Yemen’de gıda güvenliği iyileşiyor

Yemen’e gıda güvenliğini artıran 3 faktörden biri ateşkesin sağlanması oldu

Taiz’de Suudi yardımlarının dağıtım çalışmasından bir kare (SPA)
Taiz’de Suudi yardımlarının dağıtım çalışmasından bir kare (SPA)
TT

Yemen’de gıda güvenliği iyileşiyor

Taiz’de Suudi yardımlarının dağıtım çalışmasından bir kare (SPA)
Taiz’de Suudi yardımlarının dağıtım çalışmasından bir kare (SPA)

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından Yemen’deki gıda güvenliğine ilişkin yayınlanan yeni bir analiz, bu yılın ikinci çeyreğinde gıda güvenliği durumunda kaydedilen iyileşmeyi 3 faktöre bağladı. Söz konusu faktörler arasında, yağmur ve tarım mevsiminin başlaması, ateşkesin insani yardımların erişiminin genişlemesine yönelik etkisi ve Ukrayna’dan küresel buğday arzının yeniden başlaması yer alıyordu.
22 Yemen vilayetinin 9’u gıda güvensizliği konusunda yüksek alarm seviyesinde sınıflandırıldı. Ülkede akut gıda güvensizliğinin ‘hala sürekli olarak yüksek ve tehlikeli derecede değişken’ olduğunu ortaya koyan rapora göre, silahlı çatışmalardaki tarihsel düşüşe rağmen, 11 vilayet alarm durumunda kaldı. Ateşkes, yardımların ulaşması, yakıt kullanılabilirliğini ve sermaye hareketliliğini iyileştirerek olumlu gelişmeler sağladı.
FAO tarafından yayınlanan analiz, temel olarak küresel olaylardan kaynaklanan gıda fiyatları yükselmesi nedeniyle yaşam maliyetinin istikrarlı bir şekilde arttığını belirtti.
Yüksek alarm durumunda sınıflandırılan 9 vilayetten, el-Hudayde, el-Cevf, Hacca ve Saada olmak üzere 4’ünde, nüfusun üçte ikisinden fazlası, yılın başından Mayıs ayına kadar olan dönem için Entegre Gıda Güvenliği Aşaması Sınıflandırması’nda (IPC) üçüncü aşamasında yer aldı. Bu aşama, ciddi gıda güvensizliğinin devam ettiğini gösteriyordu.
BM analizi, önümüzdeki Eylül ayına kadar olan dönemde, yüksek geçen ay yağmurun başlamasıyla başlayan tarım mevsimi de dahil olmak üzere, birçok hafifletici faktörün bir sonucu olarak gıda güvensizliğinin azalacağını öne sürdü. Gıda güvensizliğinin ciddi yoğunluğuna rağmen, yağmur mevsimi ovaları su basması, gündelik tarım işçiliğinden elde edilen gelirin sağlanması ve ateşkesin etkisi insani yardımın genişlemesine neden oldu.
FAO, Ukrayna’dan küresel buğday arzının yeniden başlamasının, istikrar beklentisinin yanı sıra gıda ürünlerinin fiyatlarının ve yakıt fiyatlarının düşmesi ile yaşam maliyetini olumlu yönde etkileyeceğine inanıyor.
Bu yılın üçüncü çeyreğinde, 5 valilik “yüksek alarm”, 14 valilik “alarm” ve 3 valilik “düşük uyarı” seviyelerinde sınıflandırıldı. el-Mahvit, Zumar, İbb, Saada ve Sana’nın “yüksek alarm” durumundan “alarm” durumuna geçmesi bekleniyor. Sokotra ise, adaya erişimi engelleyen rüzgarlar nedeniyle düşük seviyeden yüksek alarm seviyesine yükselmesi beklenen tek vilayet olarak sınıflandırıldı. Yılın üçüncü çeyreği için beklentilerin ‘olumlu’ olduğu sonucuna varıldı.
