya'nın savaş açtığı Ukrayna'ya çeşitli şekillerde destek sağlamak, ittifakın doğu kanadını pekiştirmek veya toplu güvenliğin nasıl sağlanacağını yeniden düşünmek zorunda kaldıklarını hatırlatıyor.
Yeni konseptin Avrupa-Atlantik bölgesinin 10 yıldır geçirdiği jeopolitik değişimleri ele alması bekleniyor. Kaynaklar, yeni konseptin benimsenmesinin NATO liderlerinin ilk çalışma oturumunda gerçekleşeceğini aktardı. Yeni belgenin, ittifakın savunma ve güvenlik alanındaki amaçlarını ve temel işlevlerini tanımlaması, göç siyaseti, siber savaş, NATO ve Avrupa Birliği (AB) arasındaki entegrasyon ve Afrika’dan gelen terör tehdidi gibi karşı karşıya kalınan sıkıntıları listelemesi bekleniyor.
Söz konusu konsept aynı zamanda NATO vizyonunu genel hatlarıyla, siyasi ve savunma düzeylerinde takip etmesi beklenen değişiklikleri de netleştirecek. NATO’nun radarında sadece Rusya değil, Çin de olacak. Nitekim yıllardır Rusya'dan gelen tehdidin yanı sıra Çin'in oluşturduğu tehdidin de altını çizen ABD, NATO'nun bu konuda bir rol üstlenmesini istiyor. Bu hususta karşı karşıya kalınan iki ekol var: NATO’nun rolünü Hint-Pasifik bölgesindeki yeni stratejileri, yani öncelikle Çin’in emellerini dikkate alacak şekilde daha kapsamlı hale getirmek isteyen ekol ve NATO’nun Avrupa-Atlantik bölgesine odaklanmasını isteyen bir diğer ekol. Ancak Çin'in plan ve uygulamalarının NATO üzerindeki sonuçlarının da göz önünde bulundurulması gerekiyor. Fransız kaynakları, Ukrayna'da savaş başladığından bu yana AB’nin oynadığı rolün, NATO’nun bu rolü ve AB-NATO işbirliğinin önemini kabul edişinin ehemmiyetini gösterdiğini aktardı. AB, NATO konseptine benzemesi gereken ‘stratejik pusulanın’ netleştirilmesi üzerinde çalışıyor. Rus tehdidi göz önüne alındığında NATO’nun doğu kanadındaki Atlantik varlığının pekiştirilmesi odak noktasını teşkil edecek. Bu husus, NATO Genel Sekreteri’nin yüksek hazırlıklı kuvvetin mevcudunun 300 binin üzerine çıkarılacağı açıklamasında da kendisini gösteriyor.
NATO’nun doğu kanadındaki 9 ülkenin liderleri, bu kanadın pekiştirilmesini talep etmek için Madrid’deki zirveyi beklememiş, Romanya’nın başkentinde yaklaşık üç hafta öncesinde Moskova'ya caydırıcılık sağlamak için bölgelerinde ek silah ve birliklerin konuşlandırılmasının hızlandırılmasını talep etmişti.