Cezayir’deki dünyanın en büyük demir madenlerinden Gar Cibillat'ta çalışmalara başlandıhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3790141/cezayir%E2%80%99deki-d%C3%BCnyan%C4%B1n-en-b%C3%BCy%C3%BCk-demir-madenlerinden-gar-cibillatta-%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmalara
Cezayir’deki dünyanın en büyük demir madenlerinden Gar Cibillat'ta çalışmalara başlandı
Fotoğraf: Reuters_Arşiv
Cezayir’in güneybatısındaki Tinduf vilayetinde bulunan dünyanın en büyük demir madenlerinden Gar Cibillat'ta (Gâra Djebilet) çalışmalara başlandığı bildirildi.
Enerji ve Madenler Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Bakan Muhammed Arkab'ın Tinduf vilayeti ziyareti sırasında Gar Cibillat Demir Madeni'nin açılışı için talimat verdiği belirtildi.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Bakan Arkab, “Gar Cibillat Demir Madeni, 3 milyar ton olarak tahmin edilen rezerv içeriyor. İç piyasa talebinin karşılanmasına ve fazlalığın ihraç edilmesine izin verecek olan yüzey rezervuarları olduğu için de kullanımı kolaydır.” değerlendirmesinde bulundu.
Madenin 2022’den 2040’a kadar çeşitli aşamalardan geçeceğine dikkati çeken Arkab, ilk aşamada Beşar vilayeti ile arasında inşa edilecek demir yolu tamamlanana kadar madenden 2 ila 3 milyon ton demir cevherinin kara yoluyla bu kente taşınacağını belirtti.
Bakan Arkab, demir yolunun 2026’da tamamlanmasıyla madenin tam kapasite kullanılabileceğini ve yıllık 40 ila 50 milyon ton demir cevherinin çıkarılabileceğini kaydetti.
Sosyal platformlarda yayımlanan fotoğraf ve videolarda Bakan Arkab ve beraberindeki resmi görevlilerden oluşan heyetin açılışa katılması, madenden büyük miktarda demir cevheri çıkarmak üzere faaliyet gösteren bir grup araç ve kamyon dikkati çekti.
Üç Çinli şirket, sahip olduğu 3 milyar tonluk tahmini rezerviyle dünyanın en büyük demir madenlerinden Gar Cibillat'tan demir cevheri çıkarma projesini 2 milyar dolarlık ilk etap yatırımıyla satın almıştı.
Proje, çıkarılacak demir cevherlerinin kuzeydeki Oran (Vahran) ve Mustaganem vilayetlerindeki limanlara taşınması ve bir kısmının çeliğe dönüştürülmesi için demir yolu hattına bağlantı gibi birkaç projenin yapımını içeriyor.
Cezayir ve Pekin yönetimleri, geçen mart ayında ülkenin doğusundaki madenlerde gübre üretimiyle ilgili projelere Çinli şirketlerden oluşan kompleks yatırımlar yapılması ve 5,4 milyon ton gübre üretilmesi için 7 milyar dolarlık yatırım konusunda anlaşmaya varmıştı.
Bu projeler, 2010 yılından bu yana ülkeye yapılan yaklaşık 10 milyar dolarlık Çin yatırımına ek olarak madencilik sektöründe Pekin'i Cezayir'in en büyük yatırım ortağı haline getirecek.
Libya’daki İstikrar Hükümeti, savaşın fitili ateşlemeye karşı uyarıda bulundu https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350451-libya%E2%80%99daki-i%CC%87stikrar-h%C3%BCk%C3%BCmeti-sava%C5%9F%C4%B1n-fitili-ate%C5%9Flemeye-kar%C5%9F%C4%B1-uyar%C4%B1da-bulundu
Libya’daki İstikrar Hükümeti, savaşın fitili ateşlemeye karşı uyarıda bulundu
Ulusal Birlik Hükümeti güçleri, şiddet eylemlerinin yaşandığı Zaviye şehrindeki varlıklarını sağlamlaştırmaya çalışıyor. (AFP)
Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti’ne (UBH) bağlı savaş uçaklarının ülkenin batısındaki Zaviye şehrine ve diğer bölgelere hava saldırıları düzenlemesi ardından Libya’daki İstikrar Hükümeti, aşırı güç kullanımının bölgedeki demografik yapılar arasında savaş fitilini ateşleyebileceği, kapsamlı ulusal uzlaşı çabalarını engelleyeceği uyarısında bulundu.
Temsilciler Meclisi tarafından desteklenen İstikrar Hükümeti, kınadığı bu hava saldırılarını düşünülmemiş eylemler olarak değerlendirdi. Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) ise dün Zaviye şehrinde dün meydana gelen olayları yakından takip ettiğini, bu konuda ilgili Libyalı yetkililerle sürekli temas halinde olduğunu bildirdi. Bu olayların, ülke genelinde Libya halkının güvenlik ve istikrarını sağlamak için Libya'daki güvenlik ve askeri kurumları birleştirme, pekiştirme ve hesap verebilir hale getirme konusundaki acil ihtiyaca hatırlatma teşkil ettiğini de ifade etti. UNSMIL açıklamasında “Kolluk kuvvetleriyle ilgili herhangi bir eylemde, ilgili ulusal ve uluslararası yasalar dikkate alınmalıdır. Sivillerin korunması birinci öncelik olarak kalmalıdır” vurgusunda bulundu.
UBH Hükümeti’ne bağlı Savunma Bakanlığı, Batı Kıyısı bölgesindeki akaryakıt kaçakçılığı, uyuşturucu kaçakçılığı ve insan kaçakçılığı çetelerinin sığınaklarına isabetli ve hedefli hava saldırılarının uygulandığını duyurdu. Birkaç saat ardından İstikrar Hükümeti Başkanı Usame Hammad ise şu açıklamayı yaptı:
“Ez-Zaviye şehri ve çevresinde silahlı çatışmalar ve insansız hava araçları saldırılarıyla kaydedilen gelişmeleri endişe ve üzüntüyle izledik.”
Şeyhleri, alimleri ve ileri gelenleri fitne ateşini alev almadan söndürmek için çabuk müdahalede bulunmaya çağıran Hammad, Başsavcılığa ise vatandaşların hayatlarını tehlikeye atıp zarara uğratanlar aleyhinde gerekli yasal işlemlerin başlatılması çağrısında bulundu. Aynı zamanda, “Anavatanın ve vatandaşlarının güvenliğini korumak, barışçıl halka zarar vermeyi durdurmak ve bölge istikrarını korumak her birimize düşen ulusal görevdir” açıklaması yaptı.
İstikrar Hükümeti Başkanı Usame Hammad. (Hükümetin medya ofisi)
Söz konusu hava saldırıları, UBH destekçileri ile muhalifler arasında sorun olmaya devam ediyor. Kaynaklar, söz konusu kuvvetlerin ‘haydutlarla yüzleşmek’ için bölgedeki kara operasyonlarını yoğunlaştırmayı planladığını öne sürdü.
Dün vatandaşlar cuma namazı ardından, bölgelerinde yaşanan gergin olaylar üzerine Zaviye'deki Şehitler Meydanı'nda toplandı. Zaviye'deki Gidişatı Düzeltme Hareketi, UBH’ye bağlı Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığından bu suçla mücadele edilmesi, Zaviye ve Batı Sahili'ndeki gizlenme mekanlarına baskın yapılması çağrısında bulundu. Bu tedbirlere yönelik desteğini yineleyen hareket, siyasi hesaplaşmada hareketin taleplerinin istismar edilmemesi operasyonlarda ayrım gözetilmeksizin kaçakçılığa odaklanılmasını şart koştu.
Zaviye'deki Gidişatı Düzeltme Hareketi, Genelkurmay Başkanı ve Savunma Meclisi tarafından oluşturulan güvenlik odasına, şehirdeki güvenlik servislerini desteklerken fiilen güvenlik görevlerine başlanması ve aranan kişilerin tutuklanması yönündeki desteğini vurguladı.
Sahil Güvenliği Genel İdaresi Batı Şubesi, acımasız olarak nitelendirdiği bombalamayı şiddetle kınadı. Ayrıca idareye bağlı bazı deniz botlarında maddi hasara neden olduğunu kaydetti.
Dibeybe’ye bağlı Genelkurmay Başkanı, 111. Tugay unsurlarının yetenek ve becerilerinin yükseltilmesi, böylece maksimum düzeyde hazır olmaları için bir eğitim sürecinin kaydedildiğini duyurdu. Tatbikatlara Libya ordusu subay ve astsubaylarının da katıldığını, topçu kullanımının kaydedildiğini de sözlerine ekledi.
UBH’ye bağlı özel kuvvetlerden subay ve astsubaylardan oluşan bir ekip, eğitim kursu almak için İtalya'ya gitti. (UBH Genelkurmay Başkanlığı)
UBH’ye bağlı Genelkurmay Başkanlığı bünyesindeki özel kuvvetlerden subay ve astsubaylardan oluşan bir ekip, uzmanlık alanlarında ileri düzey bir eğitim kursu almak için perşembe akşamı İtalya'ya gitti. Genelkurmay Başkanlığı, bu eğitimin kuvvetlerin becerilerini ve muharebe etkinliğini artırmayı amaçladığını bildirdi.
111. Tugay unsurları eğitim gerçekleştirdi. (UBH Genelkurmay Başkanlığı)
Hartum'daki Libya Askeri Ataşeliği binasına düzenlenen silahlı saldırı hususunda, UBH Dışişleri Bakanlığı, binada maddi hasarın kaydedildiğini bildirdi. Dışişleri Bakanlığı, Sudanlı tüm yetkililerine, kardeşler arasındaki iş birliği ilişkilerine zarar veren, Viyana Diplomatik İlişkiler Anlaşması'nı ve tüm diplomatik çalışmaları düzenleyen yasa ve gelenekleri ihlal eden bu suç eylemine karıştığı kanıtlanan kişilerin yargılanması çağrısında bulundu. Libya'nın Hartum’daki bazı diplomatik misyonlarına yönelik ardı ardına düzenlenen saldırıları kınadığını bildiren Dışişleri Bakanlığı, bu ülkelerin kardeş Sudan'daki durumu daha da karmaşık hale getiren bu eylemlerin sürdürülmesine karşı olduğunu vurguladı.
