BM’den Irak’ta Kürtler arasındaki anlaşmazlıkları sonlandırmaya yönelik aracılık adımı

Bağımsız milletvekilleri meclisteki hükümet kurma görüşmelerine katıldılar.

Irak Meclisi,  23 Haziran'da toplandı. (Reuters)
Irak Meclisi, 23 Haziran'da toplandı. (Reuters)
TT

BM’den Irak’ta Kürtler arasındaki anlaşmazlıkları sonlandırmaya yönelik aracılık adımı

Irak Meclisi,  23 Haziran'da toplandı. (Reuters)
Irak Meclisi, 23 Haziran'da toplandı. (Reuters)

Birleşmiş Milletler Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert, Kürt partiler arasındaki anlaşmazlıkları sona erdirme çabalarını sürdürüyor. Irak’ta Şii Koordinasyon Çerçevesi taraflarının kendi aralarında bir uzlaşı sağlayamaması nedeniyle henüz hükümet kurulamadı. Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi de cumhurbaşkanı adayı konusunda bir anlaşmaya varamadı. KDP Milletvekili Sabah Hasan, BM Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın, Kürt partileri arasındaki ‘görüş farklıklarını yakınlaştırmak’ için yürüttüğü arabuluculuğu önümüzdeki hafta sürdüreceğini söyledi.  
Milletvekili Sabah Hasan konuya dair şunları söyledi:
"Kürt partileri, bölgesel seçimin tarihini belirlemek, seçim kanunu tartışmak ve cumhurbaşkanlığı konusunu görüşmek üzere Başkanlık Merkezi’nde BM Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın da katılımıyla bir araya gelecek. Bu toplantının Kürt partileri arasındaki sorunların, özellikle KDP ve KYB arasındaki sorunların çözümünün bir başlangıcı olacağını umuyoruz.”  
Mesud Barzani liderliğindeki KDP ve Bafıl Talabani eş başkanlığındaki KYB, 2021 seçimlerinden bu yana kimin cumhurbaşkanı olması gerektiği üzerinde uzlaşamadı. KYB mevcut Cumhurbaşkanı Berhem Salih’i yeniden aday gösterirken, KDP, Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari’nin cumhurbaşkanı olmasını talep etti. Irak Yüksek Federal Mahkemesi Hoşyar Zebari’nin adaylığına karşı çıkınca KDP bu defa Bölgesel Yönetim’in İçişleri Bakanı Reber Ahmed’i söz konusu pozisyona aday gösterdi. KDP lideri Mesud Barzani, son seçimlerin galibi Şii Mukteda Sadr ile Sünni Egemenlik Koalisyonu’nun da yer aldığı, ‘Vatanı Kurtarma İttifakı’ olarak bilinen bir ‘üçlü ittifak’ geliştirdi. Ancak bu ittifak, üç parlamento oturumunda da üçte ikilik çoğunluğu elde edemeyerek cumhurbaşkanını seçmekte başarısız oldu. Sadr Hareketi’nin meclisten çekilme kararı alması sonucunda bahsi geçen ‘üçlü ittifak’ dağıldı. Ancak BM Irak Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın tüm çabalarına rağmen KDP ve KYB bölgesel yönetimi ilgilendiren konular da dahil olmak üzere henüz bir uzlaşı sağlayamadı. BM Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert, başta KDP ve KYB olmak üzere Kürt partilerinin kendi aralarında bir anlaşmaya varmaları durumunda, merkezi Bağdat yönetimiyle olan sorunların aşılabileceğini, dolayısıyla cumhurbaşkanının seçilmesinin mümkün hale gelebileceğini ön görüyor. 
 Kürtlerin ‘cumhurbaşkanlığı pozisyonuyla’ ilgili anlaşmazlıkları sürerken, Şii Koordinasyon Çerçevesi tarafları da hükümet kurma noktasında henüz bir fikir birliğine varamadı. Sadr Hareketi’nin çekilmesinin ardından Koordinasyon Çerçevesi Meclis’te çoğunluğu ele geçirmişti. Kulislerden edinilen bilgiye göre başbakanlık pozisyonu için çok sayıda adayın bulunması bir anlaşmaya varılmasının önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Şarku’l Avsat’ın güvenilir kaynaklardan edindiği bilgiye göre Koordinasyon Çerçevesi içindeki tarafların her biri, kendi liderinin başbakanlık pozisyonu için daha uygun olduğunu savunuyor. Ayrıca Koordinasyon Çerçevesi ile bağımsız vekiller arasında da görüş ayrılıkları mevcut. Sayıları 40’ı bulan bağımsız vekiller hükümet kurmakla ilgili bir girişimde bulunmuştu. Koordinasyon Çerçevesi’nin bir dönem bu girişimi desteklediği ancak Mukteda es-Sadr'ın Meclis’ten çekilmesinin ardından çoğunluğu elde ettikleri için yeni şartlar öne sürdükleri öğrenildi. Daha önceki anlaşmaya göre bağımsızlar başbakan adayını belirleyecekti. Ancak şu an hükümete katılmaları durumunda sadece sınırlı sayıda bakanlık elde edebilecekler.  



Türkiye Dışişleri Bakanı: Suriye'deki durum “kırılgan ve tehlikeli”

Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
TT

Türkiye Dışişleri Bakanı: Suriye'deki durum “kırılgan ve tehlikeli”

Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (Türkiye Dışişleri Bakanlığı)

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye'deki durumu "kırılgan ve tehlikeli" olarak nitelendirerek, ülkesinin güney komşusunun birliğinden yana olduğunu ve Şam'daki yeni yönetimi uluslararası topluma açılmaya teşvik ettiğini söyledi.

