SCAI, yapay zeka laboratuvarını finanse etmek için Suudi Arabistan’da yeni bir şirket kurulduğunu açıkladı

Suudi Veliaht Prensi'nin himayesinde dün Riyad'da düzenlenen 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi (SPA)
Suudi Veliaht Prensi'nin himayesinde dün Riyad'da düzenlenen 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi (SPA)
TT

SCAI, yapay zeka laboratuvarını finanse etmek için Suudi Arabistan’da yeni bir şirket kurulduğunu açıkladı

Suudi Veliaht Prensi'nin himayesinde dün Riyad'da düzenlenen 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi (SPA)
Suudi Veliaht Prensi'nin himayesinde dün Riyad'da düzenlenen 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi (SPA)

Başkent Riyad, Suudi Arabistan Veri ve Yapay Zeka Kurumu (SDAIA) Yönetim Kurulu Başkanı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın himayesinde 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor. Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu’na (PIF) ait Suudi Arabistan Yapay Zeka Şirketi (SCAI), geliştirilmiş yapay zeka laboratuvarını finanse etmek ve yetenekli Suudiler için iş imkanları sağlamak amacıyla ülkede yeni bir şirketin kurulduğunu açıkladı.
Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Saudi Aramco, yapay zeka sektöründe çözümler geliştirmek amacıyla ‘Aramco Global AI Corridor’ (Aramco Küresel Yapay Zeka Koridoru) adlı yeni bir proje başlattı.

Hayati alanlar
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Mühendis Abdullah Sevaha, Suudi yönetiminin fırsatları değerlendirerek bu yönde dijital toplumlar, akıllı şehirler ve dijital ekonomiler inşa etmek için yapay zekaya ve yapay zekanın insanlığa hizmet etmedeki rolüne odaklandığını vurguladı.
Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın desteğinin ülkedeki girişimciler ve şirketler üzerindeki etkilerine değinen Sevaha, sağlık, enerji ve dijital ekonomi sektörlerinde yapay zeka çözümlerinin benimsendiğini söyledi. Ülkede yürütülen bazı öncü deneyimlere de değinen Sevaha, Aramco’nun sondaj ve keşif alanında yapay zeka çalışmaları geliştirerek çevresel sürdürülebilirliği sağlayan çözümlerde enerji şirketleri listesinde lider konuma geldiğini vurguladı.
Konuşmasında ‘The Line’ projesinin önemine de değinen bakan, “Bu, gelecek 150 yılda akıllı şehirlerin nasıl planlanacağı ve Suudi Arabistan’ın yapay zekaya uyum sağlamayı nasıl başardığı konusunda, Veliaht Prens’ten insanlığa bir hediyedir” dedi.

Dijital uçurum
SDAIA Başkanı Dr. Abdullah bin Şerif el-Gamdi ise başta yapay zeka ile ilgili olanlar olmak üzere, teknolojinin dikkat çekici bir şekilde geliştiğine ve hayatımızın her yönünün ayrılmaz bir parçası haline geldiğine dikkati çekerek şunları söyledi;
“Hastalık kontrol altına alınmadan önce çiçek hastalığının ilk aşısını bulmak için 200 yıl harcandı. Yapay zeka teknolojileri sayesinde yeni tip koronavirüsün ilk varyantının yayılmasından bu yana bu süre birkaç aya indirildi.”
Yapay zekaya yönelik ilk atılımların umut verici olduğuna değinen Gamdi, “Günümüzün yapay zeka araçlarıyla desteklenen dikey tarım, geleneksel tarımın en az 400 katı fazla üretim kapasitesine sahip. Emisyonların yüzde 40 oranında azaltılmasına yardımcı olunacağı, bazı kanser türlerinin insanlardan daha iyi tahmin edilebileceği kanıtlandı” ifadelerini kullandı.
Teknolojik gelişmeler ışığında ülkeler arasındaki dijital uçuruma karşı uyarıda bulunan Gamdi, yapay zeka araştırmacılarının yalnızca yüzde 12’sinin kadın olduğuna işaret eden yakın zamanlı bir çalışmaya değindi. Aynı zamanda “Yapay zeka etiğine ilişkin tavsiyeleri içeren ve 193 ülke tarafından onaylanan UNESCO anlaşmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Tüm ulusların yapay zekanın güvenilirliğini artırmak için bu tavsiyeleri yerleştirme sorumluluğunu taşıdığına inanıyoruz” vurgusunda bulundu.
Gamdi, yapay zekanın birlikte geliştirilmesine dahil olma ve bazı ülkelerin geride kalmamalarını sağlamak için en iyi uygulamaların, deneyimlerin, kaynakların ve zorlukların paylaşılması çağrısında bulundu. Ayrıca söz konusu zirvede küresel ortaklarla çığır açacak birçok girişimin duyurulmasını dört gözle beklediklerini söyledi.