Filistinliler ne silahlı direnişte ne de müzakerede başarılı olduhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350446-filistinliler-ne-silahl%C4%B1-direni%C5%9Fte-ne-de-m%C3%BCzakerede-ba%C5%9Far%C4%B1l%C4%B1-oldu
Filistinliler ne silahlı direnişte ne de müzakerede başarılı oldu
İsrail’in 11 Mayıs 2023’te Gazze Şeridi’ne düzenlediği bombalama ardında büyük bir enkaz bıraktı. (AFP)
Macid Kayali
Filistinliler, haklı ve meşru haklarını geri alma konusunda İsrail ile 75 yıl önce kurulmasından bu yana inatla, güreşin her türlü yöntemini denediler. Öyle ki ‘gerilla operasyonlarından, halk intifadalarına, füze savaşlarına, bombardımanlara, uçak kaçırmalara, ayrıca diplomasi, müzakere, anlaşma ve taviz verme’ yollarına kadar çok sayıda faaliyette bulundular.
Fedakarlıkları ve kahramanlıklarına yönelik takdirimizle birlikte, ancak hiçbirinde başarıya ulaşamadılar ve kaybeden olarak kalmaya devam ettiler.
Bunun karşısında İsrail, barışçıl ve askeri, halkçı ve gerilla Filistin mücadelesinin her şeklini kontrol altına almayı veya asimile etmeyi ve onları ortadan kaldırmayı başardı. Böylece Filistinlilerin önüne geçti, hiçbir seçeneğe yatırım yapmalarına izin vermedi ve onlara fahiş bedeller ödetti.
Bahsimiz, bir tarafın tarafını tutarak fayda vermez. Dolayısıyla 58 yıllık çağdaş Filistin Kurtuluş Hareketi’nin (göreceli olarak da olsa) yapılan fedakarlıklara eşdeğer kazanımlar elde edemediği gerçeğini tartışmakta fayda var. 1970’li yılların ortalarında kuruluşuyla ilk on yılında elde ettiği kazanımları yemeye veya çarçur etmeye devam etti, yani son 48 yıldan bu yana herhangi bir gerçek başarıya yenisini eklemeyi bıraktı. Örneğin; “Bugün Filistin halkının birliği nerede?”, “Filistin Kurtuluş Örgütü nerede?” ve “Filistinliler için kapsayıcı ulusal hedef nerede?” diye sorabiliriz.
Yani Filistinliler, mevcut uluslararası ve bölgesel koşullarda, fedakarlıklarını ve kahramanlıklarını ne askeri ne halk araçlarıyla ne ayaklanmalarla ne de müzakerelerle sonuçlandıramadı. Tam tersine bu durum, onlardan çok şey istedi. Ama yeni ve farklı siyasi ve mücadele anlayışları temelinde. Bu çerçevede şunlar söylenebilir:
İlk olarak; bu koşullar altında ister dış taraflar ister belirli bir mücadele veya siyasi seçenek, ne olursa olsun, hayalleri ve bahisleri reddetmek ve yeteneklerini abartmamak ve parçalanmış bir halk olarak durumlarındaki organik zayıflığın farkına varmak gerekiyor. Onlar, birkaç ülkenin egemenliğine tabi. Kaynakları yok. İsrail egemenliği kapsamında yaşıyorlar. Bu noktada örneğin, İsrail’e karşı savaşan Filistinliler ile orada çalışan Filistinliler arasındaki çelişki ne anlama geliyor? Peki İsrail tarafından bombalanan Gazze ile temel ihtiyaçlarını İsrail’den sağlamak için İsrail’le geçişlere ihtiyaç duyan Gazze arasında? O halde sakinliğin veya ateşkesin anlamı ne? Bir yerleşim yerini kökünden söküp atmak, Kalandiya geçişini (Ramallah ile Kudüs arasında) aşmak veya Erez ve Kerem Ebu Salim geçişlerini devre dışı bırakmak mümkün değilken, ‘Cabbarin halkı’, ‘İsrail'in ayakları altında titreyen yer’ hakkında nasıl konuşabiliriz? Buradaki ana fikir, zayıf insanların zayıflıklarını kuruntular ve sloganlarla telafi etmeye çalışmasıdır.
Çok sayıda Filistinli, işgal altındaki Batı Şeria’dan Kalandiya geçidi yoluyla İsrail’e geçerken ciddi zorluklarla karşılaşıyor. (AFP)
İkinci olarak; başından beri silahlı mücadele fikri, 1960’lı yılların ortalarında, Arap rejimlerinin, özellikle de ‘çember devletlerin’ ‘Filistin’in kurtuluşu için savaşmaya ya da İsrail ile güreşmeye’ dayalı yanlış bir varsayımdan başladı. Ama bu bahsin, beyhude olduğu erkenden ortaya çıktı. Rejimler bu duruma dikkat etmedi. Ayrıca kendi aralarında farklı olmalarının yanı sıra zayıflar. Bu da bizi, Filistin ulusal hareketinin, mücadelesinde bir dereceye kadar meyve toplamak için gerekli kuluçka makinesinden yoksun olduğu sonucuna götürüyor.
Üçüncü olarak; İsrail, yalnızca askeri açıdan değil, siyasi, ekonomik ve teknolojik açıdan da (çember ülkeler karşısında bile) daha güçlü olduğu için, Filistinlilere karşı daha fazla güce sahip. Başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinin koruma ve desteğinden yararlanıyor ve nükleer silahlara da sahip. Örneğin Saddam rejiminin Kuveyt’i ve Rusya’nın da Ukrayna’yı almasını engelleyen uluslararası sistem, İsrail’in tehdit edilmesine izin vermeyecektir. Hatta meşru müdafaa bahanesiyle Filistinlilere zarar verecek tehlikeli adımlar atmasına bile izin verebilir.
Dördüncü olarak, uluslararası düzeyde İsrail, başta Çin, Rusya ve Hindistan olmak üzere Filistin halkına dost olan dünyanın belli başlı ülkeleri ile yakın ve seçkin ilişkiler kazanmıştır. Bu ilişkiler, bilim ve teknoloji alanlarındaki mükemmellikleri nedeniyle farklı kıtalardaki diğer ülkeleri de içeriyor.
Dolayısıyla Filistin ulusal hareketinin sorunu, ne kendi yeteneklerinin ne de çevresindeki dünyanın farkına varamaması ve yeteneklerini abartmasıdır. Ayrıca neredeyse altmış yıldır, net, uygulanabilir, sürdürülebilir ve yatırım yapılabilir bir askeri strateji olmaksızın, mücadelesini askeri yollarla veya müzakereler yoluyla yürütmektedir.
Bu çerçevede acı verici bir dürüstlükle söylemek gerekirse; Filistinliler arasında en etkili ve uygun mücadele biçimleri hakkında tartışmanın veya fikir ayrılığına düşmenin bir anlamı yok. Çünkü temelden, yani stratejiden, Arap kuluçka makinesinden ve uygun uluslararası koşullardan yoksunlar. Emeklerin, çekilen acıların, fedakarlıkların ve kahramanlıkların takdiri bir yana var olan tek şey, silahlı mücadelelerinin ve müzakerelerinin tecrübeler, arzular ve yanlış bahisler üzerine ortaya koyulduğu, siyasette ve askeriyede kazanımları nispi maliyet ve getiriyi hesaplamadan sadece haklarına, inatçılığına ve fedakârlık istekliliğine dayalı olduğudur. Ayrıca şu soruya da cevap verilmemektedir; Neredeydik ve neredeyiz? Şu ya da bu deneyimden sonra ne elde edildi? Ürdün, Lübnan, Gazze ve Batı Şeria’da ne oldu? Kim sorumlu? Bir münakaşa, çalışma merkezi ve karar üretme merkezi yok mu? Gruplar, kendi içine kapanmış bir aşiret gibi hareket ediyor. Ellerinden geldiğince her yerde güçlerini empoze ediyor. Dar görüşlülüklerini ortaya çıkaran eleştirileri, hesap vermelerini engelliyor ve sorumluluktan kaçmalarına neden oluyor. Ayrıca güvenlik ve milis aygıtlarıyla, sivil toplumun canlılığını baltalamış ve İsrail’e karşı zayıflamış durumdalar.
Yaser Arafat, 1993’te Beyaz Saray’da Oslo Anlaşması’nı imzaladıktan sonra İzak Rabin ile el sıkıştı. (AFP)
Aynı şekilde en etkili, en iyi ve olası mücadele biçimleri hakkında tartışmanın da bir anlamı yok. Çünkü Filistinliler, özellikle bir otoriteye dönüşmelerinden, Filistin halkının ve topraklarının parçalanmasından ve davalarının tasfiye edilmesinden sonra artık ulusal projelerinin dayandığı ulusal gruplardan yoksundur. Aynı şekilde herhangi bir kapsayıcı ulusal projenin, insanlar, arazi ve amaç arasındaki uyumdan başlaması gerekiyor. İkinci olarak Filistinliler, artık yetmişli yılların ortalarında FKÖ’nün sahip olduğu gibi, Filistinlilerin birleşik bir bölge eksikliğini telafi etmeye çalışan siyasi bir varlık olarak kapsamlı bir siyasi varlığa sahip değiller.
