Iraklı siyasi güçler, Sadr'a sunulacak bir plan üzerinde çalışıyor

Koordinasyon Çerçevesi, tam yetkiye sahip bir hükümetin kurulmasında ısrar ederken çatısı altındaki güçler arasında görüş ayrılıkları devam ediyor

Bağdat'taki Yeşil Bölge’de Meclis’in feshedilmesini isteyen Iraklı protestocular (AFP)
Bağdat'taki Yeşil Bölge’de Meclis’in feshedilmesini isteyen Iraklı protestocular (AFP)
TT

Iraklı siyasi güçler, Sadr'a sunulacak bir plan üzerinde çalışıyor

Bağdat'taki Yeşil Bölge’de Meclis’in feshedilmesini isteyen Iraklı protestocular (AFP)
Bağdat'taki Yeşil Bölge’de Meclis’in feshedilmesini isteyen Iraklı protestocular (AFP)

Iraklı kaynaklar, Irak Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi liderliğindeki Siyade (Egemenlik) İttifakı ve Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) tarafından yapılan açıklamanın ardından siyasi güçlerin önümüzdeki hafta başında Erbain tatilinden sonra Sadr hareketinin lideri Mukteda es-Sadr'a sunmak amacıyla bir plan üzerinde çalıştıklarını söylediler. Öte yandan Mukteda es-Sadr, Vatanı Kurtarma İttifakı’ndan ortakları Egemenlik İttifakı ve KDP'nin erken seçim hazırlıklarında tam yetkiye sahip bir hükümet kurma taahhütlerini teyit eden ortak gelecek planına ilişkin yaptığı açıklama hakkında herhangi bir yorum yapmadı. Buna karşın Egemenlik İttifakı, Sadr'ın mevcut Cumhurbaşkanı Berham Salih ve Başbakan Mustafa el-Kazımi'nin yaklaşan erken seçimleri denetlemeleri için görevlerini sürdürmelerine ilişkin çağrısına olumlu ya da olumsuz herhangi bir karşılık vermezken, KDP,  önde gelen isimlerinden bazılarının yaptığı açıklamalarla bu tür riskli konuların tweet aracılığıyla değil, diyalog yoluyla ele alınması gerektiğini vurguladı. KDP ayrıca, Sadr’ı Meclis'ten çekilirken müttefiklerini (Sünniler ve Kürtler) bilgilendirmediğinin de altını çizdi.
Koordinasyon Çerçevesi dün, Erbil'de yapılan ve ‘uygun ortamın sağlanmasından sonra tam yetkiye sahip bir hükümetin gözetiminde ve anayasal kurumların çalışmalarına geri dönmeleriyle erken seçimlerin yapılması seçeneğine bağlı kaldıklarını’ vurguladıkları ortak bir bildiri yayınladıkları toplantılarının ardından Egemenlik İttifakı’nı ve KDP'yi takdir ettiğini duyurdu.
Koordinasyon Çerçevesi, anayasal kurumların çalışmalarına geri dönmeleri, tam yetkili bir hükümetin kurulması ve anayasal hakların sağlanması için tüm taraflarla diyalogun sürdürülmesinin önemini vurguladı. Siyasi güçlerin kulislerinden sızdırılan bilgilere göre Iraklı siyasi güçlerin, İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) yurtdışı kolu Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani'nin iki ülke arasında mekik dokuduğu ziyaretleri gözden geldikleri bir dönemde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf ve ardından Türkiye Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Hakan Fidan'ın başta Sünniler ve Kürtler olmak üzere karar verici mercilerle görüşmeleri sonrasında mevcut durumda bir takım değişimler olmaya başladı.
Kaynaklar ve sızdırılan bilgiler, ABD’nin ve Türkiye’nin bu son müdahalelerinin Kürt ve Sünni müttefiklerini kuşatan dengesizlikten kaynaklandığına işaret ederken Tahran, Sadr’a karşı Koordinasyon Çerçevesi güçleriyle aynı safta yer aldığından Şii-Şii krizine dair tutumu açık ve net.
Aynı kaynaklar, Washington'ın Dışişleri Bakan Yardımcısı aracılığıyla ‘Sadr'ın sesinin duyulması’ çağrısının yaklaşan erken seçimleri denetlemeleri için Cumhurbaşkanı Berham Salih ve Başbakan Mustafa el-Kazımi'nin görevlerine devam etmeleri çağrısını üstü kapalı da olsa kabul ettiği anlamına geldiğini düşünüyorlar.
Siyasi koridorlarda dolaşan bilgilere göre Fidan, Sünni liderleri, Türkiye'nin Irak'ta istikrarın olmasına duyduğu ihtiyaç çerçevesinde bir hükümet kurmaya ve Türk şirketlerinin Irak'taki çalışmalarının devamını sağlamaya çağırdı.
Şii güçler ise halen farklı tutumlar sergiliyorlar. Herkes Erbain (Kırkıncı Gün) nedeniyle yapılan ateşkese bağlı kalırken, Sadr'ın bir sonraki adımının ne olacağına ilişkin korkular arasında bu ateşkes sona ermek üzere. Herkes Sadr’ın, eski müttefiklerinin pratikte Egemenlik İttifakı ve KDP ile kurdukları Üçlü İttifak’ın sonu anlamına gelen anayasal yükümlülükleri tamamlama yönündeki kararına karşı nasıl bir tutum sergileyeceğini beklerken mevcut durum, Yeşil Bölge'de kısa bir süre önce yaşanan kanlı olaylardan daha tehlikeli olabilecek bir Şii-Şii karşılaşması karşısında yine bilinmeyene kapı aralanıyor.
Diğer taraftan Koordinasyon Çerçevesi güçleri arasında önde gelen liderlerden Hukuk Devleti lideri ve eski başbakanlardan Nuri el-Maliki ile Zafer Koalisyonu lideri Haydar el-İbadi’nin siyasi krizin çözümüne dair farklı görüşleri var. İbadi, Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda, bir hükümetin kurulmasıyla başlayıp parlamentonun feshedilmesi ve erken seçimlerin yapılmasıyla biten mevcut geçiş sürecini ele almak amacıyla siyasi bir uzlaşı sağlanması çağrısında bulunurken ‘iradelerin kırılmasına’ karşı uyararak iradelerin kırılmasının, halk ve devlet için bir felaket olabileceğini söyledi. İbadi, halkın çıkarlarının ve devletin istikrarının herhangi bir partinin çıkarından daha üstün ve daha değerli olduğunu vurguladı. Ancak Maliki'nin görüşü İbadi'den farklıydı. Bu da Koordinasyon Çerçevesi güçleri arasında gerek Meclis’in feshedilmesi, gerek yeni bir hükümetin kurulması, gerekse Mukteda es-Sadr ile görüşülmesi konularında görüş ayrılıkları olduğunun bir işareti olarak görüldü. Maliki, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, yargının Meclis’in feshedilmesi kararının Meclis oturumları yeniden başlamadan ve tam yetkili yeni bir hükümet kurulmadan erken seçime gidilemeyeceği anlamına geldiğini söyledi. Maliki, “Siyasi güçler de yargının kararına verdikleri desteğin yanı sıra meclisin feshedilmesi ve erken seçim yapılması önerisine karşı olduklarını ifade ettiler” dedi. Bunun, anayasal, hukuki ve siyasi olarak çözülen bir konu olduğunu ve üzerinde konuşulmasının gerekmediğini vurgulayan Maliki, Meclisin nasıl harekete geçirileceğine ve daha iyi hizmet verilmesinin yanı sıra siyasi ve güvenlik istikrarının sağlanması için bir koalisyon hükümetinin oluşumunu nasıl hızlandırılacağına dair konuşmaların, çabaların ve önerilerin bir kenara bırakılması gerektiğini söyledi.



