Suriye: Rejim kontrolündeki bölgelerde faili meçhul saldırılar arttı

Dera'da rejim güçlerinden bir subay öldürülürken uzlaşı bölgelerine operasyon yapabilir. Suveyda’da yapılan bir anlaşmanın ardından gerginlik sona erdi

Dera el-Mahatta mahallesinin girişinden bir kare (Şarku’l Avsat)
Dera el-Mahatta mahallesinin girişinden bir kare (Şarku’l Avsat)
TT

Suriye: Rejim kontrolündeki bölgelerde faili meçhul saldırılar arttı

Dera el-Mahatta mahallesinin girişinden bir kare (Şarku’l Avsat)
Dera el-Mahatta mahallesinin girişinden bir kare (Şarku’l Avsat)

Suriye’nin güneyinde yer alan Dera vilayetinin batısındaki es-Sahafa Mahallesi’nde Esed güçlerinden Beşinci Kolordu'da görevli bir yüzbaşı, kimliği belirsiz kişilerce aracına yerleştirilen patlayıcının infilak etmesi sonucu hayatını kaybetti. Yerel kaynaklar, olayın Suriye rejiminin kontrol noktalarının da yer aldığı güvenli olarak kabul edilen bir bölgede meydana geldiğini bildirdiler.
Dera'nın doğusundaki Dera el-Beled ile Ummu el-Meyadin beldesi arasındaki Sevami ve Garz Hapishanesi bölgesinde görev yapan güvenlik güçlerine ait bir aracın hedef alınmasının ardından Dera’da geçtiğimiz Perşembe sabahı, Suriye İçişleri Bakanlığı'na bağlı polis güçlerinden iki memur hayatını kaybetti, bir polis memuru yaralandı.
Dera el-Mahatta’da geçtiğimiz hafta Pazar günü Dera’nın batı kırsalındaki Tafas ve el-Yeduda beldelerinin, Dera'nın kuzey kırsalının ve Dera el-Beled’in müzakere komitelerinin üyelerinin ve Casim beldesinin temsilcilerinin bir araya geldiği toplantının ardından yaşanan gelişmede Dera 24 Ağı Genel Yayın Yönetmeni Şadi el-Ali, Şarku’l Avsat’a Suriye rejiminin Dera Güvenlik Komitesi’nin, Dera kırsalındaki ve Dera el-Beled’deki uzlaşı yapılan bölgelere uzlaşıyı reddedenlerin ve komitenin bölgede Suriye ordusuna ait kontrol noktalarını ve rejim güçlerini hedef almakla, bazı bölgelerde saldırılar düzenlemekle suçladığı kişileri kendilerine teslim edilmesi taleplerine cevap verilmesi için süre tanıdığını bildirdi.
Dera 24 Ağı Genel Yayın Yönetmeni Ali, toplantının, 2021 yılında yapılan ikinci uzlaşının ardından güney bölgesi için yetkili olarak atanan Dera Güvenlik Komitesi Başkanı Tümgeneral Eyyub İbrahim Hamad’ın daveti üzerine gerçekleştiğini belirtti. Ali’nin aktardığı bilgilere göre toplantıya, Hamad ve Güvenlik Komitesi’nden subayların yanı sıra Dera Valisi Luay Hüseyin Harita ve Dera Askeri Güvenlik Birimi Komutanı Tuğgeneral Luay el-Ali katılırken her bir müzakere komitesiyle ayrı ayrı görüşüldü.
Güvenlik Komitesi, 2018 yılında yapılan uzlaşı anlaşmasına tabi bölgelere askeri operasyonlar düzenlenebileceği ve Dera'nın batısındaki Tafas ve el-Yeduda beldeleri ile kuzeyindeki Casim beldesinin yanı sıra Dera el-Beled’e müdahale edilebileceği tehdidinde bulundu.
Güvenlik Komitesi, uzlaşıyı reddeden ve Suriye ordusuna ait noktaları ve rejim güçlerini hedef almakla suçlanan kişilerin kendisine teslim edilmesi talebine yanıt verilmemesi halinde gerçekleşecek askeri operasyonun bölgede büyük yansımalarının olacağını vurguladı. Merkezi müzakere komiteleri, bölgeden çıkarılacak kişilerin isimlerinin yer aldığı listeleri gözden geçirirken Güvenlik Komitesi, aranan kişilerin durumları netleşene kadar bu listeleri tartışmayı reddetti.
Dera’nın batısındaki Dera el-Beled ve Tafas beldeleri, Suriye rejim güçlerinin yeni hareketliliğine ve takviyelerine henüz tanık olmaya başlamasa da geçtiğimiz Cuma sabahı Esed güçleri Dera’nın batı kırsalındaki el-Yeduda beldesindeki bir eve baskın düzenlediler. Güvenlik güçlerinin en çok arandığı kişiler arasında yer alan İyad Ceara, Ubeyde ed-Deyri ve diğer aranan kişilerden oluşan bir grup ile rejim güçleri arasında çatışmalar yaşandı. Çatışmalar sonucunda Ubeyde ed-Deyri öldü, İyad Ceara yaralandı. Suriye rejim güçleri, bu ayın başlarında,  Dera’nın kuzey kırsalındaki askeri bölgelere ve bazı ilçe ve beldelere, içinde askeri araçların ve personelin olduğu askeri takviyeler gönderdi.
Geçtiğimiz günlerde Casim beldesine ve çevresine askeri takviyeler gönderilirken Casim'in doğusundaki Tel Mutavvik Askeri Üssü’ne personel ve ekipman takviyesinde bulunuldu. Tel Mutavvik çevresindeki askeri noktaların sayısı iki katına çıkarıldı ve iki yeni askeri nokta ile güçlendirildi. Takviye güçlerle Casim ve Nemr beldeleri arasındaki kenar mahallelerindeki çeşitli bariyerler ve Casim’in batısındaki el-Muzayri'a kontrol noktası güçlendirilirken, yollar toprak setlerle kapatıldı. Beldenin merkezindeki kültür merkezinde asker konuşlandırıldı. Suriye basını, rejim güçlerinin Pazar sabahı Dera'nın doğu kırsalındaki el-Gariye eş-Şarkiyye beldesine baskın düzenlediğini ve silahların konuştuğu aile için bir anlaşmazlığa karışan beş kişiyi tutukladığını bildirdi. Basında yer alan haberlere göre olayda bir kadın başından vurularak hayatını kaybetti.
Öte yandan Şehba sakinleri, biri albay ve biri üsteğmen olmak üzere Suriye istihbaratı ve ordusuna mensup dört subayı alı koymuş, ‘Raci Felhut’ adlı rejim üyesinin liderliğindeki silahlı grup ise misillime olarak çok sayıda kişiyi kaçırmıştı. Pazar günü, tüm tarafların alıkoydukları kişileri serbest bırakmalarını sağlayan bir anlaşmaya varıldı. İki gün boyunca kapalı kalan Şam - Suveyda otoyolu, anlaşmanın ardından Pazartesi sabahı Şehba Kantonu sakinleri tarafından yeniden trafiğe açıldı.



Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

TT

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Amerikan yönetimi Sudan’daki çatışmanın taraflarına ülkedeki savaşı durdurmaya yönelik bir yol haritasını kabul ettirmeye çalışırken, ABD ve Sudanlı kaynaklar, Port Sudan yönetiminin Rusya’dan silah desteği almak için Moskova ile temas kurduğunu bildirdi. Kaynaklara göre Port Sudan, gelişmiş silahlar karşılığında Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma imkânı ve maden ile altın yatırımları teklif etti. Bu durum, Sudan’daki savaşın, küresel ölçekte kritik öneme sahip deniz geçişlerinden birinde, ABD baskıları ile Rusya’nın cazip teklifleri arasında daha geniş bir güç mücadelesine dönüşmesi riskini artırıyor.

Bu gelişmelerle eş zamanlı olarak, ABD’nin Sudan’da ateşkes için hazırladığı yeni öneriye ilişkin daha fazla ayrıntı ortaya çıktı. Teklifin, İslamcı akım ve Müslüman Kardeşler’i dışarıda bırakan, askeri, insani ve siyasi alanları kapsayan üç paralel yol haritası içerdiği belirtildi.

Rusya için deniz üssü ve altın

ABD’nin yoğun diplomatik girişimleri sürerken, Wall Street Journal dün yayımladığı haberinde, geçici başkent olarak Port Sudan’ı kullanan hükümetin Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma ve maden ile altın alanlarında yatırım yapma teklifinde bulunduğunu aktardı. Habere göre bu teklif, Sudan ordusunun Rusya’dan gelişmiş silahlarla yeniden donatılması karşılığında yapıldı.

fvbg
Kızıldeniz'deki Port Sudan limanı (Getty Images)

Gazetenin adını vermediği Sudanlı yetkililere dayandırdığı habere göre, Sudan’ın Rusya’ya ilettiği teklif, 25 yıllık bir anlaşmayı kapsıyor. Buna göre Rusya, Port Sudan Limanı’nda veya Kızıldeniz kıyısındaki başka bir deniz tesisinde, aralarında nükleer güçle çalışan savaş gemilerinin de bulunduğu dört deniz unsurunu ve en fazla 300 askeri konuşlandırabilecek.

Amerikan gazetesi, böyle bir üssün Rusya’ya Süveyş Kanalı üzerinden geçen ve küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan deniz hattını izleme imkânı vereceğine dikkat çekti.

ABD uyarısı

Gazete ayrıca, üst düzey bir ABD yetkilisinin, Port Sudan ya da Libya’da kurulacak bir Rus askeri üssünün Moskova’nın güç kullanma kapasitesini artırabileceği ve daha az kısıtlamayla hareket etmesine yol açabileceği uyarısında bulunduğunu aktardı. Emekli Tümgeneral Mark Hicks’in değerlendirmesine göre ise böyle bir deniz üssü, Rusya’nın uluslararası konumunu güçlendirecek ve bölgedeki nüfuz alanını genişletecek.

fv
Sudan Ordusu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Bu gelişme, Port Sudan’daki askeri yönetimin yeni silah kaynakları arayışını sürdürdüğü bir dönemde ortaya çıktı. Gazetenin adını açıklamadığı bir Sudanlı yetkili, ülkenin gelişmiş silah sistemlerine ve hava savunma kapasitesine ihtiyaç duyduğunu, ancak bu tür bir anlaşmanın ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile sorun yaratabileceğini belirtti.

Gazetenin değerlendirmesine göre Washington, savaşı durduracak ve sivil yönetime geçiş sürecini başlatacak bir yol haritasına odaklanırken, Port Sudan yönetimi ise Rusya ile yakınlaşmanın getireceği askeri ve ekonomik kazanımları önceliklendiriyor.

Ateşkes ve uluslararası mekanizma

Bu çerçevede, ABD’nin Sudan’da ateşkese yönelik yeni önerisine ilişkin ayrıntılar da ortaya çıkmaya devam ediyor. Al Arabiya’ya konuşan kaynaklar, teklifin askeri, insani ve siyasi başlıklardan oluşan üç paralel süreci kapsadığını ve İslamcı akım ile Müslüman Kardeşler’in bu süreç dışında tutulduğunu aktardı.

Mısır kaynaklarına dayandırılan habere göre, askeri başlık, ülke genelinde kapsamlı bir ateşkesi öngörüyor. Buna göre ateşkesten sonra geniş ölçekli bir insani operasyon başlatılacak, yardım kuruluşlarının erişimi sağlanacak ve temel hizmetler yeniden tesis edilecek. Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere, sahada gözetim mekanizmalarına sahip bir uluslararası komite kurulması planlanıyor. Bu komite, insani koridorların güvenliğini sağlamak, sivilleri korumak ve olası ihlalleri takip etmekle görevlendirilecek.

cdfrgt
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Başdanışmanı Massad Boulos (AFP)

İnsani sürecin başarısı, ateşkesin kalıcılığına ve yardımın ülke geneline etkin biçimde ulaşmasına bağlanıyor. Buna göre sağlam bir ateşkes, insani operasyonların başlaması için temel koşul olacak; bu da yardım ekiplerinin erişimini kolaylaştırarak yerinden edilmiş kişiler ile mültecilerin güvenli dönüşü için gerekli ortamın hazırlanmasına katkı sağlayacak.

Siyasi sürece ilişkin öneri ise eski rejim mensupları ve İslamcılar hariç, sivil güçlerin öncülüğünde bir geçiş süreci öngörüyor. Bu süreç, ordunun ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ateşkese onay vermesiyle eş zamanlı olarak başlayacak ve savaşın sonlandırılmasına giden yolun ilk adımını oluşturacak.

Askeri alanda kapsamlı reform

Yol haritası ayrıca kapsamlı bir askeri reform sürecini de içeriyor. Buna göre Sudan İslami Hareketi ve Müslüman Kardeşler çizgisine yakın isimlerin ordu ve güvenlik kurumlarından çıkarılması, silahlı grupların entegrasyonu ve iki tarafla birlikte savaşan milis yapılanmalarının tasfiyesi planlanıyor. Amaç, sivil otoriteye tabi, birleşik ve profesyonel bir ordu ile yeniden yapılandırılmış güvenlik kurumları oluşturmak. Bu süreçte karar merciinin ordu veya HDK olmayacağı özellikle vurgulanıyor.