Bu noktada ana fikir, bu koşullarda önceliğin, Filistin halkının enerjilerini kullanarak ekonomiyi geliştirmemek ve onları, ‘fedakarlıkları, kahramanlıkları, ıstırapları ve siyasi başarıları arasında göreli de olsa bir tür paralellik kurmalarını sağlayacak daha iyi veriler bulunana kadar’ yatırım yapılamayacak mücadele biçimlerine sokmamak olduğudur. Bu koşullarda müzakerelerin, gösterilerin, beyanların Filistin’in bir karışını özgürleştirmediği doğruysa bu gerçek, silahlı mücadele, füze savaşları ve bombalı operasyonlar için de geçerli. Bu nedenle Filistinliler için ulusal evlerini inşa etmeye odaklanmak daha faydalıdır ve yapılabilirdir. Ayrıca bu odaklanma, yalnızca analize göre değil, ‘halkın, toprağın ve davanın birliğinden kaynaklanan, kapsayıcı ulusal varlığını temsili, militan ve kurumsal temeller üzerinde inşa eden ve halk ayaklanması modelini benimseyen kapsamlı bir ulusal vizyona’ göre, ‘halkın kabiliyetine ve dayanma yeteneğine’ göre, ‘etkinliğini ispatlamış olan birinci intifadanın modeline’ göre, ‘sonuç vermeyecek diğer her türlü yol ve iddiaya’ göre ve ‘bugün acı ve pahalı tecrübelere’ göre olmalıdır.
İdrak edilmesi gereken nokta bir de şu: Kendi lehine uluslararası ve Arap koşulları altında kurulan İsrail, kendisi için elverişsiz ve Filistinliler için elverişli olan uluslararası ve Arap koşulları dışında sona eremez. ‘Savaşlar arası savaş’ meselesine gelince; Filistinlileri üstün oldukları kareye, kendisini kurban olarak sundukları kareye ve İsrail toplumunun birliğini garanti eden ve dış tehdit dedikleri şeye karşı sinirlerini güçlendiren kareye sürüklemek İsrail’in oyunudur. Çünkü bu olmadan İsrail, çelişkileri ve dış baskılarla yaşayan ve acı çeken sıradan bir ülke olurdu.
Kısaca, Filistinlilerin bugün en çok ihtiyaç duyduğu şey, kendi gerçekliklerinin ve yeteneklerinin farkına varmak, açık, uygulanabilir, sürdürülebilir ve yatırım yapılabilir bir halk direnişi stratejisi formüle etmek, düşmanını tüketmek ve kendi halkının tükenmesini kolaylaştırmamaktır. ‘Çatışma kuralları’, ‘caydırıcılık dengesi’, ‘meydan birliği’, ‘deprem’ gibi Kudüs’teki Bayrak Yürüyüşü’nde (18 Mayıs) tanık olduğumuz iddiasız direnişler, daha önceki deneyimler, sükûnet ve ateşkes koşulları kağıttaki mürekkep olarak kalmıştır.
*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Majalla’dan çevrildi.
Husi vahşetinde 17 Yemenli Bahai hedef alındıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350426-husi-vah%C5%9Fetinde-17-yemenli-bahai-hedef-al%C4%B1nd%C4%B1
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı, Brüksel ziyareti sırasında Husiler tarafından reddedilen Bahai toplumu üyeleriyle bir araya geldi. (SABA)
Yemen’deki Husi milisler, dini azınlıklara yönelik son ihlal uygulamaları kapsamında Bahai toplumu üyelerine yönelik vahşetlerini tekrarladı. Öyle ki geçen perşembe günü Sana’da beşi kadın 17 kişi gözaltına alındı, evlere baskın düzenlendi ve eşyalara ve belgelere el koyuldu. Uluslararası toplum, tutuklananları kurtarmak için müdahale çağrıları yaparken, Yemen Enformasyon Bakanı Muammer el-İryani de ‘utanç verici bir eylem’ olarak nitelendirdiği olayı kınadı.
Bahai toplumunun üyelerine yönelik yeni baskın faaliyeti öncesinde de milisler, daha önce mezhebin sembollerinden büyük bir grubu Yemen’den sınır dışı etmiş, ileri gelenler de dahil olmak üzere bazılarını ölüm cezasına çarptırmıştı.
Bahailer tarafından yapılan açıklamaya göre Husilere bağlı silahlı unsurlar, Bahai toplumunun Sana’daki barışçıl yıllık toplantısına baskın düzenledi. Aralarında kadınlar ve Yemen’deki Bahai cemaatinin sözcüsü sivil aktivist Abdullah el-Alfi’nin de bulunduğu 17 katılımcıyı tutukladılar. Ayrıca tutuklananların evlerine de baskın düzenlendi, eşyalara ve belgelere el konuldu. Bunun yanı sıra 1940’lı yılların başlarında Yemen’e gelen bu topluma mensup 24’ten fazla kişi yargılanmaya devam ediyor.
Yemen’deki Bahai toplumundan kaynaklar, Şarku’l Avsat’a şu açıklamada bulundu:
“Husiler, Bahailerin derneğini kapattıktan, tüm mallarına el koyduktan ve ritüellerini uygulamalarına ciddi kısıtlamalar getirdikten sonra bu toplumun üyeleri, yıllık barışçıl toplantılarını yapmak için bir ev belirledi. Ancak tarikatın içinde gizlenen Husi istihbaratı, söz konusu evdelerken eve baskın düzenledi ve aralarında kadınların da bulunduğu katılımcıları tutukladı.”
Karanlık tarih
Husi grubunun Bahai toplumuna karşı baskıcı tarihi, Sana’yı kontrolünden bu yana başladı. Bahaileri Savunmak için Yemen Girişimi’ne göre grup, yıllarca süren tutuklama, işkence ve keyfi yargılamalardan sonra 30 Temmuz 2020’de altı Bahaiyi dini inançları nedeniyle sürgüne gönderdi. Söz konusu Bahailer, Husilerin Sana’yı kontrol altına almasından bu yana Yemen’in çok zor insani koşullara tanık olduğunu vurguladı.
Topluluğun destekçilerinin söylediğine göre Yemen’deki Bahai mezhebi, koşulların kötüleşmesinin yanı sıra Yemen toplumunun diğer grupları gibi, barışçıl bir dini mezhep için soykırım suçuna varan sistematik toplu zulme maruz kalan gruplardan biriydi.
Bahai toplumu, Sana’da silahlı Husi milislerce 17 mensubunun tutuklandığını açıkladı. (Twitter)
Husi yönetimindeki Devlet Güvenlik Mahkemesi, idam cezaları verdi, Bahai mallarına ve özel ve vakıf fonlarına el koydu ve idari ve kalkınma kurumlarını kapattı. Grup ayrıca Bahaileri kendilerinden nefret etmeye kışkırttı, onları çok zor maddi koşullarda yaşamaya zorladı ve en temel insan haklarından bile mahrum bıraktı. Bahaileri Savunmak için Yemen Girişimi, silah taşımayan, siyasete karışmayan, asayiş ve düzene saygılı Yemen vatandaşları olmalarına rağmen kendilerine yöneltilen suçlamaları ‘yalan’ olarak nitelendirdi.
Af, uygulanmadı
Husi yönetimi 25 Mart 2020’de uluslararası ve yerel toplumun baskısı altında, tutuklu Bahailer için bir genel af çıkardı. Ancak af uygulanmadı. Bahai toplumu mensubu tutukluların üç yıl önce zorla sürgüne gönderilmesine rağmen grup, Yemen’de kalanlara zorlayıcı bir kader dayatmak amacıyla, sürgüne gönderilen ve zorla yerinden edilmiş Bahailere gıyabında dava açmaya devam etti. Daha sonra söz konusu Bahailerin paralarına, mallarına, evlerine el konuldu, ölülerinin mezarları da dahil olmak üzere onlara ait her şey yok edildi.
Bahai toplumu, ‘maruz kaldıkları adaletsizlik, baskı ve suç nedeniyle kendilerine karşı toplumsal insan sempatisini engellemek için’ Husilerin kapsamlı bir şekilde düzenledikleri kültürel kurslar aracılığıyla, medyada ve üniversite eğitim müfredatlarında Bahailere karşı düşmanlığı kışkırtmaya devam ettiğini belirtiyor.
Sana’daki Bahai toplumu bir süre önce ‘liderlerinin serbest bırakılması’ için protesto gösterisi düzenledi. (Twitter)
Sana’daki Bahai toplumu kaynaklarına göre Bahailere yönelik Husi kısıtlamaları devam ediyor. Ayrıca Husiler, Bahailerin yanı sıra toplum hizmeti programlarına katılan herkesi, keyfi ve yasadışı önlemlerle hedef alıyor. Ayrıca Husilerin kısıtlamaları, Bahailerin iş fırsatlarından mahrum kalmalarına, banka hesaplarına el konulmasına ve isimlerinin borsa şirketlerinin kara listelerine alınmasına yol açtı.
İran’ın kopyası
Resmi istatistikler bulunmamasına rağmen topluluğun üyelerinin beş bin kişi olduğu tahmin ediliyor.
Husilerin, kendilerine neden zulmettiğini ise bilmiyorlar. Kaynaklara göre bu durum ancak Husilerin 1980’lerden beri Bahailere sistematik olarak zulmeden İran rejimine tabi olmasıyla açıklanabilir.
Bahai toplumu, Husi yönetimini, haklarında dava açılmasına gerek olmayan 24 üyesine yönelik keyfi yargılamayı sona erdirmeye ve bu nedenle zarar gören herkese maddi ve manevi olarak uygun ve adil bir tazminat ödemeye çağırıyor. Ayrıca Husilere, anavatanları Yemen’de onurlu, özgür, güvenli ve barış içinde yaşama haklarını güvence altına alma ve sürgüne gönderilmişlere ve zorla yerinden edilmişlere hiçbir engel veya itiraz olmaksızın anavatanları Yemen’e dönme hakkını tanıma çağrısı yapıyor.
Bahailer bunun yanı sıra üyelerinin yağmalanan ve el konulan tüm fonlarının, mallarının ve belgelerinin sahiplerine iade edilmesini, banka hesaplarının açılmasını, geçim kaynaklarına yönelik kısıtlamaların kaldırılmasını ve anayasaya uygun olarak gönüllü idari ve kalkınma kurumları aracılığıyla Yemen’in inşasına ve toplumu geliştirmeye katılma haklarına saygı gösterilmesini talep ediyor.
Zulüm yöntemleri devam ediyor
Bahailerin Yemen’deki Genel İşler Bürosu üyesi Nadir es-Sakaf, Yemen’deki Bahailere yönelik yeni Husi baskınlarını ‘zulmün devamı’ olarak nitelendirdi.
Yemen’den sürgün edilenler arasında olan Sakaf, Husi silahlı kuvvetlerinin mezhep üyelerinin barışçıl bir toplantı yaptıkları sırada düzenlenen baskın sonrasında 17 Bahai’yi bilinmeyen bir yere götürdüğünü doğruladı. Toplantıda, ‘Bahai toplumunun tüm Yemenliler için canlı bir ortam yaratmaya katılımı’ ve ‘toplumlarının manevi ve maddi ihtiyaçlarını gözeten kuruluşların oluşturulması’ konuları ele alınıyordu.
Nadir es-Sakaf şu açıklamada bulundu:
“Saldırı, Husilerin Bahailere karşı 2014 yılının sonlarından bu yana uyguladıkları sistematik zulmün ve Yemen toplumunun bir parçası olarak Bahailerin kültürel ve sosyal kimliklerini silmeye yönelik kesintisiz girişimlerinin bir devamı niteliğindedir.”
Sakaf ayrıca Husilerin ‘evleri basmaya, aileleri ve çocukları sindirmeye, evlere ateş etmeye ve açıkça öldürme, tasfiye etme ve kadın ve çocuklar arasında terör yayma tehdidinde bulunmaya’ devam ettiğine de dikkat çekti.
Bahailerin Yemen’deki Genel İşler Bürosu üyesi Nadir es-Sakaf (sağda) ve Hamid bin Haydara. (Twitter)
Sakaf, Husilerin faaliyetini ‘uluslararası sözleşmeler kapsamındaki inanç özgürlüğünün ve toplanma, dini ve cemaat işlerini yönetme hakkının açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi. Saldırının, Husilerin ısrarla sürdürdükleri zulüm yöntemleri kapsamında geldiğini vurgulayan Sakaf, durumun, ‘takip kampanyaları ve bireyleri takip ederek ve geçim araçlarını kısıtlayarak Bahailerin sesini ve sosyal varlığını gizleme girişimlerini’ sürdürdüklerini gösterdiğini belirtti.
Yemen’deki Genel İşler Bürosu üyesi, mezhep mensuplarının anavatanlarından sürgün edilmelerinin yanı sıra çeşitli fiziksel ve psikolojik işkencelere maruz kaldıklarını kaydetti. Sakaf, paralarına hukuka aykırı bir şekilde el konulması, geçim kaynaklarının kesilmesi, işlerinden atılmasına neden olmak, ruhsatlı kuruluşları kapatmak, mallarını çalmak, Bahailerin ve onlarla iş yapanların bankacılık işlemlerini dondurmak da dahil olmak üzere çeşitli düzeylerde zulüm gören onlarca ve belki de yüzlerce tarikat mensubunun var olduğunu dile getirdi.
Hükümetten kınama
Darbeci milislerin hareketine karşı insan hakları tarafından ortaya koyulan öfkenin ve Bahai toplumunu Husi zulmünden kurtarmak için uluslararası müdahale çağrılarının yanı sıra Yemen hükümeti, bu zulmü kınadı. Yemen Enformasyon Bakanı Muammer el-İryani, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada bu zulmü, ‘utanç verici ve korkakça bir hareket’ olarak nitelendirdi.
İryani, Husiler tarafından toplantıya düzenlenen baskının ve 17 Bahai toplumu mensubunun tutuklanmasının, ‘devlete karşı darbeden bu yana Bahai mezhebi başta olmak üzere milislerin dini azınlıklara karşı uyguladığı zulüm kapsamına giren utanç verici ve korkakça bir eylem olduğunu söyledi. Ayrıca Husilerin, din ve inanç özgürlüğünü ve uluslararası yasalar, tüzükler ve anlaşmalar tarafından onaylanan dini törenler düzenleme, toplanma ve uygulama hakkını açık bir şekilde ihlal ettiğine dikkat çekti.
Enformasyon Bakanı açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Bu suç, İran direktifleri altındaki Husi milislerin, dini azınlıklara yönelik tırmanma, hedef alma ve sistematik terörizm yaklaşımıyla ilerlediğini ve bu azınlıkların takipçilerine inançları temelinde zulmettiğini gösteriyor. Bu azınlıkların takipçileri, ev baskınlarından ailelere gözdağı vermeye, adam kaçırmaya, uydurma suçlamalarla keyfi tutuklamaya, psikolojik ve fiziksel işkenceye, zorla göç etmeye ve sürgüne, yargılamaya tabi tutulmaya, müsadereye ve mülklerinin yağmalanmasına, karargahlarının basılmasına, nefret söylemi yayılarak ve toplumsal dokuya ve iç barışa zarar vermeye teşebbüs edilerek aleyhlerinde kışkırtmaya kadar değişen bir dizi suç ve ihlale maruz kalıyor.”
Bakan, uluslararası toplum, Birleşmiş Milletler (BM) ve insan hakları örgütlerinin bu suçlara karşı devam eden sessizliği karşısında şaşkınlığını dile getirirken, bu kuruluşlara ‘Husi milislere, dini azınlıklara karşı ırkçı uygulamalarını durdurması için baskı yapma sorumluluklarını yerine getirme’ çağrısı yaptı.
İryani ayrıca, inanca dayalı her türlü kovuşturma, taciz ve ayrımcılığın durdurulması gerektiğini vurgularken, bu durumu ‘başta İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme olmak üzere uluslararası yasaların ve sözleşmelerin alenen ihlali’ olarak nitelendirdi.
Sisi: Sudan'ın istikrarı tüm bölgesel taraflar için olumlu sonuçlar doğuracakhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350376-sisi-sudan%C4%B1n-istikrar%C4%B1-t%C3%BCm-b%C3%B6lgesel-taraflar-i%C3%A7in-olumlu-sonu%C3%A7lar-do%C4%9Furacak
Sisi: Sudan'ın istikrarı tüm bölgesel taraflar için olumlu sonuçlar doğuracak
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi (Arşiv-DPA)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, kardeş Sudan'ın istikrarının, toprak bütünlüğünün korunmasının ve kurumlarının uyumunun sadece Sudan halkı için değil tüm bölgesel taraflar için olumlu sonuçlar doğuracağını vurguladı.
Sisi'nin bu açıklaması, Sudan konulu Afrika Barış ve Güvenlik Konseyi’nin devlet ve hükümet başkanları düzeyinde gerçekleştirilen toplantısı sırasında yaptığı bir konuşma sırasında geldi. Mısır Cumhurbaşkanı açıklamasında, Sudan’da yaşanan gelişmelerin tartışıldığı bu konferansa davet edilmekten duyduğunu memnuniyeti dile getirerek, “Bugünkü toplantımız, siyasi önemine ek olarak, istikrarlı ve güvenli bir Sudan için Afrikalı taraflar, tüm uluslararası ortaklar ve yardım kuruluşları arasındaki ortaklığın devamını teyit eden sembolik bir değer taşımakta” ifadelerini kullandı.
Sisi ayrıca ülkesinin Musa Faki Mahamat liderliğindeki Afrika Birliği (AfB) Komisyonu’nun Sudan kriziyle başa çıkma çabalarını takdir ettiğini söyledi.
Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasındaki çatışmalar geçtiğimiz ay başlamıştı.
Uluslararası arenanın Sudan’a baskısı, ateşkesin sürmesini sağlayacakhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350371-uluslararas%C4%B1-arenan%C4%B1n-sudan%E2%80%99-bask%C4%B1s%C4%B1-ate%C5%9Fkesin-s%C3%BCrmesini-sa%C4%9Flayacak
Uluslararası arenanın Sudan’a baskısı, ateşkesin sürmesini sağlayacak
İmzalanan ateşkesin ardından Hartum'da çarşılar hareketlendi. (AP)
Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında saha durumunda bir değişikliğe yol açmadan zirveye ulaşan savaşın devam etmesinin büyük etkileri olacağı ve çeşitli senaryolara doğru yöneleceği görüşü hakim. Siyasi analistler iki tarafın meşru müdafaa bahanesiyle sürekli ihlal ettikleri ateşkesin ardından, savaşa liderlik eden generaller hakkında caydırıcı yaptırımlar uygulanmasını ve hatta bunun askeri kurumları da etkilemesini bekliyorlardı.
Siyasi analist Abdullah Rızk, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamalarda savaşan iki tarafın saha ve askeri konumunun bir ‘güçler dengesi’ ürettiğini ve hiçbir tarafın bundan daha fazlasını yapamayacağını söyledi. Rızk açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Taraflardan herhangi birinin çatışma kabiliyetini artırmak için dış güçler müdahale etmedikçe bu denklemin değişmesi mümkün değil. ABD yönetimi de buna asla izin vermeyecektir. Muhtemelen savaşan iki tarafın uzlaşmazlığı, arabulucu ülkeleri doğrudan amacı siviller üzerindeki baskıyı azaltmak ve onların ihtiyaçlarına ulaşmalarını sağlamak olan kısa bir ateşkes teklif etmeye sevk etti. Ardından müzakereciler kalıcı bir ateşkesi tartışmak için harekete geçeceklerdir. Arabulucu ülkeler iki hedefe ulaşmada başarılı olursa, müzakereler savaşı ateşleyen sorunun kökenlerini tartışmaya devam edecek.”
Hartum'da ulaşım nispeten normale döndü. (AP)
Ufukta görünen siyasi çözümler
Rızk, müzakerelerin son aşamada, demokratik geçişe öncülük edecek bir sivil hükümetin kurulması da dahil olmak üzere siyasi bir çözümle uğraşmak için sivil güçleri içermesini bekliyor.