Fas’a tepki yağıyor: Z kuşağı aktivistlerine korkunç muamele

Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
TT

Fas’a tepki yağıyor: Z kuşağı aktivistlerine korkunç muamele

Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)
Gençlerin başını çektiği eylemlerde Fas kralı ve başbakanının istifası istenmişti (AP)

Fas'taki Z kuşağı protestolarında gözaltına alınan gençlere kötü muamele edilmesi tepki çekti.

Guardian'ın irtibata geçtiği aile ve avukatlar, gözaltındaki gençlerin polis merkezlerinde dövüldüğünü, saatlerce yiyecek ve su verilmeden tutulduğunu ve bazı durumlarda kendilerine zorla ifade imzalatıldığını savunuyor.

Kimliğinin paylaşılmaması şartıyla konuşan bir anne, 18 yaşındaki oğlunun protestolara katılmamasına rağmen iki aydan uzun süredir gözaltında tutulduğunu söylüyor:  

Oğlum bir eyleme bile katılmamıştı. Bir büfede yemek yerken gözaltına alındı. Tutuklanırken o kadar kötü dövüldü ki bazı dişleri kırıldı.

Anne, oğlunun polis merkezinde ifade tutanaklarını imzalamayı reddettiği için yeniden dövüldüğünü de sözlerine ekledi. 

Sivil toplum kuruluşu (STK) Fas İnsan Hakları Derneği (AMDH) de bazı kadın protestocuların taciz, hakaret ve cinsiyetçi söylemlere maruz kaldığını aktarıyor.  