Öte yandan, eylül ayında ABD’li arabulucu Massad Boulos tarafından sunulan planın, Sudan hükümeti ile HDK temsilcilerine ateşkes ve kapsamlı bir insani süreç önerdiği biliniyor. Ancak Boulos 25 Kasım’da her iki tarafın da plana henüz onay vermediğini açıklamıştı.

Boulos o dönemde yaptığı açıklamada, tarafların ateşkesi ‘ön koşul olmadan’ kabul etmesinin önemine dikkat çekmiş; bunun can kayıplarını azaltmak, siyasi sürecin yeniden başlamasını sağlamak ve ülkenin sivil yönetime geçişi için gerekli koşulları oluşturmak açısından kritik olduğunu ifade etmişti.


Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
TT

Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)

Papa 14. Leo'nun uçağı Beyrut'tan ayrılır ayrılmaz İsrail'e ait insansız hava araçlarının (İHA) yeniden şehrin semalarında uçmaya başlaması, ziyarete eşlik eden sakinliğin hesaplanmış, geçici ve ziyaretle ilgili kaygılarla dayatılan bir durum olduğunu gösteriyor.

İsrail Yayın Kurumu, Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın, Lübnan'a yönelik İsrail tehditleri arasında, ABD elçisi Morgan Ortagus'la, Lübnan'ın başkenti Lübnan'a yapacağı ziyaret öncesinde bir araya geldiğini bildirdi.

Ayrıca İsrail ordusu sözcüsü Avichay Adraee, "X" hesabından paylaştığı videoda, "Hizbullah"ın 121. Birimi'nin, 2020'deki Beyrut limanı patlamasıyla ilgili ipuçlarını ortaya çıkarmak üzere oldukları için Joseph Skaff, Munir Ebu Racili, Joe Bejjani ve Lokman Slim olmak üzere dört önemli Lübnanlı ismin öldürülmesinin arkasında olduğunu söyledi.

Papa Leo, liman patlamasının yaşandığı yeri ziyaret ederek, patlamada hayatını kaybedenlerin ruhları için sessizce dua etti ve kendisini gözyaşlarıyla karşılayan, ellerinde sevdiklerinin fotoğrafları olan çok sayıda vatandaşla tokalaştı.


İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
TT

İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)

İsrail, Lübnanlı Hizbullah örgütünü, 2020 yılında Beyrut limanında meydana gelen ölümcül patlamada örgütün rolünü ifşa edebilecekleri gerekçesiyle çok sayıda Lübnan vatandaşını öldürmekle suçladı.

İsrail ordusunun dün yaptığı açıklamaya göre dört kurban, patlamanın Hizbullah'ın yüksek patlayıcı amonyum nitrat depolamasından kaynaklandığını ortaya koymuş olabilir.

İsrail ordusu, ölen kişilerin Hizbullah ile patlama arasında bir bağlantı olduğunu ileri süren gümrük memurları ve gazeteciler olduğunu iddia etti.

Bilgiler bağımsız kaynaklarca doğrulanamadı. Hizbullah daha önce patlamanın sorumluluğunu reddetmişti.

Ağustos 2020'de Beyrut limanında meydana gelen patlamada 200'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, 6 bin kişi yaralanmış ve mahalleler yerle bir olmuştu.

Patlamaya, güvenlik önlemleri alınmadan yıllarca depolanmış yüzlerce ton yüksek patlayıcı amonyum nitrat neden oldu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu, dünyanın en büyük nükleer olmayan patlamalarından biriydi.

Patlamadan bugüne kadar kimse sorumlu tutulmadı.

Soruşturma, öncelikle siyasi nüfuz, yargısal engeller ve yaygın yolsuzluk nedeniyle tıkandı.

Yetkililer soruşturmadan kaçıyor ve hâkimler engelleniyor.

Hükümet, yılın başında soruşturmayı yeniden başlatacağını duyurdu. Bu girişim, siyasi açıdan güçlü Hizbullah'ın İsrail'le savaş nedeniyle zayıflaması ve soruşturmaların yıllardır ilerlemesinin engellenmesiyle de desteklendi.