Ayrıca ABD Başkanı Joe Biden'ın Sudan'da demokratik yolu ve istikrarı engelleyen hiçbir tarafa müsamaha göstermeme konuşması ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın ABD yönetiminin mevcut ateşkesi ihlal eden herhangi bir tarafı cezalandırmaktan çekinmeyeceği yönündeki açık tehdidine atıfta bulunarak, ‘savaşan taraflara yönelik ciddi ABD tehdidi’ konusunda uyarıda bulunduğu açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Alışılmadık bir şekilde, ABD yönetimi Sudan'daki durumun kendi ulusal güvenliğini tehdit ettiğini düşünüyor. Bu sebeple ABD, çıkarlarını ve güvenliğini korumak için askeri müdahalede bulunmaktan çekinmeyecektir. Ayrıca Sudan dosyası, Biden'ın bir seçim çatışmasına girmesine denk geliyor. Dolayısıyla önemli bir atılım gerçekleştirememek, cumhuriyetçi muhalifleri tarafından onun üzerinde kullanılacak bir zaaf olacak.”
Su sorunu Hartum sakinlerinin günlük yaşamını derinden etkiliyor. (AFP)
ABD baskısı
Rızk, ABD yönetiminin, Afrika'da Rusya ve Çin ile uluslararası rekabet ışığında, Sudan'daki çatışmayı sona erdiremeyecek herhangi bir başarısızlık sonucunda nüfuzunu ve itibarını kaybetmeye hazır olmadığına inanıyor. “ABD, Sudan'ın cihatçılar ve teröristler için bir sığınak olmasını engellemeye ve Washington'ın bölgedeki çıkarlarını tehdit eden Rus kolu olarak gördüğü Wagner Grubu'nun olası müdahalesini durdurmaya çalışıyor” diyen Rızk, “ABD'nin Sudan'daki savaşı kendi çıkarlarına hizmet edecek şekilde kazanmaya bahse girdiğini ve bunu Suudi Arabistan ve uluslararası ve bölgesel taraflarla yapmaya çalıştığını” ifade etti. Rızk sözlerini şöyle sürdürdü:
“ABD, ‘generallerin’ (Burhan ve Hamideti) uzlaşmaz olmaları durumunda, bireylere ve askeri kurumlara (ordu ve HDK) karşı belki kapsamlı ve caydırıcı yaptırımlar uygulamaya gidecek. Söz konusu yaptırımlar seyahat yasağı ve fonların dondurulmasını içerebilir ve ‘akıllı askeri müdahale’ noktasına kadar varabilir.”
Siyasi analist Mahir Ebu’l Cuh’un öngörüşsüne göre ise iki senaryo mevcut. Bunlardan ilki, her iki tarafın da işlediği ihlallere rağmen ateşkesin devam etmesi. Bu nedenle arabulucular, ateşkesin Sudan'ın her yerinde kalıcı hale dönüşmesi için çalışmalarını sürdürüyorlar.
İkinci senaryo ise ateşkesin bozulması ve çatışmaların yeniden başlaması. Bu senaryo, Suudi Arabistan ve ABD'nin diplomatik ağırlıklarını ve siyasi nüfuzlarını Arap ve Afrika alanlarında kullanmalarına ve bu çatışmayı durdurmak için sahada kararlı bir şekilde müdahale etmelerine yol açacaktır. Ebu’l Cuh “Ateşkes bozulursa, arabulucu ülkelerin ve Afrika Birliği'nin (AfB) sadece Sudan'da değil, tüm Afrika’da felakete yol açacak sonuçlara seyirci kalmasını beklemiyorum” değerlendirmesinde bulunarak şunları söyledi:
“Çatışmanın her iki tarafı için bile en iyi ve en az maliyetli senaryo, bu ateşkese saygı duymaya ve uygulamaya devam etmek, dış müdahaleyi ve ABD tehdidini önlemek için onu kapsamlı bir ateşkes haline getirmektir. Dış müdahalenin gerçekleşmesi, ülkedeki çatışmaların devam etmesi ve bunun Sudan halkı üzerindeki insani yansımaları ışığında mümkündür. Şayet bu gerçekleşirse, çatışmanın her iki tarafına, tüm askeri liderlere ve ülkede sivil geçişe karşı çıkan tüm taraflara yaptırım uygulanmasını beraberinde getirecektir.”
Mısır’da Ulusal Diyalog’un başarılarıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350366-m%C4%B1s%C4%B1r%E2%80%99da-ulusal-diyalog%E2%80%99un-ba%C5%9Far%C4%B1lar%C4%B1
Mısır'da Ulusal Diyalog görüşmeleri sürüyor. (Ulusal Diyalog Facebook Sayfası)
Mısır'da Ulusal Diyalog, alt komite oturumlarında iki haftayı tamamladı. Görüşmeler, diyalogun üç ekseninde (politik, ekonomik ve toplumsal eksen) eşit olarak yapıldı. Partilerden ve tanınmış kişilerden katılımcıların görüşlerindeki dikkate değer bir fikir birliğinin yanı sıra muhtemel görüş ayrılıkları da gözlemlendi.
Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti üyeleri, son iki haftada tanık olunanlar hakkında Şarku'l Avsat'a yaptıkları açıklamalara göre farklı farklı değerlendirmelerde bulunulmasına rağmen çeşitli partizan akımların ve güçlerin farklılıklarını yönetme kabiliyetini kuvvetlendirmede ‘diyalogun başarısı’ konusunda mutabakat var.
Ulusal Diyalog, alt komite oturumlarında iki haftayı tamamladı. (Ulusal Diyalog Facebook Sayfası)
Geçtiğimiz iki hafta, 72 saat süren görüşmelere sahne oldu ve ‘sıcak’ olarak nitelendirilen tartışmaların çoğu siyasi eksendeydi. Ulusal diyalog oturumlarında ideal seçim sistemi hakkında hararetli bir tartışma çıktı. Mecliste temsil edilen ve ‘mutlak liste’ (liste usulü çoğunluk seçim sistemi) sistemini savunan partiler arasındaki fikir ayrılığının boyutu netleşti. Liste usulü çoğunluk seçim sistemi, seçmenlerin tek bir aday yerine partilerce belirlenen tek bir listeye oy verdiği bir seçim sistemi olarak biliniyor. Seçimde bir oyla da olsa en çok oyu alan parti tüm sandalyeleri kazanıyor. Muhalefet partileri ise ‘mutlak listeyi’ oyların boşa gittiği seçim sistemi olarak yorumluyor ve ‘akraba listeye’ geçiş çağrısında bulunuyor. Akraba liste sisteminde birçok parti, listesinin aldığı oy sayısına göre milletvekilliği elde ediyor.
Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti üyesi ve seçim sistemleri uzmanı Dr. Amr Haşim Rebi, bu keskin görüş ayrılığını ‘olumlu olmayan’ bir gösterge olarak değerlendirdi. Rebi mutlak listeye açıkça bağlı kalmanın gerçek bir değişiklik olasılığı bağlamında ‘iyiye işaret olmadığını’ ifade etti.
Mısır'daki Ulusal Diyalog görüşmeleri tartışmalara sahne oldu. (Ulusal Diyalog Facebook Sayfası)
Mutlak listeye bağlı kalmanın istenen siyasi reform özlemlerine götürmeyeceğini belirten Rebi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Dünya bu seçim sistemini terk etti. Artık Cibuti ve Kamerun dışında kimse bu sistemi uygulamıyor. Diğer konularda oturumların son iki haftasında tanık olunan uzlaşmaların çoğu son derece umut verici. Mahkeme meclisi seçimlerinin mümkün olan en kısa sürede yapılmasına hazırlık olarak, çeşitli siyasi güçler arasında yargılama öncesi tutukluluk ve yerel yönetimler için yeni bir yasa çıkarma ihtiyacı konusunda bir fikir birliği var."
Eğitim konularının tartışılmasına ayrılan oturumlar hakkında övgüde bulunan Rebi, "Görüş ayrılıklarına rağmen, bağımsız bir eğitim komisyonu kurulması, eğitim sistemini yöneten mevzuatın değiştirilmesi gerektiği konusunda fikir birliğini yansıtıyor" dedi.
Eğitim kanunu ile sınırlı kalmayıp siyasi partiler kanunu gibi birçok siyasi düzenlemeyi de etkileyen mevzuat değişikliklerinde, evlenme yaşı, reşit olmayanlarla evlenmenin daha ağır cezalandırılması ve çocuk işçiliği gibi acil sosyal meselelerin de masaya gelmesini talep ediliyor.
Ulusal Diyalog Mütevelli Heyeti Üyesi avukat ve insan hakları aktivisti Necad el-Beri, konuya ilişkin Şarku’l Avsat’a şu açıklamada bulundu:
"Ulusal Diyalog'un hedeflerine ulaşmada ne ölçüde başarılı olduğunu yargılamak için henüz çok erken. Son iki hafta çeşitli siyasi güçlerin farklılıklarını yönetme becerisi açısından dikkate değer bir ilerleme içerdi. Diyalog oturumlarının şimdiye kadar elde ettiği en önemli kazanım; Mısır'daki siyasi ve toplumsal güçlerin aralarında husumet olmadığını ve karşılıklı saygı çerçevesinde farklılıklarını yönetebildiklerini kanıtlaması oldu. Bu oturumlar farklı siyasi güçler arasındaki düşmanca ilişkinin doğasına dair son dönemde popüler olan düşünceyi reddetmede garantör oldu. Tüm siyasi güçler ve partiler oturuma etkili bir şekilde katıldı. Boykot tehdidinde bulunan güçler bile en çok katılanlar arasında yer aldı ve fikir öne sürüp tavsiyelerde bulundu. İki hafta boyunca düzenlenen oturumlardaki diyalog düzeyi iyiye ve iyimserliğe çağırıyor. Bununla birlikte tartışmalar çeşitli vizyonları yansıtıyor ve her şey tamamen toz pembe değil. Bazı konulardaki tartışmaların boyutu beklentileri aştı. Seçim sistemi ve eğitim konusu dışında pek çok konu çok fazla tartışma konusu olmadı. Önümüzdeki oturumlarda iç yatırım konuları ve insan hakları gibi daha hararetli konuları gündeme getirmenin daha fazla tartışmaya ve bakış açılarında farklılaşmaya yol açacağını umuyorum."
4 Haziran'da başlayacak Ulusal Diyalog’un üçüncü haftasındaki oturumlarda Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası da dahil, siyasi eksende Temsilciler Meclisi ve Senato (meclis) üye sayıları gibi konuları da içeren yeni bir tartışma paketinin gündeme gelmesi bekleniyor. Ekonomik eksende ise kamu yatırımlarının öncelikleri, devlet mülkiyeti politikası, tarım ve gıda güvenliği konuları tartışılmaya başlanacak.
Ulusa Diyalog Genel Koordinatörü Ziya Raşvan konuya dair yaptığı açıklamada ‘Mısır ailesini desteklemek için bir yasa taslağı hazırlamak’ gibi adımların ‘diyalogun gidişatına ek ivme kazandıracağını ve görüşmelere olan güveni artıracağını" ifade etti.
Tunus Seçim Komisyonu’ndan Cumhurbaşkanı Said’in siyasi rotasına yönelik adımhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350336-tunus-se%C3%A7im-komisyonu%E2%80%99ndan-cumhurba%C5%9Fkan%C4%B1-said%E2%80%99-siyasi-rotas%C4%B1na-y%C3%B6nelik-ad%C4%B1m
Tunus Seçim Komisyonu’ndan Cumhurbaşkanı Said’in siyasi rotasına yönelik adım
Tunus Cumhurbaşkanı Said, oyunu başkentte kullandı. (AFP)
Tunus Seçim Komisyonu, yerel seçim bölgelerinin kapsamını belirleme yönünde ulusal bir proje başlatıldığını duyurdu. Gelişme, seçmen kütüğünü güncelleme çabalarıyla aynı zamanda kaydedildi. Bu adım, yurtdışındaki yedi seçim dairesindeki kontenjanların doldurulması için yapılacak kısmi genel seçimlere hazırlık, ayrıca birinci meclise ek olarak Bölgeler ve İdareler Konseyi adlı ikinci bir meclis odası için seçimlerin yapılması çerçevesinde atıldı.
Tunus Yüksek Seçim Kurulu Sözcüsü Muhammed et-Tilili el-Mansuri, 140 çalışma grubunun oluşturulduğunu duyurdu. Bu grubun Seçim Komisyonu, İçişleri Bakanlığı, Ulusal Haritalama ve Uzaktan Algılama Merkezi, Ulusal İstatistik Enstitüsü, Yerel Seçim Bölgelerinin Bölgesel Tespiti için Ulusal Proje’nin uygulanmasıyla ilgili tüm bölgesel idarelerden temsilcileri içerdiğini de ekledi. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre söz konusu projenin 2 bin 85 dekanlık (yerel bölge bölümü) dahilinde 2 bin 155 seçim bölgesinin oluşturulmasına yol açması bekleniyor. Sınırlarının idari ve bölgesel meclis seçimlerine hazırlanıldığı sırada resmi ve doğru bir şekilde belirlenmesi hedefleniyor.
Tunus’ta önceki seçim kampanyası süresince ülkenin birçok yeri adayların posterleri ile kaplandı. (AFP)
Mansuri, önceden belirlenmiş bir takvime göre bu ekiplerin saha çalışmalarının tüm eyaletlerde ve yerel bölgelerde eş zamanlı olarak başladığını bildirdi. Böylece yerel meclis seçimlerinin düzenlenmesine, bölge meclisleri ve il meclislerinin bileşimine hazırlık yapıldığını, Tunus'u siyasi krizinden, bir önceki rejimin kontrolünden çıkarmak için 2021'den beri Cumhurbaşkanı Kays Said tarafından önerilen siyasi gidişatın uygulanması için çaba gösterildiğini vurguladı.
Tunus Seçim Komisyonu Yurtdışı Seçim Operasyonları Direktörü Cihad el-Avadi ise birinci ve ikinci turlarda 154 milletvekili çıkaran Tunus Parlamentosu'ndaki boşluğu doldurmak ve seçim sürecini tamamlamak için yürütülen yoğun hazırlıklar kapsamında Paris'teki Tunus Büyükelçiliği temsilcileriyle bir araya geldi. Parlamento seçimlerine aday olma yolunda 400 tavsiyenin toplanması ihtiyacı başta olmak üzere çeşitli zorluklar nedeniyle bu seçim bölgelerinde hiçbir Tunuslunun yarışmaması nedeniyle yedi milletvekili eksik kalmıştı.
Terörle Mücadele Ulusal Komitesi bünyesinde Terör Finansmanının Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Kararlarını Etkinleştirme Birimi Başkanı Zafir bin Hamide, terör suçlarıyla bağlantılı yerel kişi ve kuruluşlar listesinin 154 kişi sonrasında şu an 141 gerçek ve tüzel kişinin yer aldığını söyledi. Mali kredilerden dondurulan fonların değerinin ise 650 bin Tunus dinarı (yaklaşık 216 bin dolar) sınırına ulaştığını da sözlerine ekledi.
Hamide perşembe günü Sousse şehrindeki Gümrükler Genel İdaresi yöneticileri yararına düzenlenen bir eğitim kursunun oturum aralarında Tunus haber ajansı TAP’a yaptığı açıklamada, Ulusal Terörle Mücadele Komitesi'nin ölüm neticesinde 13 kişinin geçersiz sayılması kararı verdiğini açıkladı. Bu eğitimlerin finansal olan ve finansal olmayan kurumlara ve 2015 yılında çıkarılan terörle mücadele ve kara para aklanmasının önlenmesine ilişkin kanunun uygulanmasıyla ilgili tüm yapılara yönelik olduğunu açıklayan Hamide, bu kursların, Tunus'un Mali Eylem Görev Gücü tarafından 2025'te tabi tutulacağı karşılıklı değerlendirmeye hazır olunması çerçevesinde yer aldığını kaydetti.
Söz konusu kursların, Mali Eylem Görev Gücü'nün 40 tavsiyesinin tamamına uyulmasını sağlama çerçevesinde düzenlendiğini belirten Hamide, uygulamayla ilgili kişilerin kapasitelerine yönelik desteğin, Kasım 2018'de ulusal mali yaptırımlar sisteminin kurulması ardından başladığını belirtti.
Terör finansmanının ve kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesine ilişkin BM kararlarının uygulanmasını izleyen kanun koyucunun dayandığı Terörle Mücadele Komitesi tarafından verilen fonların dondurulmasına ilişkin ilk karar bu tarihte verilmişti.
Şam-Amman uluslararası yolunda yeni uzlaşıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350306-%C5%9Fam-amman-uluslararas%C4%B1-yolunda-yeni-uzla%C5%9F%C4%B1
Suriye resmi SANA ajansı, 2021'de Dera'nın Mehcah kasabasında önceki çözüm sürecine ilişkin görüntüleri yayınladı.
Suriye rejimi, ülkenin güneyindeki Dera'da uzlaşma anlaşmasına tabi bölgelerden, aranan kişilerle yeni uzlaşılar yapılmasını talep ediyor. Bu uzlaşılar, Deraa'nın kuzey kırsalındaki Mahcah kasabası ve Deraa'nın doğu kırsalındaki en-Naime, Um el-Mayazin ve Nasib gibi, Şam ve Amman'ı birbirine bağlayan uluslararası karayolu üzerindeki bölgeleri hedefliyor.
Bu yerleşimlerde yeni olanın, Suriye rejiminin, Rus tarafının desteklediği ve askeri istihbarat birimine bağlı sekizinci Tugay yerleşim gruplarının unsurları ve liderleri de dahil olmak üzere, yeni yerleşimlerin kapsadığı kasaba ve köylere isteyenlerin isimlerini göndermek olduğuna dikkat çekiliyor.
Şam ve Amman'ı birbirine bağlayan uluslararası yol üzerinde bulunan Dera'nın kuzey kırsalındaki Mahcah kasabasından kaynaklar Şarku'l Avsat’a yaptıkları açıklamada, Kasabadaki yerel meclis, onlar için belediye binasında bir uzlaşı merkezi açtıktan sonra, kasabada yeni uzlaşılar yapmak için 29 kişiden oluşan bir liste dağıttığını bildirdi. Rejim, bölgedeki eski muhalif grupların 2018 uzlaşılarından sonra kurulan ve Rus tarafının desteğinden yararlanan sekizinci Tugay unsurları da dahil olmak üzere sahip oldukları bir dizi bireysel silahı teslim etme çağrısında bulundu.
Kaynak, Suriye rejiminin, kendilerine yönelik doğrudan bir suçlama olmamasına rağmen ilgili kişilerden yeni uzlaşıyı yürütmelerini talep ettiğini açıkladı. Kaynağa göre bunların arasında uzlaşı sürecini üç kez tamamlamış kişiler var. Bunlardan biri de özel gereksinimli.
Söz konusu kişilerin çoğu 2018'den bu yana herhangi bir yerel fraksiyona bağlı olmayan siviller haline geldi. Ancak, rejim o yıl bölgenin kontrolünü ele geçirmeden önce Dera'nın doğusundaki Busra el-Şam şehrinde 8. Tugay Askeri İdaresi'ne bağlı 8. Tugay mensupları (8 kişi) hariç hepsi eski muhalif gruplar arasındaydılar ve bir kısmı insani yardım alanlarında çalıştı.
Kaynak, rejimin, Suriye olaylarının başlamasından bu yana ve 2018'deki ilk uzlaşma anlaşmasının ardından oluşturduğu ve silahlandırdığı halk komitelerinin üyeleri ve liderleri ile yerel güvenlik gruplarının sunduğu çözüm önerilerini görmezden geldiğine dikkat çekti.
Dera şehrinde el-Kasm lakaplı Mustafa el-Mesalme grubu ve Dera'nın doğu kırsalındaki Imad Ebu Zureuk grubu gibi bölge halkından yerel silahlı gruplar olmalarına rağmen, güvenlik güçlerine bağlı, ihlal ve uyuşturucu kaçakçılığı yapmakla suçlanıyorlar.