Küresel koridor
Saudi Aramco CEO’su Amin Nasser, Aramco Global AI Corridor adlı stratejik projede şuanda ilk adımları attıklarını bildirdi. Bu iddialı projenin dört ana rol oynayacak unsurlar içerdiğini söyleyen Nasser, karmaşık yapay zeka çözümlerini geliştirmek ve ticarileştirmek, yapay zeka ile ilgili fikri mülkiyet sisteminin geliştirilmesine yönelik çabaların pekiştirilmesi, bu alandaki Suudi yeteneklerinin tespiti ve eğitilmesi, bazı Suudi girişimlere destek verilmesi gibi hedeflere değindi.

İnsanlığa hizmet
Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (KAUST) Yapay Zeka Girişimi Direktörü Jürgen Schmidhuber, sektörün son 30 yıldır insanlığa hizmet ettiğini, başta medikal ve ekonomik alanlar olmak üzere birçok alanda niteliksel bir atılım gerçekleştirdiğini vurguladı.
Yapay zeka ve getirilerinin insan yaşamını iyileştirmeye, hayatı daha kolay hale getirmeye yardımcı olduğuna değinen Schmidhuber, bilhassa tıp alanındaki yeniliklere, tedavilerde ve ameliyatlarda harcanan zaman ve emeğin azaltıldığına dikkati çekti.
Yapay zekanın otomobil endüstrisinde de geniş çapta kullanıldığını hatırlatan Schmidhuber, şerit ve hız belirleme mekanizması, trafik kontrol mekanizması ve araç sürüşünün iyileştirilmesi projelerinin 2030 Vizyonu doğrultusunda NEOM ve diğer akıllı şehirlerde uygulanacağını bildirdi.
Son 10 yılda kaydedilen aşamaların ardından robotların artık kendi kendine öğrenme yetenekleri geliştirdiğine dikkati çeken Schmidhuber, günümüzde satranç gibi zihinsel efor ve yüksek konsantrasyon gerektiren zorlu oyunlarda yapay zeka teknolojisi kullanan şirketlere tanıklık ettiklerini belirtti. Aynı zamanda Facebook’taki çeviri özelliğinin haftada 30 milyar kez kullanıldığına değindi.

Kuantum hesap
Zirvede düzenlenen oturuma katılan IBM Başkan Yardımcısı Scott Crowder, “Kuantum bilişimi, bellek ve alan açısından geleneksel cihazlardan farklılıklarına rağmen modern teknolojilere öncülük edecek” dedi. Crowder, dünyanın karşı karşıya olduğu zorluklardan birinin, kuantum bilişimin işgücüne nasıl sağlanacağı konusu olduğunu söyleyerek, şu ifadelerle devam etti; 
“Kuantum bilişimi kullanmanın en uygun yöntemine ulaşmak, algoritma geliştiricilerin yapay zeka için yeni algoritmalar yazabilecekleri yazılımların sağlanmasına katkıda bulunacaktır.”
George Washington Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nde Profesör olan Tarık el-Gazavi ise, “Bugün kullandığımız mühendislik, bizi geleneksel yöntemlerin daha fazla zaman ve emek harcadığı daha yeni teknolojilere ulaşmaya çağırıyor” diye konuştu. 