Haberde, Agadir yakınlarındaki Lqliaa kasabasında 1 Ekim'de düzenlenen gösterilerde üç protestocunun güvenlik güçleri tarafından vurularak öldürüldüğü iddiası da paylaşılıyor. 

Olayda 12 yaşındaki çocuklar da dahil 14 protestocunun yaralandığı belirtiliyor. Yetkililerse bir grup eylemcinin polis karakoluna saldırdığını, ekiplerin de buna karşılık verdiğini savunuyor. 

Uluslararası Af Örgütü'ne göre şimdiye dek protestolarla bağlantılı olarak 2 bin 400'den fazla kişi hakkında hukuki işlem başlatıldı. 

AMDH, duruşmalarda avukatların bulunmadığına, soruşturmaların yetersiz yürütüldüğüne ve masumiyet karinesinin uygulanmadığına dikkat çekiyor. Onlarca kişiye 15 yıla varan hapis cezaları verildiği aktarılıyor. Çocuklar da dahil birçok göstericinin davası sürüyor.

STK'nin Marakeş şubesinden Mustapha Elfaz, "Gençlerin polis gözetiminde işkence gördüklerine dair korkunç tanıklıklar duyduk" diyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Ahmed Benchemsi şunları söylüyor: 

Hükümet açıkça korktu ve herhangi bir muhalefet biçimine müsamaha göstermeyecekleri yönünde güçlü bir mesaj vermek için böyle bir baskıya başvurdu.

Eylülde patlak veren eylemlerde halk, en az 11 kentte yolsuzluğu protesto etmek için sokaklara dökülmüştü.

Göstericiler, Rabat yönetiminin sağlık ve eğitimi önemsemeyip uluslararası spor organizasyonlarına para akıttığını savunuyor. İspanya ve Portekiz'le birlikte 2030 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmaya hazırlanan ülkede "Stadyumlar burada, hastaneler nerede?" sloganları duyulmuştu. 

Z Kuşağı 212 ve Fas Gençliğinin Sesleri gibi örgütlerin liderlik ettiği protestolar barışçıl başlasa da güvenlik güçleriyle çatışmalar nedeniyle üç kişi yaşamını yitirmiş, 600'den fazla kişi yaralanmıştı.

Independent Türkçe, Guardian, News International


İsrail gaz hamlesiyle Trump-Sisi-Netanyahu görüşmesine zemin mi hazırlıyor?

Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
TT

İsrail gaz hamlesiyle Trump-Sisi-Netanyahu görüşmesine zemin mi hazırlıyor?

Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)
Sisi ve Netanyahu’nun 2017’de BM Genel Kurulu sırasında gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun aylarca beklettikten sonra Mısır ile yapılan en büyük doğal gaz anlaşmasına onay vermesi, iki lider arasında olası bir zirveye ilişkin İsrail basınında yeni iddialar doğurdu. Ancak Kahire cephesi sessizliğini koruyor.

Şarku’l Avsat’ın CNN’den aktardığı bilgilere göre Netanyahu ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi arasında ABD’de bir görüşme düzenlenmesi gündemde. Ancak sürece yakın Mısırlı bir kaynak, böyle bir buluşmanın kolay olmayacağını belirterek, “Gaz anlaşması tek başına bunu sağlamaz. İsrail’in Gazze anlaşmasını uygulamada ilerleme göstermesi ve Mısır’ın güvenliğini garanti etmesi gerekir. Bölgedeki tansiyon bitmiş değil ve ekonomik çıkar niteliğindeki bir gaz anlaşması bu durumu değiştirmez” değerlendirmesinde bulundu.

CNN’e konuşan bir İsrailli kaynak, Netanyahu’nun gaz anlaşmasına yönelik ilanının “olası Netanyahu–Sisi görüşmesi için hazırlıkların bir parçası” olduğunu aktardı.

Netanyahu’nun bu ay içinde ABD’ye giderek Başkan Donald Trump ile Florida’daki Mar-a-Lago’da görüşmesi bekleniyor. Aynı kaynaklara göre, İsrail hükümeti anlaşmaya resmi onayı aylarca geciktirdikten sonra, sonunda Trump yönetiminin baskısıyla onay verdi. Washington yönetimi, Netanyahu ile Sisi’yi bir araya getirerek bölgesel barış girişimlerini ve “İbrahim Anlaşmaları”nın kapsamını genişletmek istiyor.

Netanyahu çarşamba gecesi yaptığı televizyon konuşmasında, “İsrail tarihindeki en büyük gaz anlaşmasına onay verdim. Anlaşmanın değeri 112 milyar şekel (34.7 milyar dolar). Bunun 58 milyar şekeli (18 milyar dolar) devlet hazinesine girecek” açıklamasını yaptı ve anlaşmanın Amerikan Chevron şirketi ile İsrailli ortaklar üzerinden Mısır’a gaz ihracatını içerdiğini söyledi.

wscf
Deyr el-Belah’taki geçici Filistinli kampından bir kare (AFP)

İsrail ve Mısır, 1979’da barış anlaşması imzalamış olsa da iki lider yaklaşık on yıldır kamuoyu önünde görüşmedi. Kahire’den ise söz konusu iddialara ilişkin henüz resmi bir açıklama yapılmadı.