Dera'nın kuzey kırsalındaki Mahcah kasabası, Dera vilayetinin geri kalan şehir ve kasabalarında olduğu gibi, bir güvenlik kaosuna ve istikrarsızlığa tanık oluyor. Suriye rejiminin üyeleri ve merkezleri ile güvenlik servislerine bağlı halk komitelerinin üyeleri defalarca hedef alındı. Bunlardan sonuncusu geçtiğimiz salı günü kasabadaki halk komitelerinin bir üyesine suikast girişimi oldu. Bu, halk komitesi grupları arasında bir gerilim durumu ve seferberliğe yol açtı.
Son birkaç gün içinde, Deraa'nın doğu kırsalındaki en-Naime, Um el-Mayazin kasabaları gibi, uluslararası karayolu üzerinde bulunan Deraa'nın doğu kırsalındaki birçok köy ve kasabada uzlaşılar gerçekleşti.
Rejim ile Dera'nın doğu ve batı kırsalından ileri gelenler arasındaki son müzakereler hakkında bilgi sahibi olan kaynaklar, 2018 yılının Temmuz ayında Dera ve Kuneytra'da imzalanan ilk uzlaşma anlaşmasına giren alanların çoğunu içeren yeni uzlaşma bölgeleri için hazırlıkların sürdüğünü belirtti.
Güvenlik Komitesi geçtiğimiz günlerde aranan kişilerin ve silahların çoğalmasını azaltmak ve uzlaşma anlaşması kapsamına giren kasaba ve köylerden silahlı tezahüratların kaldırılması için yeni uzlaşılar yapılmasını talep etti.
Kaynak, Güvenlik Komitesi’ne göre arananların bulunduğu bölgenin arananların isimlerini, bazılarının sahip olduğu silahları teslim etme ve Suriye devletine karşı düşmanlıklara geri dönmemek veya ona karşı eylemlerde bulunmamak için imza atacağını da sözlerine ekledi.
Kaynak, askerlikten kaçanların, askeri hakimden onları askeri firar cezasından muaf tutma kararı ve askeri birliklerine geri dönmeleri için bir tarih alacağını söyledi.
Buna göre askerliğini yapmayanlara 6 ay süre verilecek ve askerlik yapmama cezası kaldırılacak. 8'inci Tugay da dahil olmak üzere uzlaşı gruplarının mensuplarının durumlarının çözüme kavuşturulması süreci yürütülecek ve bölgede bulunan muhalif gruplarla daha önceki katılımları nedeniyle kendilerine dayatılan güvenlik talepleri de geri çekilecek. Bunun yanı sıra silah bulundurmaları, bağlı oldukları Suriye askeri otoritesi ile düzenlenecek.
Şarku'l Avsat’a konuşan eski muhalefet lideri, son uzlaşma tekliflerinin bölgeyi (Ürdünlülerin) özellikle Şam - Amman Uluslararası Otoyolu üzerinde bulunan köyler ve kasabaları düzenlemek amacıyla sunulduğunu öne sürdü. Son iki ay içerisinde Suriye polis güçlerini ve güvenlik birimlerini hedef alan güvenlik olaylarının yaşandığı bu uluslararası yolda olduğu gibi Naime, Um el-Mayazin, Mahcah ve Nasib kasabalarında da benzer durumların meydana geldiğini belirtti.
Yeni uzlaşma, şartları, maddeleri ve özellikleri açısından önceki uzlaşmalardan farklı olmadığı gibi, muhtemelen Dera'daki rejim tarafından, Arap ülkeleriyle olan anlaşmalarına bağlı olduğunu göstermek için bir ilk adım olarak takip edilebilecek bir yöntem olarak düşünülüyor. Bu, mayıs ortasında Amman'daki Arap Dışişleri Bakanları Toplantısı'nın son bildirisinde belirtilen anlaşmaya göre, binlerce mültecinin Ürdün'den geri dönüşü için koşulları sağlamak amacıyla gerçekleştiriliyor.
Muhalif lider, 2018 yılından bu yana, Suriye'nin güneyindeki Dera ilinde, Rusya'nın himayesinde muhaliflerle Suriye rejimi arasında birçok uzlaşma anlaşması imzalandığını aktardı. Bu anlaşmaların, Suriye'deki olayların ve 2011'de bölgede Suriye rejimine karşı yapılan eylemlerin patlak vermesinden sonra gerçekleştiğini söyledi.
Söz konusu uzlaşmalar her seferinde benzer maddeler içeriyordu. Bu maddeler arasında silahların teslim edilmesi, uzlaşmayı reddeden silahlı grupların bölgeden çekilmesi, hükümet hizmetlerinin yeniden sağlanması ve yol, okul ve hastane gibi kamu tesislerinin bölgede yeniden inşa edilmesi yer alıyordu.
Dera'da dört uzlaşma gerçekleştirilmesine rağmen, anlaşmalar tam olarak uygulanmadı. Taraflar arasında sürekli karşılıklı suçlamalarda bulunulması, bölgenin güvenliğini ve istikrarını sarsan birçok güvenlik olayının meydana gelmesine neden oldu. Günlük olarak, rejim unsurlarına ve subaylarına yönelik saldırılar ve suikastlar ile eski muhalif grupların üyeleri ve liderlerine yönelik saldırılar gerçekleşti. Ayrıca, uyuşturucu tacirleri ve satıcılarına yönelik saldırılar da meydana geldi. Bununla birlikte yerel halkın hizmet ve yaşam koşulları iyileşmedi, hizmetlerin bölgelere etkili bir şekilde geri dönmediği görüldü.
Yemen’de iklim değişikliği ve Husilerin uygulamaları nedeniyle bal üretimi azaldıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350296-yemen%E2%80%99de-iklim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi-ve-husilerin-uygulamalar%C4%B1-nedeniyle-bal-%C3%BCretimi
Yemen’de iklim değişikliği ve Husilerin uygulamaları nedeniyle bal üretimi azaldı
Kuşatma, başta Taiz olmak üzere Yemen’İn birçok bölgesindeki bal üretiminde düşüşe neden oluyor. (AFP)
Yemen’de arıcılık, piyasalarda sunulan çok miktarda kalitesiz bal, Husilerin uygulamaları, savaş, darbe ve iklim değişikliği nedeniyle büyük zorluklarla karşı karşıya. Bu zorluklar, bal üretiminde ciddi bir düşüşe neden oldu.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Yemen bal üretiminin iklim değişikliği, ihracatının durdurulması, Husi darbecilerinin döşediği mayınlar, kovanların meralar arasında taşınmasının zorluğu ve arıları öldüren diğer uygulamaların etkisi nedeniyle uyarıda bulundu.
Ülkedeki iklim değişikliğinin etkilerine ek olarak kontrol noktalarının çoğalması ve yüksek yakıt fiyatları da üretimi zorlaştırıyor.
FAO’ya göre üretiminde Yemen’e özgü olan, kalitesi ve yüksek besin değeri ile karakterize edilen Sidr balını üreten arılar, zararlıları kontrol altına almak için zirai ilaç kullanımı nedeniyle ölüm riskiyle karşı karşıya. Ayrıca zekat toplama altında kendilerine keyfi ücretler alan Husi darbecileri tarafından arıcılar zor durumda bırakılıyor.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre FAO, iklim değişikliğine adaptasyonu teşvik etmek, tarımsal üretim sistemlerini iyileştirmek ve Yemenli arıcıların arıları ölümden kurtarmasına yardımcı olmak için çeşitli müdahalelerle Yemen’deki arıcılara sağladığı desteğin önemini vurguladı. Arılar en önemli tozlayıcılardan biri olarak kabul ediliyor. Tarım ürünlerinin kalitesine ve verime yüzde 75 katkılarının olduğu tahmin ediliyor.
FAO arılara yönelik küresel tehditler ve bunların gıda üretim sistemlerini bozmalarına neden olabilecekleri konusundaki endişelerini dile getirerek, balın Yemen’deki sosyo-ekonomik rolünün arıları son derece önemli kılan ve Yemenli arıcıları küresel çabaları izlemeye iten önemli faktörlere dikkat çekti.
Yemen’deki FAO temsilcisi Hüseyin Cadin, FAO’nun tarım sistemlerinin restorasyonunu, arıların ve diğer tozlayıcıların korunmasını teşvik eden çevre dostu tarımsal üretim uygulamalarının benimsenmesini teşvik ettiğini söyledi.
Bal üretimi geçtiğimiz yıllarda önemli ölçüde azaldı ve yerini Yemen balı olarak tanıtılan büyük miktarlarda ithal bala bıraktı. Ancak doğal koşullar altında Yemenli arıcılar şu anda piyasada bulunan miktarların bir kısmını üretemedikleri için Yemen balı adı altında pazarlanan miktar şaşkınlığa neden oldu.
Darbecilerin gözü önünde hile
Başkent Sana’daki Husi milisleri tarafından kontrol edilen sanayi ve ticaret sektöründeki bir kaynağa göre, piyasalara bal ithal ediliyor, kaynağı ve kalitesi üzerinde herhangi bir kontrole tabi tutulmuyor. Milisler bu miktarlar üzerinde kontrol sahibi değiller. Tüccarları balın gerçek kökenini açıklamamaya zorluyorlar.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynağa göre milislerin ilgilendiği tek şey tüccarlardan ve tedarikçilerden aldıkları ücret. Arıcılar, faaliyetlerinin durdurulmasına yol açan önemli kayıplara maruz kaldıklarından, milislerin alternatif bir zenginleşme kaynağı olarak kullandıkları karıştırılmış bala tepki gösteriyor.
Kaynağa göre geçtiğimiz mart ayı başında başkent Sana’nın 198 km güneyindeki İbb kentinde yola dökülen tonlarca karıştırılmış bal yüklü kamyonun devrildiği olay, ithal malların pazarlanması ve satışında yürütülen sahtekarlığı gözler önüne serdi.
Bu olay, milislerin olayı ele almasının ciddi düzeyde olmadığını, arkasında kimin olduğunu açıklamadan veya onu sorumlu tutmadan davayı yönetmeye çalıştıklarını gösterdi.
Husilerin yağmalaması
Yemen bal ticaretindeki düşüş, Husi milislerin darbesinden bu yana kademeli olarak gerçekleşmeye başladı. Husiler bir yandan figürlerin ve darbe karşıtı partilerin mülkiyeti bahanesiyle Yemen balının üretimi ve pazarlanması konusunda uzmanlaşmış bir dizi dükkan ve şirketi ele geçirdi. Yemenli iş insanı Nezir Kadiri’ye göre Husiler, savaş nedeniyle komşu ülkelerle ihracat çıkışlarını kapattı.
Gerçek adını vermek istemeyen Kadiri’ye göre arı ve dükkan sahipleri, bir yandan büyük ve yüksek telif ücretleriyle milisler tarafından gasp ediliyor, diğer yandan da darbecilere hediye olarak büyük miktarlarda ürün sağlama zorunluluğuna tabi tutuluyor.
Kadiri, darbecilerin Yemen dosyasıyla ilişkisi olan uluslararası örgütlerdeki Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerine ve diplomatlara rüşvet olarak Yemen balı sağlamak için çalıştıklarını ve bu hediyelerin arıcılardan veya tüccarlardan doğrudan ücretsiz veya düşük fiyatlarla alındığını açıkladı.
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) geçtiğimiz haziran ayında Yemen balının 2014’teki Husi darbesinden bu yana ağır kayıplar yaşadığını duyurdu. ICRC açıklamasında “Üretim alanlarında silah kullanımından kaynaklanan kirliliğin etkisi ve iklim değişikliğinin etkileri; arıcıları şüpheye düşürerek üretim eksikliğine neden olmuştur” ifadesine yer verdi.
ICRC çölleşmenin, arıların beslenmelerine bağlı olduğu çiçekli bitkilerin yetiştiği arazi alanında bir azalmaya yol açtığını ve çatışmanın iklim üzerinde önemli bir etkisi olduğunu vurgulayarak “Çevrede değişiklikler oldu. Arı ekosisteminde bozulmaya neden olarak tozlaşma süreçlerinde düşüş yaşandı” açıklamasında bulundu.
ICRC yetkilileri mayın korkusu ve savaşların hız kazanmasının arıcıların merada serbestçe dolaşmalarının sınırladığını vurguladı. Ayrıca birçok arıcının vurulduğuna, kovanlarının da tahrip edildiğine dikkat çekti.
Sadr ve ‘Dava Sahipleri’ krizi: Siyasi bölünme mi güç kazanma savaşı mı?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4350226-sadr-ve-%E2%80%98dava-sahipleri%E2%80%99-krizi-siyasi-b%C3%B6l%C3%BCnme-mi-g%C3%BC%C3%A7-kazanma-sava%C5%9F%C4%B1-m%C4%B1
Sadr ve ‘Dava Sahipleri’ krizi: Siyasi bölünme mi güç kazanma savaşı mı?
Sadr Hareketi destekçileri ekim ayı başlarında Bağdat'ta düzenledikleri protestolarda (EPA)
Mukteda es-Sadr'ın Dava Sahipleri olarak bilinen Şii dini grupla yaşadığı kriz, ‘siyasi’ boyutu mu yoksa ‘dini’ boyutu mu daha çok etkiliyor?
Necefli din adamları ve Bağdatlı siyasetçiler bu soruya farklı cevaplar veriyorlar. Aralarındaki fark ne olursa olsun, ayrılma ve bölünmelere rağmen halen etkili olan bir siyasi akım için siyasi yansımalar kaçınılmaz.
Irak Şiilerinin geleneksel hukuk çevreleri tarafından sıklıkla ‘sapkın’ olarak tanımlanan Dava Sahipleri grubu, 2006 yılında ülkede mezhepsel sokak savaşının patlak vermesiyle birlikte kuruldu. Sadr Hareketi unsurlarını içeren grup, Sadr'ın ‘İmam Mehdi’ olduğuna ve ona biat etmeleri gerektiğine inanıyor.
Şii din adamları, ‘bir siyasi liderle bağlantısı olan dini hareketlerin tehlikesi’ konusunda hemfikirler. Geçtiğimiz yıllarda Necef'teki ‘Cennetin Askerleri’ ve Sarhi destekçileri örneklerinde olduğu gibi, devlet güç kullanıp müdahale ederek grup üyelerini tutukladı.
‘Mehdilik’ fikri aslında bu grupları birleştiren ve birbirine bağlayan ideolojik bir referanstır ve genellikle her siyasi veya sosyal ayaklanmadan sonra ortaya çıkar. Ancak Dava Sahipleri ile ilgili yeni olan, aylar önce siyasetten çekilme kararı alan ve Koordinasyon Çerçevesi’nde kararı rakiplerine bırakan Mukteda es-Sadr taraftarları için siyasi bir yenilgi sonrası ortaya çıkmasıdır.
Ayrıca, Sadr'ın dini ve toplumsal havasına yönelik popüler bir ‘takıntı’, bir siyasi hareketin liderine değil, ondan daha büyük olana ‘bağlılık’ fikirlerini köklü bir ideolojik boyutta yeniden canlandırdı.
Ashabu'l Hak mensubu maskeli üç kişi, geçen hafta ikinci kez bir videoda yer aldı ve Sadr Hareketi liderine ‘beklenen İmam Mehdi’ olarak biat çağrısında bulundular.
Videodakilerden biri planlarının, Sadr'a biat ettikten sonra “yolsuzluğun ve yağmacıların başkenti Bağdat'a gidip zalim Muhammed Şiya es-Sudani liderliğindeki Beni Abbas devletini devirmek" olduğunu” söyledi.
Necef'te en yüksek otorite olan Ali es-Sistani'ye yakın olan medrese çevreleri, Dava Sahipleri ile Sadr krizi hakkında yorum yapmaktan kaçınıyorlar.
Şehirdeki gazeteciler ve aktivistler, Necef'teki genel atmosferin, hareketin ve liderinin kaderi hakkında endişe ve tartışmaların hâkim olduğu Sadrcılar dışında, “Dava Sahipleri” krizinden etkilenmiş görünmediğini söylediler.
Londra'da ikamet eden bir Şii din adamı ise adının açıklanmaması şartıyla Şarku'l Avsat ile görüştü. Din adamı, “Dava Sahipleri’nin, Sadr Hareketi’nin bir kolu veya muhalifi olduğu sürece, farklı isimler taşıyan hareketlerin bir uzantısı olduğunu” söyledi. Kuşkusuz Necef fakihleri bunu ‘sapıklık’ olarak görmektedirler ve devlet de bu konuyu süratle halletmekten çekinmeyecektir.
Din adamı, “Sadr, ideolojik bir krizin nedeni olmak istemiyor. Çünkü bu grupların yaklaştığı kırmızı çizgilerin farkında” değerlendirmesinde bulundu.
Krizin görünümünün dini ve ideolojik olduğuna inanan din adamı, özünün ise siyasi rekabet olduğunu ve Sadr Hareketi’nin bunun ana tarafı olduğunu belirtti.
Sadr, geçen hafta Şii Müslümanların taklit edeceği bir referans olmadığı, “müctehid olmadığını” söyleyerek biat çağrılarını engellemeye çalıştı. Ancak bu Koordinasyon Çerçevesi’nde Şii liderler tarafından, ‘muhaliflere ve yurt dışından desteklenen yozlaşmışlara karşı ideolojik bir savaş’ ilanı olarak yorumlandı.
Kufe Vaizi Hadi ed-Dunyavi dün (Cuma) Sadr Hareketi’nin lideri hakkında bir mesaj paylaştı: “Aslanın dişini gördüğünüzde onun gülümsediğini sanmayın. Dikkat edin!”
Krizin yansımalarını açıklamak için 3 hipotez
Bağdat'ta, Sadr'ın Dava Sahipleri ile çatışmasına dair birçok yorum var ve bu krizin yansımalarını açıklamak veya tahmin etmek için 3 siyasi hipotez gündemde.
Birincisi: Sadr destekçileri, Sadr'ın ezeli rakibi olan İran destekli Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin, hareketin halk tabanını zayıflatmak amacıyla Dava Sahipleri’nin hareketlerini dolaylı yollarla motive ettiğine inanıyor. Çerçeve liderlerinin kendisinde karşı konumları ne olursa olsun bunu, Muhammed Şiya es-Sudani liderliğindeki hükümeti korumaya dönük siyasi planlar çerçevesinde yapıyorlar.
Birkaç gün önce yine maskeli ve kimliği belirsiz bir grup ortaya çıktı. Dava Sahipleri’ni tasfiyeyle tehdit etti ve Sadr Hareketi liderini sert bir şekilde eleştirdi. Necefli Sadrcılar, grubun silahlı bir Şii grupla bağlantılı olduğunu belirtiyor.
İkincisi: Eski ve yeni Sadrcı liderlere göre Sadr, kendi akımının dağılmasından ve oluşturduğu siyasi projeyle tutarlı insan kitlesinin kaybından daha fazla endişe duymuyor. Muhalifler, Kays el-Hazali liderliğindeki Asaib Ehlil Hak örneğinde olduğu gibi, genellikle Sadr'ın ‘azılı düşmanlarına’ dönüşmek için hareketten ayrılıyor.
Üçüncüsü: Sadr, özellikle kendisine çok yakın olanların Dava Sahipleri'nin söylediklerine inandığını gösteren pek emare olduğundan, halk tabanına ve ona yakın liderlik grubuna yönelik sert bir revizyon yapma fırsatını kaçırmayacaktır. Ama daha da önemlisi, Sadr, siyasetten çekildiğini söylemiş olsa da bu çatışmayı Şii sokağında nüfuzunu artırmak için kullanacaktır.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