Araştırma geliştirme
Diğer yandan SDAIA ve yapay zeka alanında dünyada lider şirket SenseTime Group, 776 milyon riyal (206.54 milyon dolar) değerinde yatırım anlaşması imzalandığını duyurdu. Anlaşma Suudi Arabistan’ı bölgede yapay zeka teknolojisi alanında lider konuma yerleştirmek için gelişmiş bir yapay zeka laboratuvarını finanse etmek ve yetenekli Suudiler için iş imkanları sunmak amacı taşıyor. Aynı zamanda Suudi Arabistan’a ait fikri mülkiyet oluşturmak için gelişmiş bilgisayar vizyonunu yerelleştirmenin yanı sıra akıllı şehir, sağlık ve eğitim alanlarında çözümler geliştirmek isteniyor.
Yapay zeka laboratuvarı, yeni nesil veri bilimcilerinin teknoloji transferinden ve SenseTime’ın bu alandaki kapsamlı uzmanlığından faydalanmasına olanak tanıyan özel bir araştırma ve geliştirme merkezi olarak hizmet verecek.
SDAIA CEO’su Eymen Raşid, “Mevcut anlaşma, şirketin ulusal yetenekleri geliştirme ve inovasyona dayalı güçlü bir yapay zeka ekosistemi oluşturma yolculuğunda önemli bir stratejik adımı temsil ediyor” dedi.
Bu yeni ortak girişimin, şirketin Krallık'taki kapsamını artırma amacı için sağlam bir temel teşkil edeceğini belirten SenseTime Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Xu Li ise yapay zeka alanındaki uzmanlığı ortaklaşa ilerletmek için uzun vadeli bir ittifakı dört gözle beklediklerini dile getirdi.
Veliaht Prens’in 90 ülkeden 200’den fazla konuşmacının bir araya geldiği 2. Uluslararası Yapay Zeka Zirvesi’ne sponsorluk yapması, bu hayati sektörün Suudi Arabistan'da gelişme sağlaması konusunda Riyad yönetiminin arzusunu yansıtıyor. Aynı zamanda 2030 Vizyonu hedeflerine ulaşma yönünde şimdiki ve gelecek nesillere hizmet edecek bilgi ekonomileri inşa etmede önde gelen küresel model olma hevesini yansıtıyor.



Suudi havalimanları 2024 yılında yüzde 15 büyüme ile 128 milyon yolcuyu ağırladı

Riyad'daki Kral Halid Uluslararası Havalimanı (SPA)
Riyad'daki Kral Halid Uluslararası Havalimanı (SPA)
TT

Suudi havalimanları 2024 yılında yüzde 15 büyüme ile 128 milyon yolcuyu ağırladı

Riyad'daki Kral Halid Uluslararası Havalimanı (SPA)
Riyad'daki Kral Halid Uluslararası Havalimanı (SPA)

Suudi Arabistan kendisini Ortadoğu'da küresel bir havacılık merkezi olarak konumlandırmaya çalışırken, 2024 Hava Taşımacılığı İstatistikleri Bülteni, Krallığın havalimanlarını kullanan yolcu trafiğinde kayda değer bir büyüme olduğunu ve toplam yolcu sayısının bir önceki yıla göre yüzde 15'lik artışla 128 milyonu aştığını ortaya koydu.

Vizyon 2030'un başlatılmasından bu yana Suudi Arabistan, Ulusal Havacılık Stratejisi, Hava Bağlantı Programı ve operasyonel verimlilik elde etmek için havalimanlarının özelleştirilmesinin hızlandırılması yoluyla havacılık sektörünü geliştirme çabalarını yoğunlaştırdı. Suudi Arabistan 2030 yılına kadar 29 havalimanı aracılığıyla dünya çapında 250 noktaya bağlanmayı, yolcu sayısını yılda 330 milyona çıkarmayı ve havayolu kargo taşımacılığı kapasitesini 4,5 milyon tona yükseltmeyi hedefliyor.

Hava Bağlantı Programı, 12 yeni yabancı havayolu şirketinin Suudi Arabistan’a doğrudan seferler düzenlemesini sağladı ve 18 yeni şehir üzerinden 60'tan fazla yeni hava rotası açtı. Geliştirme projeleri arasında el-Ahsa Uluslararası Havalimanı'nın genişletilmesi ve Taif Uluslararası Havalimanı'nda yeni ek uluslararası terminalin açılışı yer alıyor.

İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından dün yayınlanan bülten, uluslararası uçuşlarda yolcu sayısının yüzde 14 artışla 69 milyona ulaştığını, iç hatlarda ise yüzde 16 artışla 59 milyon yolcu kaydedildiğini gösterdi.

Kral Abdulaziz Uluslararası Havalimanı yolcu sayısı bakımından Suudi havalimanları listesinin başında yer alarak yaklaşık 49 milyon yolcu ağırladı ve yüzde 14'lük bir büyüme kaydetti. Kral Halid Uluslararası Havalimanı yüzde 18 artışla 37,6 milyon yolcuyla ikinci sırada yer alırken, onu yüzde 15 artışla 12,8 milyon yolcuyla Kral Fahd Uluslararası Havalimanı izledi.