Fidan, Türkiye'nin Suriye'ye yaklaşımının, Suriye'ye ilişkin temel kararların Suriyeliler tarafından alınması ilkesine dayandığını belirtti. Hem Suriye hem de Irak'ta "kaygan zemin" ve "kırılgan ve tehlikeli" bir durum olduğunu, Türkiye'nin genel olarak bu durumu ele alma ve iyileştirme kapsayıcılığına dayanan son derece yapıcı bir dış politika izlediğini vurguladı.

Suriye tarafının Türkiye'nin kendileri için neyi temsil ettiğini iyi fark ettiğini vurgulayarak, "Oradaki kardeşlerimizle (yeni Suriye yönetimi) bazı istişarelerde bulunuyoruz ve Suriye bölgesinin birliğine önem veriyoruz" ifadelerini kullandı.

Görsel kaldırıldı.
Fidan, dün gece televizyon röportajında ​​konuşuyor (TC Dışişleri Bakanlığı)

Fidan, dün gece 24TV'ye verdiği röportajda, yeni Suriye hükümetinin diğer ülkelerle çıkarlarını ilerletmek için atacağı adımların önemli olduğunu söyledi.

Türkiye'nin, Suriye hükümetinin üçüncü ülkelerle görüşmeler yapmasını, uluslararası topluma yeni Suriye'nin mahiyetini anlatma çabalarının doğal bir adımı olarak gördüğünü ve bunu önemli bulduğu için açıkça teşvik ettiğini ifade etti. Fidan, hedeflediği üçüncü ülkelerin hangileri olduğunu belirtmezken, Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara son günlerde ülkesindeki durumu yatıştırmak için İsrail ile dolaylı temaslarda bulunduğunu söyledi. Şara yönetimi, İbrani devletiyle dolaylı temasların yanı sıra Batı ve Arap ülkeleriyle de temaslarını sürdürüyor.

Eski rejim döneminde Suriye'ye uygulanan yaptırımların kaldırılması gerektiğini vurgulayan Fidan, Avrupa Birliği ve ABD tarafından uygulanan yaptırımların kaldırılması için çaba sarf edilmesi gerektiğini, bölgedeki bazı ülkelerin tutumlarındaki ayrışmanın diyalog ve ikna yoluyla çözülmesi gerektiğini kaydetti.

PKK'nin Suriye'deki varlığına, örneğin Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) öncülüğündeki Kürt Halk Koruma Birlikleri (YPG) üzerinden ve Suriye Kürt Demokratik Birlik Partisi'nin (PYD) Türkiye'de devam eden PKK'yi tasfiye sürecine yönelik izleyeceği yola ilişkin soruya Fidan, "Bizim için önemli olan, Türkiye'yi başından beri etkileyen silahlı terörist unsurların artık bölgede olmamasıdır" dedi.

"PKK kendini feshedip silah bırakmaya karar verirse, bunun Suriye ve Irak'taki varlığını nasıl etkileyeceğini zamanla hep birlikte göreceğiz."

Fidan, "Suriye ve Irak'taki durum istikrarsız ve Kürdistan İşçi Partisi'nin (PKK) Türkiye içindeki varlığı neredeyse imkânsız hale geldi. Ancak bu iki ülkenin toprakları hala işgal altında. Onlara adım atmaları gerektiğini söylüyoruz ve topraklarının işgalinden de rahatsız olduklarını kaydediyoruz" diye devam etti.

Görsel kaldırıldı. Amerikan güçleri Suriye'nin kuzeydoğusundaki Kamışlı'da (AFP)

Geçtiğimiz hafta Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında Suriye'deki durum ve ABD'nin çekilme planlarını ele alan telefon görüşmesiyle ilgili olarak Fidan, "ABD'nin Suriye'deki askeri varlığı mutlak gereklilik değildir" ifadelerini kullandı.

ABD'nin, terör örgütü DEAŞ'a karşı mücadelede müttefik olarak Kürt birliklerine verdiği destek, Ankara ile Washington arasındaki tartışmalı konulardan biri. Türkiye, DEAŞ'a karşı mücadelede Suriye hükümetine destek vermeyi ve binlerce DEAŞ üyesi ve ailelerinin tutulduğu cezaevlerinin güvenliğini SDG yerine sağlamayı teklif etti. Türkiye ayrıca Suriye'de örgütle mücadele etmek için Ürdün, Irak, Suriye ve Lübnan'ın da aralarında yer aldığı beşli bir mekanizma oluşturmak için çalışıyor. 

Fidan, Türk-Amerikan ilişkilerinin mükemmel olması gerektiğini belirterek, Erdoğan ve Trump'ın, eğer sorunlar varsa bunların çözülmesi gerektiği konusunda mutabakata vardıklarını söyledi. Trump yönetiminin, ABD'de yıllardır görülmemiş, klasik Cumhuriyetçi yaklaşımdan daha devrimci, radikal değişimi hedefleyen bir dış politika yaklaşımı benimsediğini kaydetti.

Trump'ın politikalarının Türkiye üzerindeki olası etkilerinin Türkiye tarafından yakından takip edildiğini ve birçok alanda yankılarının neler olabileceğinin görüşüldüğünü belirtti.