Bu değerlendirmeler uyarınca, Yemenlilerin gıda güvensizliği oranı yüzde 60’tan yüzde 40’a düştü. Bu oranlar, halkın yüzde 42’sinin IPC analizinin 3’üncü aşamasına eşdeğer gıda güvensizliği yaşadığını gösteren yakın tarihli bir ulusal değerlendirmeye dayanıyor.
Uluslararası analize göre, bu durum diğer gıda tüketim göstergeleri tarafından destekleniyor. Ülkede nüfusun yüzde biri şiddetli açlıkla yüzleşiyor ve durumları IPC’nin 5’inci aşamasına denk geliyor.
Rapora göre, Rusya-Ukrayna savaşının etkileri, küresel bir gıda kıtlığına neden oldu ve Yemen’de birçok aileyi etkiledi. Zira başta tahıl olmak üzere gıda fiyatlarının maddi durumu kötü aileler için oldukça pahalı bir hale getirdi. Alternatif ithalatçı ülkeler tarafından uygulanan ihracat yasakları da gıda fiyatlarındaki artışı kötüleştirdi.
Mayıs ayında FAO tahıl fiyat endeksi rekor seviyeye ulaştı ve Haziran ayında uluslararası buğday fiyatlarındaki düşüş sebebiyle buğday fiyatı bir miktar (yüzde 4,1) geriledi. Yemen’deki tacirler de toptan alımlarda artışa tanık oldu, bu durum malların stoklanmasına ve fiyatların artmasına neden oldu.
BM raporu, 2022’de kaydedilen gıda maliyetinin yükselmesiyle birlikte, yaşam maliyetinin istikrarlı bir şekilde arttığını belirtti. Yılın ikinci çeyreği için ortalama yaşam maliyet 112 bin Yemen riyali (bir dolar 600 Yemen riyaline eşit) olarak kaydedildi. Yaşam maliyetindeki son artış, temel olarak uluslararası piyasada tahıl fiyatlarının artmasına bağlandı.
Rapora göre, iklim değişikliği de geçim kaynaklarını da etkiliyor. Zira bu yıl, 2014 (en kurak yıl) ve 2000’den sonra son 40 yılın en kurak üçüncü yılı oldu. Yağışlar yılda ortalama 0,3 mm azaldı bununla birlikte, aşırı durumların aynı sıra daha fazla kuraklık ve daha fazla sel de bekleniyor. Yılın ilk yarısında, çoğu çiftçi ilk ekim sezonunu kaybetti ve hanelerin üçte biri ekim alanlarının azaldığını bildirdi.
Başka bir raporda, Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Temmuz ayının ikinci yarısını ve Ağustos ayının ilk haftasını, ülke genelinde sağanak yağışlar ve yaygın sağanak yağış dönemi olarak nitelendirdi. Birçok bölgenin hala şiddetli yağmurların ve yıkıcı sellerin etkilerinden mustarip olduğunu belirtti. Bu hava felaketin binlerce aileyi yerinden ettiğini, çok sayıda sivilin ölümüne neden olduğunu ve mülkleri yok ettiğini söyledi. Ülke genelinde, yerinden edilmiş kişilerin yaşadığı kamplardan 32 binden fazla ailenin bu felaketten etkilendiğini, barınakları, geçim kaynakları ve su kaynaklarının zarar gördüğünü aktardı.
Raporda, FAO tarafından yayınlanan meteorolojik erken uyarıya göre, şiddetli yağışların bu ayın 20’sine kadar devam etmesi ve Yemen’in zaten etkilenmiş olan bölgelerini tehdit etmesi ve daha fazla yerinden edilme ve geçim kaynağı kaybına yol açması bekleniyor.
Rapora göre, el-Hudeyde, el-Mahvit, Hadramut, Hacca, Lahic, Rima, Saada, Sana, Şebva, Taiz illerinin ovalarındaki yaklaşık 20 bin kişinin selden etkilenmesi bekleniyor.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.