Havalimanı kapasitesi

Suudi Arabistan'daki tüm havalimanlarının 2024 yılı için toplam kapasitesi 126 milyon yolcu. 2023 yılına göre yüzde 11'lik bir artışla yılda 50 milyon yolcu kapasitesine sahip olan Kral Abdulaziz Uluslararası Havalimanı'nın fiili kullanım oranı yüzde 98. Bunu, yüzde 5 artış ve yüzde 96'lık kullanım oranıyla yılda 39 milyon yolcu kapasitesine sahip Kral Halid Uluslararası Havalimanı izledi.

Kral Abdulaziz Uluslararası Havalimanı aynı zamanda bir önceki yıla göre yüzde 1 artışla 369 seferle en fazla dış hat seferine sahip havalimanı olurken, onu yüzde 5 artışla 272 seferle Prens Muhammed bin Abdulaziz Uluslararası Havalimanı, yüzde 6 düşüşle 165 seferle Kral Halid Uluslararası Havalimanı ve yüzde 8 düşüşle 85 seferle Kral Fahd Uluslararası Havalimanı takip etti.

Günlük ortalama yolcu sayısı uluslararası uçuşlarda 189 bine, iç hat uçuşlarında ise 162 bine ulaştı.

İç hat uçuşlarının sayısı yüzde 12 artışla 474 bine ulaşırken, dış hat uçuşlarının sayısı yüzde 10 artışla 431 bine çıktı.

Kral Abdulaziz Uluslararası Havalimanı 290 bin uçuşla uçuş sayısı bakımından havalimanları listesinin başında yer alırken, onu 274 bin uçuşla Kral Halid Uluslararası Havalimanı ve 105 bin uçuşla Kral Fahd Uluslararası Havalimanı takip etti.

Uluslararası uçuşlar

İstatistikler, günlük ortalama iç hat uçuş sayısının bin 295'e, günlük ortalama uluslararası uçuş sayısının ise bin 178'e ulaştığını gösterdi. Suudi Arabistan’ın hava bağlantı endeksi 2024 yılında bir önceki yıla kıyasla yüzde 16'lık bir büyümeye tanık oldu. Suudi havayolu şirketlerinin iç hat uçuş sayısı 2024 yılında 412 bine ulaşırken, bu sayı yabancı şirketler için bin 584 ve genel havacılık için 60 bin oldu.

Uluslararası uçuşlarda ise Suudi havayolları 152 bin uçuş gerçekleştirirken, yabancı havayolları 266 bin uçuş, genel havacılık ise 13 bin uçuş gerçekleştirdi.

Yolcu düzeyinde, iç hat uçuşlarındaki yolcu sayısı Suudi şirketler aracılığıyla 58 milyona, yabancı şirketler aracılığıyla 49 bin yolcuya ve genel havacılık aracılığıyla 1,1 milyon yolcuya ulaştı. Uluslararası uçuşlardaki yolcu sayısı Suudi şirketler için 28 milyon, yabancı şirketler için 41 milyon ve genel havacılık için 80 bin yolcuya ulaştı.

Havayolu kargo taşımacılığı

Havayolu kargo taşımacılığı sektöründe, 2024 yılı boyunca toplam kargo hacmi 1,2 milyon tona ulaşarak 2023 yılına kıyasla yüzde 34'lük bir büyüme kaydetti. Mart ayı toplam 123 bin ton ile kargo hacmi açısından en yüksek ay oldu. Bu hacim 64 bin tonluk giden kargo, 720 bin tonluk gelen kargo ve 407 bin tonluk transit kargo arasında dağıldı.

Veriler ayrıca Suudi Arabistan'da faaliyet gösteren uçak sayısının 2024 yılında 361'e ulaşarak bir önceki yıla göre yüzde 11'lik bir büyüme kaydettiğini gösterdi. Ticari uçak filosu, 250'den fazla koltuk kapasitesine sahip 97 uçak da dâhil olmak üzere yüzde 12'lik artışla 258 uçakla zirvede yer alırken, genel havacılık uçaklarının sayısı yüzde 7'lik artışla 103 uçağa ulaştı.

Al Sarh Turizm'in kurucusu ve ortağı Muheydib el-Muheydib, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada bu büyümeyi, hava bağlantısını geliştirmeyi ve uluslararası destinasyonların sayısını artırmayı amaçlayan Ulusal Havacılık Stratejisi'nin başlatılması, uçak filosunda bir önceki yıla göre yüzde 11'lik büyüme, iyileştirilmiş havaalanı altyapısı, koronavirüs pandemisinin ardından seyahat sektörünün toparlanması ve Suudi Arabistan'ın bir dizi uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapması gibi çeşitli temel faktörlere bağladı.