Sürgündeki Afgan kadınlar, Taliban'ı eleştirdi: "Ülkeyi nasıl yöneteceklerini bilmiyorlar"

"532 kadından sadece 5'i uluslararası yardımlara erişebiliyor"

"Altılı gruptaki" kadınlar, Taliban'ın ülkenin siyasi ve toplumsal yapısını bozduğunu iddia etti (BM Kadın Birimi)
"Altılı gruptaki" kadınlar, Taliban'ın ülkenin siyasi ve toplumsal yapısını bozduğunu iddia etti (BM Kadın Birimi)
TT

Sürgündeki Afgan kadınlar, Taliban'ı eleştirdi: "Ülkeyi nasıl yöneteceklerini bilmiyorlar"

"Altılı gruptaki" kadınlar, Taliban'ın ülkenin siyasi ve toplumsal yapısını bozduğunu iddia etti (BM Kadın Birimi)
"Altılı gruptaki" kadınlar, Taliban'ın ülkenin siyasi ve toplumsal yapısını bozduğunu iddia etti (BM Kadın Birimi)

Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian'a konuşan sürgündeki Afgan kadınlar, Taliban yönetiminin ülkeye zarar verdiğini savundu.
Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlendirilmesi Birimi'nden (BM Kadın Birimi) Sarah Douglas, Afganistan'daki durumlarla ilgili uluslararası kamuoyunu bilgilendiren bu Afgan kadınlara, "altılı grup" adını verdiklerini söyledi.
Grupta yer alan, ülkenin ilk kadın meclis başkanı vekili unvanına sahip Fevziye Kufi, şunları söyledi:
"Taliban ülkeyi nasıl yöneteceğini bilmiyor. Afganistan'ın toplumsal çeşitliliğine saygı göstermiyorlar. Bu da onları daha kırılgan yaptığı gibi Afganları da incitiyor."
47 yaşındaki eski milletvekili, Taliban için "Hakimiyetlerinin çok uzun süreceğini düşünmüyorum. Fakat Afganistan'ın toplumsal ve siyasi dokusuna verdikleri zarardan endişeleniyorum" dedi.
Afganistan Politika Araştırmaları ve Kalkınma Çalışmaları Kuruluşu'nun (DROPS) direktörü Meryem Safi, Taliban yönetimi ele geçirdikten sonra ülkeyi terk ederek çalışmalarını Kanada'da sürdürdüğünü söyledi.
Safi, ülkedeki kadın haklarına ve eğitim sorununa dikkat çekerek, şöyle konuştu:
"Şu anda medyada Afganların çoğunlukla insani krizle ilgilendiğine dair bir anlatı var. Fakat ülkedeki 9 vilayette yaşayan kadınlardan topladığımız verilere göre insani kriz meselesinin hemen ardından kadın hakları ve kız çocuklarının eğitim alamaması konuları geliyor."
Son dönemde Taliban'ın kız çocuklarının okula gönderilmesi gibi konularda kendi içinde ihtilaf yaşadığı da gündeme gelmişti.
Taliban, kadınların çalışmasına ve kız çocuklarının okumasına yönelik kısıtlamalar getirmişti. Şu anda üniversite ve 6'ncı sınıfa kadar okuyan kadın ve kız çocuklarının eğitim almasına izin verilirken, ortaokul ve lise düzeyindekilerin okula gitmesi yasak.
Bu kısıtlamanın martta kaldırılmasına karar verilmiş fakat okulların açılmasına saatler kala uygulama iptal edilmişti. Bu da Taliban'ın yönetim kadrosunda fikir ayrılıkları oluştuğuna dair bir sinyal vermişti.
 
"532 kadından 5'i uluslararası yardımlara erişebiliyor"
Safi, Daricede "dinlemek" adına gelen Bishnaw adlı proje kapsamında 532 kadınla görüştüklerini ifade etti. DROPS direktörü, bu kişilerden yalnızca 5'inin uluslararası yardımlara erişimi olduğunu söylediğini belirtti.
27 yaşında meclise seçilen en genç Afganlardan biri olan Nahid Ferid ise "Taliban yönetimi ele geçirdiğinde tüm ümidimi yitirmiştim. Ancak Kabil, Herat, Mezar-ı Şerif ve Celalabad'da haklarını talep ederek yürüyüş düzenleyen Afgan kadınlar ve gençler, bana yeniden güç verdi" dedi. 
Taliban, geçen yıl ABD ordusunun ülkeden çekilmesiyle 15 Ağustos'ta önce başkent Kabil'in daha sonra da tüm ülkenin yönetimini ele geçirmişti.
Kufi, Safi ve Ferid'in yanı sıra "altılı grupta" eski diplomat olan ve Afgan Kadınlar Ağı'nın kurucularından Asila Vardak, Afganlar için İlerici Düşünce adlı gençlik kuruluşunun eski yöneticisi Sofya Ramyar ve gazeteci Enise Şahid yer alıyor.
Independent Türkçe, Guardian, Wall Street Journal



Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi