Sudan’dan asker-sivil uzlaşısına dair beklentiler arttı

Sudan’daki muhalefet koalisyonunun en yüksek liderlik organı olan Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) Merkezi Konseyi, bugün (16 Kasım Çarşamba) ordunun ‘geçiş dönemini yönetecek anayasa taslağına ilişkin’ gözlemlerini görüşmek üzere toplantı düzenledi. Söz konusu taslak, Avukatlar Sendikası tarafından hazırlandı, ordu da dahil olmak üzere geniş siyasi partiler tarafından kabul edildi ve önerilen bazı değişikliklerle yönetimin temeli olarak görülüyor. Birçok kaynak, sivil ve askeri taraflar arasında bir anlaşmaya varılmasına yakın olduğunu ifade etti.

İttihad Partisi Genel Başkanı Muhammed Abdulhakim, koalisyonun yürütme ofisinin ordu liderlerinin yaptığı gözlemleri incelediğini ve karar alınması amacıyla koalisyondaki en yüksek organa havale etmeye karar verdiğini belirtti. Ordu liderleri, belgeyle ilgili gözlemlerini ordu ile siviller arasında arabuluculuk yapan uluslararası ‘üçlü mekanizmaya’ devrederken, üçlü mekanizma ise söz konusu notları ÖDBG’ye iletti.

Ordunun en belirgin gözlemleri, kendisine ‘düzenli kuvvetleri yeniden yapılandırma ve geliştirme yetkisi’ verilmesi talebinin yanı sıra olası bir adli kovuşturma karşısında ordunun talep ettiği dokunulmazlıkla ilgili. ÖDBG, orduyu siyasi faaliyetlerden uzaklaştırma, reform yapma, ‘tek bir profesyonel ve ulusal ordu’ oluşturma, tüm paydaşların katıldığı adalet ve geçiş dönemi adaleti süreçlerini yürütme konusundaki tavrına bağlı kaldığını açıkladı. Bu adımla, geçiş döneminin sonunda özgür ve adil seçimlerin önünü açmak amaçlanıyor. Muhalefet koalisyonunun açıklaması, ordunun Avukatlar Sendikası tüzüğüne ilişkin açıklamalarının içeriğini kapsamadı. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ordunun gözlemleri, düzenli birimin üyeleri tarafından gerçekleştirilen bir eylemden veya bir eylemin ihmalinden kaynaklanan ve (doğrudan fiziksel bir saldırı emri içermeme şartıyla) işlenen ihlaller karşısında kendilerine dokunulmazlık verilmesi üzerinde odaklandı.

Ordu tarafından önerilen diğer değişiklikler arasında 25 Ekim 2021 öncesi ve sonrasında alınan tüm karar ve prosedürlerin gözden geçirilmesi yer alıyor. Ayrıca Aralık 2018 Devrimi’nin amaç ve ilkelerini ihlal eden ve imzalanan tüm bölgesel ve uluslararası anlaşmaları içeriyor. Ordu ayrıca, ‘sivil’ devlet başkanının yetkilerinin Silahlı Kuvvetler’in tavsiyesi üzerine Genelkurmay Başkanı’nın atanması ve görevden alınması, Hızlı Destek Güçleri komutanının atanması ve görevden alınması eylemlerini kapsamasını da önerdi.

Değişiklikler ayrıca, başbakana ‘polis, istihbarat ve güvenlik teşkilatlarının şeflerini atama ve Güvenlik ve Savunma Konseyi’nin tavsiyesi üzerine savaş ilan etme’ hakkı veriyor. Ordu ayrıca, silahlı kuvvetlerin temsilcisi aracılığıyla Başbakan’ın başkanlık ettiği ‘Güvenlik ve Savunma Konseyi’ne katılmasını da önerdi. Ordu, 2019’daki ‘oturma eyleminin dağıtılması’ davasına ve ‘gerçekleri ortaya çıkarmak, mağdurlara tazminat ödemek ve kapsamlı uzlaşma sağlamak’ için Geçiş Dönemi Adalet Komisyonu’nun kurulmasına ilişkin soruşturmaya itiraz etmeyeceği taahhüdünde bulundu.

Ordu ayrıca, devrik lider Ömer el-Beşir rejiminin devlet kurumlarındaki yetkilerini ortadan kaldırma, yargı ve insan hakları organlarında reform yapma sözü verdi. Değişiklikler ayrıca Hızlı Destek Güçleri’nin silahlı kuvvetlere bağlı askeri güçler olarak kabul edilmesini, amaç ve görevlerinin kanunla tanımlanmasını da şart koştu. Bu karar, Hızlı Destek Güçleri’nin orduya entegre edilmesinin ardından tek bir ulusal profesyonel ordunun kurulmasına olanak sağlayan güvenlik ve askeri reform planının kapsamına giriyor.

Şarku’l Avsat’ın yerel kaynaklardan aktardığı habere göre Genelkurmay Başkanı ve Egemenlik Konseyi Başkanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, geçen hafta askeri birlikteki subay ve askerlere hitaben yaptığı konuşmada, muhalif ÖDBG ile aralarında anlaşmalar olduğunu itiraf etti. Sızıntılara göre ordu, bu güçlerin liderliği aracılığıyla resmi kurumların reform programının uygulanmasına bağlı.

ÖDBG, kendisine ‘karşı’ olduğunu söylediği kampanyalara toplu olarak karşı çıkma sözü verdi. Hareket, ordu komutanının Arap Sosyalist Baas Partisi’nin ordu içerisindeki faaliyetleriyle ilgili açıklamalarına atıfta bulundu. Bu çerçevede ÖDBG, “Bu doğru bir durum değil. Koalisyonun tüm güçleri, silahlı kuvvetler içinde çalışmaktan kendisini uzak tutuyor ve askeri kurumu siyasi eylemden tamamen uzaklaştırmaya çalışıyor. ÖDBG, birleşiktir ve bileşenlerinden herhangi birinin hedef alınmasını kabul etmez” dedi. Burhan ise, ordunun işlerine müdahale ve subaylarının kışkırtılmasına karşı uyarıda bulunurken, “Kim müdahalede bulunursa düşmanımız olur, elini keseriz” şeklinde konuştu. Burhan ayrıca, “Ordu, iktidara gelmek için hiçbir tarafa sırtını dönmeyecek. Hiçbir tarafın silahlı kuvvetleri bozmasına, tasfiye etmesine izin vermeyeceğiz” dedi.

Öte yandan muhalefet koalisyonu, yaptığı açıklamada yönetim ofisinin, ‘siyasi ofisin bir üyesi ve 30 Haziran 1989 Rejimini Tasfiye ve Yetkilendirmeyi Kaldırma Komitesi üyesi Vecdi Salih ve komite üyesi emekli polis Yarbay Abdullah Süleyman da dahil olmak üzere’ tüm siyasi tutukluların serbest bırakılmasını talep etmek için kampanyaları artırmaya karar verdiğini söyledi. Koalisyon ayrıca, “Tüm meşru yollarla bu siyasi tutuklamalara karşı çıkacağız” dedi. Yetkilendirmeyi Kaldırma Komitesi’nin iki üyesi, İslami Davet Örgütü’ne bağlı Danfodiyo şirketine verilen zararlara ilişkin Maliye Bakanlığı tarafından sunulan raporlar kapsamında bir aydan uzun süredir cezaevinde bulunuyor. İki üyeyi savunma heyeti, ‘hukuki değil, siyasal bir beyan’ olmakla nitelendirdiği beyanın tasfiyesini talep ederken, amacın intikam olduğuna dikkati çekti.