Çinli ev hanımı, Wikipedia'da 10 yıl boyunca uydurma tarihi olayları yazdı

200’den fazla makale yazan ve 100’ü aşkın makaleye de katkıda bulunan Zhemao, özellikle Rus tarihiyle ilgilendi

Zhemao, Wikipedia'ya şu anda siteden kaldırılmış olan uydurma haritalar da ekledi (Wikipedia)
Zhemao, Wikipedia'ya şu anda siteden kaldırılmış olan uydurma haritalar da ekledi (Wikipedia)
TT

Çinli ev hanımı, Wikipedia'da 10 yıl boyunca uydurma tarihi olayları yazdı

Zhemao, Wikipedia'ya şu anda siteden kaldırılmış olan uydurma haritalar da ekledi (Wikipedia)
Zhemao, Wikipedia'ya şu anda siteden kaldırılmış olan uydurma haritalar da ekledi (Wikipedia)

"Zhemao" takma adını kullanan gizemli bir Çinli, 10 yılı aşkın süredir Wikipedia’da yazdığı sahte yazılarla adeta fantastik bir evren yarattı.
Çin Wikipediasında gerçekte yaşanmamış tarihi olayları konu alan 200’den fazla makale yayımlayan ve 100’ü aşkın makaleye de katkıda bulunan yazar, sonunda siteden atıldı.
Çinli kadının çevrimiçi ansiklopediye özellikle Rus tarihiyle ilgili tamamen uydurma siyasi figürler ve savaşlar hakkında milyonlarca kelime girdiği belirlendi.
Zhemao bu yazılarda madeni paralar ve yemek kaplarına dair arkeolojik buluntularla ilgili ayrıntılar da uydurmuştu.
Yazılarda ele alınan konularsa Slav halkları arasındaki rekabetlerden Çin Hanedanlığı’na dair hikayelere kadar uzanıyordu.
Yifan adını kullanan bir fantastik romancı, söz konusu yazıların anormal olduğunu fark eden ilk kullanıcılardan biri oldu.
"Bunlar, İngilizce Wikipedia'dan ve hatta Rusça Wikipedia'dan daha ayrıntılıydı" diyen Yifan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"İngilizce-Rus Wikisinde olmayan karakterler Çin Wikisinde yer alıyordu. Bu karakterler gerçek tarihi figürlerle karıştırılmıştı. Bu da gerçeği sahtesinden ayırt etmeyi zorlaştırıyordu."

"Yalan yalanı besler"
Wikipedia’nın sahteciliği fark etmesinin ardından Zhemao, halka açık bir özür metni yayımladı.
"Yalan yalanı besledi" diyen kadın, sözlerini şöyle sürdürdü:
"İlk başta yazdığım yüz binlerce kelimeyi silmek istemedim. Ama sonunda milyonlarca kelimeyi silmek zorunda kaldım. Üstelik akademik bir çevre benim yüzümden dağıldı."
Lise mezunu bir ev hanımı olduğunu aktaran Zhemao, şöyle ekledi:
"Sebep olduğum sorunu telafi etmek zor, bu yüzden belki de kalıcı bir yasak tek seçenek."
Independent Türkçe, Futurism, LitHub



Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe