Rusya, İran’ın çabasına ve İsrail’in tepkisine rağmen Suriye’nin güneyinde kontrolü en fazla elinde tutan taraf

Dera’daki Rus devriyesi (Şarku’l Avsat)

Suriye’de Mart 2011’de devrim başlar başlamaz, rejim amacı ‘Arap pozisyonlarını’ baltalamak olan uluslararası partiler tarafından yönetilen bir ‘komplo’ ilan ederken, ülke uluslararası güçler arasında bir ‘vekalet çatışması arenası’ olarak göstermeye çalışıldı.
Bu, ülkenin açık savaşa sürüklenmesinden hareketle, Suriye çözümünün içeride değil, ülkede çıkarları olan dış güçler arasında bir anlaşmayı gerektirdiğine dair görüş tüm taraflar arasında hakim oldu.
Böylece iş Suriyelilerden çıkıp, çatışmayı kendi amaç ve hedeflerine göre yöneten güçlere bırakıldı.
Suriye’ye uluslararası müdahale birdenbire ortaya çıkmadı. Çatışmanın başlangıcından bu yana iç siyasi konsensüs eksikliği, zayıf toplumsal uyum ve parçalanma, tüm ülkeyi uluslararası rekabetin sahası haline getirdi ve Rusya ile Batı arasında Soğuk Savaş politikalarına yol açtı.
İstihbarat sızıntılarına dayanarak basında çıkan haberlere göre, 2018 yılında rejim ve Rusya’nın Temmuz ayında Dera’ya yönelik harekatından önce, Ürdün, Rusya, ABD ve İsrail, yabancı savaşçıların (İran ve Hizbullah) Dera ve Kuneytra vilayetlerini kapsayan bir bölgede bulunmalarına izin verilmemesini ve rejim güçlerinin güney bölgeye dönmesi karşılığında Ürdün sınırından 80 kilometre kuzeye doğru uzaklaşmasını öngören bir anlaşma imzaladı.
Konu hakkında bilgi sahibi siyasi kaynaklar, bu anlaşmanın İran tarafından imzalanmadığını, ancak İran’ın not aldığını söylüyor.
İran’ın bundan tamamen hoşlanmaması mantıklıydı ve savaşta rejime askeri, maddi ve insani destek sağlayan oydu.
İran bölgedeki politikalarını ve emellerini zımnen uygulamaya başladı.
Bu, İsrail’i kuzey cephesinde, özellikle Golan Tepeleri bölgelerinde Hizbullah’ın varlığından ‘rahatsız olduğunu’ ifade etmeye yöneltti.
İsrail bunun karşısında ya uyarı broşürleri bıraktı, ya da mevzilerini ve hatta partiyle bağlantılı olduğunu iddia eden şahısları hedef aldı.
Ürdün ise zaman zaman yetkilileri aracılığıyla, kuzey sınırlarındaki asayiş kaosuna, Suriye’nin güneyinden topraklarına girmeye çalışan uyuşturucu kaçakçılığına dikkat çekiyor.
Ürdün Kralı 2. Abdullah daha önce yaptığı açıklamada, Ürdün’ün İran bağlantılı milislerin sınırlarını hedef alan saldırılarla karşı karşıya olduğunu söyledi.
Bu kaynaklara göre İran’ın güneydeki, özellikle de Dera ve Kuneytra’daki varlığı en önemli odak noktası gibi görünüyor.
Ürdün ve İsrail, Rusya aracılığıyla, İran güçleri ve onun himayesinde faaliyet gösteren milislerin güneyde herhangi bir noktada konuşlanmasına engel olmaya çalışıyor.
İran ise, bu coğrafi bölgeyi Batı ile müzakere pazarına dahil etmeyi ve aynı zamanda komşu ülkeleri uyuşturucu hapları (Captagon) ile tehdit ederek baskı altına almayı hedefliyor.
Suriye’nin güneyindeki gelişmeler, Rusya’nın tüm tarafları tatmin eden herhangi bir uzlaşmaya dayalı çözüm yolunu kapatmaya olan bağlılığı ve aynı zamanda iki taraf arasındaki ekonomik ilişkileri canlandırmak için Amman ile Şam arasında bir yakınlaşmayı desteklemesiyle yakından ilgili.
Bütün bunlar Rusya’yı, 2018’deki anlaşmada taahhüt ettiği gibi, Suriye’nin güney bölgelerinde devletin varlığını yeniden tesis etmeye ve güvenliği kontrol etmeye yardımcı olmaya mecbur ediyor.
Bunu, müdahalesi ve kendisine bağlı gruplar oluşturarak, özellikle Dera’da taraflardan birinin lehine olan her türlü tırmanışı kontrol ederek ve engelleyerek sağlamaya çalışıyor.