Mısırlı düşünür Abdülmünim Said, olası zirveye dair, “Benim için geçerli olan sadece Kahire’den gelen açıklamalardır” diyerek, gaz onayının barış sürecini canlandırıp canlandıramayacağının belirsiz olduğunu ifade etti. Said, “Bu durum sadece ekonomik bir anlaşma olarak kalabilir ve siyasi sonuç doğurmayabilir” dedi.

İsrail medyası ise iddiayı güçlendiren haberlerle çıktı. İsrail Kamu Yayın Kurumu, anlaşmanın Netanyahu ile Sisi arasında bu ay sonunda Florida’da bir görüşme ihtimalini doğurduğunu yazdı. Yedioth Ahronoth ve Kanal 12 de anlaşmanın Netanyahu–Trump–Sisi üçlü zirvesinin önünü açabileceğini aktardı; ayrıca Mısırlı tarafın, görüşmeye katılmak için anlaşma onayını şart koştuğunu belirtti.

Haberlere göre iki lider savaşın başlangıcından bu yana kamuoyuna açık şekilde konuşmadı ve taraflar arasındaki ilişkiler oldukça gergin. Kanal 12, Sisi’nin Temmuz ayında iç ve dış eleştirilere rağmen anlaşmayı kabul ettiğini, ancak İsrail hükümetinin beş ay boyunca süreci geciktirdiğini yazdı.

Aynı kaynaklara göre Mısır, Gazze’deki ateşkes sürecinde ilerleme sağlanmadan ve İsrail’in Gazze–Mısır sınır hattı olan Filadelfi Koridoru’ndan ve Nitsarim bölgesinden çekilmeden zirveye sıcak bakmıyor. Jerusalem Post da, gaz anlaşmasının üçlü zirve için gerekli siyasi tavizlerden yalnızca biri olduğunu kaydetti.

Mısırlı parlamenter Mustafa Bekri ise, gaz anlaşması ile olası liderler zirvesi arasında bağ kurulmasını reddetti. Bekri, İsrail kaynaklarından gelen iddialara itibar edilmemesi gerektiğini, esas olanın resmi Mısır tutumu olduğunu belirterek, “Mısır’ın pozisyonu nettir: Filistin halkının haklarının korunması ve Mısır’ın güvenliğinin garanti altına alınması vazgeçilmezdir” dedi.


Şam ve SDG yıl sonu yaklaşırken entegrasyon sürecini hızlandırmaya çalışıyor

Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
TT

Şam ve SDG yıl sonu yaklaşırken entegrasyon sürecini hızlandırmaya çalışıyor

Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)
Kamışlı’da gerçekleştirilen törende görüntülenen SDG unsurları (Arşiv – Reuters)

Suriye hükümeti ile Ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Kürtlerin liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yürütülen entegrasyon görüşmelerine ilişkin kaynaklar, tarafların yıl sonunda dolacak süre öncesinde tıkanan anlaşmayı ilerletmek için yoğun çaba gösterdiğini aktardı.

Şarku'l Avsat'ın sürece yakın Suriyeli, Kürt ve Batılı kaynaklardan edindiği bilgilere göre taraflar son günlerde temaslarını yoğunlaştırdı. Ancak görüşmelerdeki gecikmelerin yarattığı memnuniyetsizlik dikkat çekiyor. Kaynaklar, mevcut şartlarda anlaşmayı ileriye taşıyacak büyük bir sıçrama beklentisinin zayıf olduğunu belirtiyor.

Beş farklı kaynağa göre, geçici Suriye hükümeti, kuzeydoğu bölgesini kontrol eden Kürt güçlerine bir öneri sundu. Kaynaklar Şam yönetiminin söz konusu öneride, yaklaşık 50 bin savaşçıdan oluşan SDG’nin üç ana tümen ve daha küçük birlikler halinde yeniden yapılandırılmasına kapı araladığı bilgisini verdi.

Öneriye göre SDG, komuta zincirinin bir bölümünden vazgeçecek ve kontrol ettiği bölgeleri Suriye ordu birliklerine açacak.

Ancak kaynaklar, bu planın hayata geçip geçmeyeceğinin belirsiz olduğunu vurguladı. Birçok yetkili, yıl sonuna kısa süre kalmışken kapsamlı bir anlaşmaya varma ihtimalinin zayıf olduğunu, daha fazla müzakereye ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.