Yemen’de gıda güvenliği iyileşiyor

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından Yemen’deki gıda güvenliğine ilişkin yayınlanan yeni bir analiz, bu yılın ikinci çeyreğinde gıda güvenliği durumunda kaydedilen iyileşmeyi 3 faktöre bağladı. Söz konusu faktörler arasında, yağmur ve tarım mevsiminin başlaması, ateşkesin insani yardımların erişiminin genişlemesine yönelik etkisi ve Ukrayna’dan küresel buğday arzının yeniden başlaması yer alıyordu.

22 Yemen vilayetinin 9’u gıda güvensizliği konusunda yüksek alarm seviyesinde sınıflandırıldı. Ülkede akut gıda güvensizliğinin ‘hala sürekli olarak yüksek ve tehlikeli derecede değişken’ olduğunu ortaya koyan rapora göre, silahlı çatışmalardaki tarihsel düşüşe rağmen, 11 vilayet alarm durumunda kaldı. Ateşkes, yardımların ulaşması, yakıt kullanılabilirliğini ve sermaye hareketliliğini iyileştirerek olumlu gelişmeler sağladı.

FAO tarafından yayınlanan analiz, temel olarak küresel olaylardan kaynaklanan gıda fiyatları yükselmesi nedeniyle yaşam maliyetinin istikrarlı bir şekilde arttığını belirtti.

Yüksek alarm durumunda sınıflandırılan 9 vilayetten, el-Hudayde, el-Cevf, Hacca ve Saada olmak üzere 4’ünde, nüfusun üçte ikisinden fazlası, yılın başından Mayıs ayına kadar olan dönem için Entegre Gıda Güvenliği Aşaması Sınıflandırması’nda (IPC) üçüncü aşamasında yer aldı. Bu aşama, ciddi gıda güvensizliğinin devam ettiğini gösteriyordu.

BM analizi, önümüzdeki Eylül ayına kadar olan dönemde, yüksek geçen ay yağmurun başlamasıyla başlayan tarım mevsimi de dahil olmak üzere, birçok hafifletici faktörün bir sonucu olarak gıda güvensizliğinin azalacağını öne sürdü. Gıda güvensizliğinin ciddi yoğunluğuna rağmen, yağmur mevsimi ovaları su basması, gündelik tarım işçiliğinden elde edilen gelirin sağlanması ve ateşkesin etkisi insani yardımın genişlemesine neden oldu.

FAO, Ukrayna’dan küresel buğday arzının yeniden başlamasının, istikrar beklentisinin yanı sıra gıda ürünlerinin fiyatlarının ve yakıt fiyatlarının düşmesi ile yaşam maliyetini olumlu yönde etkileyeceğine inanıyor.

Bu yılın üçüncü çeyreğinde, 5 valilik “yüksek alarm”, 14 valilik “alarm” ve 3 valilik “düşük uyarı” seviyelerinde sınıflandırıldı. el-Mahvit, Zumar, İbb, Saada ve Sana’nın “yüksek alarm” durumundan “alarm” durumuna geçmesi bekleniyor. Sokotra ise, adaya erişimi engelleyen rüzgarlar nedeniyle düşük seviyeden yüksek alarm seviyesine yükselmesi beklenen tek vilayet olarak sınıflandırıldı. Yılın üçüncü çeyreği için beklentilerin ‘olumlu’ olduğu sonucuna varıldı.

Bu değerlendirmeler uyarınca, Yemenlilerin gıda güvensizliği oranı yüzde 60’tan yüzde 40’a düştü. Bu oranlar, halkın yüzde 42’sinin IPC analizinin 3’üncü aşamasına eşdeğer gıda güvensizliği yaşadığını gösteren yakın tarihli bir ulusal değerlendirmeye dayanıyor.

Uluslararası analize göre, bu durum diğer gıda tüketim göstergeleri tarafından destekleniyor. Ülkede nüfusun yüzde biri şiddetli açlıkla yüzleşiyor ve durumları IPC’nin 5’inci aşamasına denk geliyor.

Rapora göre, Rusya-Ukrayna savaşının etkileri, küresel bir gıda kıtlığına neden oldu ve Yemen’de birçok aileyi etkiledi. Zira başta tahıl olmak üzere gıda fiyatlarının maddi durumu kötü aileler için oldukça pahalı bir hale getirdi. Alternatif ithalatçı ülkeler tarafından uygulanan ihracat yasakları da gıda fiyatlarındaki artışı kötüleştirdi.

Mayıs ayında FAO tahıl fiyat endeksi rekor seviyeye ulaştı ve Haziran ayında uluslararası buğday fiyatlarındaki düşüş sebebiyle buğday fiyatı bir miktar (yüzde 4,1) geriledi. Yemen’deki tacirler de toptan alımlarda artışa tanık oldu, bu durum malların stoklanmasına ve fiyatların artmasına neden oldu.

BM raporu, 2022’de kaydedilen gıda maliyetinin yükselmesiyle birlikte, yaşam maliyetinin istikrarlı bir şekilde arttığını belirtti. Yılın ikinci çeyreği için ortalama yaşam maliyet 112 bin Yemen riyali (bir dolar 600 Yemen riyaline eşit) olarak kaydedildi. Yaşam maliyetindeki son artış, temel olarak uluslararası piyasada tahıl fiyatlarının artmasına bağlandı.

Rapora göre, iklim değişikliği de geçim kaynaklarını da etkiliyor. Zira bu yıl, 2014 (en kurak yıl) ve 2000’den sonra son 40 yılın en kurak üçüncü yılı oldu. Yağışlar yılda ortalama 0,3 mm azaldı bununla birlikte, aşırı durumların aynı sıra daha fazla kuraklık ve daha fazla sel de bekleniyor. Yılın ilk yarısında, çoğu çiftçi ilk ekim sezonunu kaybetti ve hanelerin üçte biri ekim alanlarının azaldığını bildirdi.

Başka bir raporda, Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Temmuz ayının ikinci yarısını ve Ağustos ayının ilk haftasını, ülke genelinde sağanak yağışlar ve yaygın sağanak yağış dönemi olarak nitelendirdi. Birçok bölgenin hala şiddetli yağmurların ve yıkıcı sellerin etkilerinden mustarip olduğunu belirtti. Bu hava felaketin binlerce aileyi yerinden ettiğini, çok sayıda sivilin ölümüne neden olduğunu ve mülkleri yok ettiğini söyledi. Ülke genelinde, yerinden edilmiş kişilerin yaşadığı kamplardan 32 binden fazla ailenin bu felaketten etkilendiğini, barınakları, geçim kaynakları ve su kaynaklarının zarar gördüğünü aktardı.

Raporda, FAO tarafından yayınlanan meteorolojik erken uyarıya göre, şiddetli yağışların bu ayın 20’sine kadar devam etmesi ve Yemen’in zaten etkilenmiş olan bölgelerini tehdit etmesi ve daha fazla yerinden edilme ve geçim kaynağı kaybına yol açması bekleniyor.

Rapora göre, el-Hudeyde, el-Mahvit, Hadramut, Hacca, Lahic, Rima, Saada, Sana, Şebva, Taiz illerinin ovalarındaki yaklaşık 20 bin kişinin selden etkilenmesi bekleniyor.