عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İç karışıklıklar Libyalıların yakın zamanda bir siyasi atılım beklentisini zayıflatıyor

Seçimlerin ertelenmesinin üzerinden neredeyse bir yıl geçti

Libyalıların çoğunun yeniden inşa etmek istediği bir seçim sahnesi (AP)
Libyalıların çoğunun yeniden inşa etmek istediği bir seçim sahnesi (AP)
    Kahire/Jacqueline Zaher
TT
TT

İç karışıklıklar Libyalıların yakın zamanda bir siyasi atılım beklentisini zayıflatıyor

Libyalıların çoğunun yeniden inşa etmek istediği bir seçim sahnesi (AP)
Libyalıların çoğunun yeniden inşa etmek istediği bir seçim sahnesi (AP)

Libyalı politikacılar, iki rakip hükümet arasındaki iktidar bölünmesinin ortasında, genel seçimlerin yaklaşık bir yıl ertelenmesiyle mevcut sahnede bir atılım olasılığını düşük görüyor.
Libya Ulusal Meclis Partisi lideri Esad Ziyu, uluslararası toplumun ‘Libya’da geçen yılın sonunda seçim yapılmasını sağlama çalışmalarında hiçbir zaman ciddi olmadığını’ söyledi.
Ziyu, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Ukrayna’daki savaşın ‘Libya sahnesinde aktif olan Batılı ülkeler arasında en başta var olan vizyon ve çıkar çatışmasını derinleştirdiğini’ söyledi. Ziyu, ülke ve aday ismi belirtmeden, “Bu durum ışığında, geçen yılki seçimlerin ertelenmesi doğaldı, belki de ‘bir ülke’ muhalif olarak tanımladığı ‘bir adayın’ zaferinden korktuğu için bunu istemedi” dedi.
Ziyu ayrıca, “Siyasi, ekonomik ve askeri açıdan Libya krizinin kapsamlı çözümlerinden bahsetmek uluslararası toplumdan uzakta ne yazık ki mümkün değil” dedi.
Ziyu, seçimlerin ertelenmesinin ‘ülkeyi diğer partilerden izole bir şekilde yönetmeye yönelik ikili anlaşmalara’ yol açtığına dair inancını dile getirdi. Libya Ulusal Meclis Partisi lideri “Bu, son altı ay içinde Libya Ulusal Ordusu Komutanı Mareşal Halife Hafter’e yakın kişiler ile Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ‘ye yakın kişiler arasında yapılan anlaşmalarda açıkça görülüyor” dedi.
Ziyu, “Silahlı oluşumlar, seçimlerin ertelenmesi nedeniyle şu an iç arenada ana kazananlar olarak görülmüyor. Ancak bu oluşumlar çıkarlarına ulaşabilecek şekilde mevcut aşamayı sona erdirmeyi dört gözle bekliyorlar” dedi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Ulusal Güçler İttifakı Yüksek Kurulu Başkanı Tevfik Şuheybi, seçim ihtimalinin sona erdiği yerden devam etme olasılığını zayıf görürken, “İç sahne git gide daha karmaşık bir hale geliyor ve seçimlerin yapılması hakkında konuşmak için en az bir yılımız olabilir” dedi.
Şuheybi, artık krizin iktidar konusunda çatışan iki hükümetin varlığıyla ve seçimleri düzenleyen anayasal temel üzerindeki anlaşmazlığın devam etmesiyle sınırlı olmadığına; daha ziyade, yalnızca parlamento seçimlerinin yapılması veya eşzamanlı olarak parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bir arada yapılması konusundaki eski tartışma üzerine olduğunu belirtti.
Şuheybi, ‘genel olarak İslamcıların yalnızca parlamento seçimleri istediğini’ belirterek, “Görünüşte, birinin iktidara tecavüz etmesiyle ilgili endişeleri dışa aktarmaya çalışıyorlar ve özellikle Hafter'e atıfta bulunuyorlar. Ancak, başkanlık sistemine göre bir ülke başkanının varlığının kendi çıkarlarına uygun olmadığına inanıyorlar. Dolayısıyla 2014'ten beri bu adımı atmayı reddediyorlar” açıklamasında bulundu.    
Şuheybi, "Uzlaşmazlık durumuyla karşı karşıya kalan bazıları önce parlamento seçimlerinin yapılmasını kabul ederken, Libyalıların çoğunluğunu temsil eden sivil hareket eşzamanlı seçimlerde ısrar ediyor" dedi.
‘Libya Temsilciler Meclisi ile Libya Devlet Yüksek Konseyi arasında anayasal temeldeki yakınlaşmanın seçimlerin önündeki engelleri kaldırabileceği’ fikrine güvenemediğini belirten Şuheybi, iki tarafın özellikle Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri'nin Dibeybe ile rekabeti ışığında bu kez büyük ölçüde birleştiğini ancak hiçbir şeyin garanti olmadığını söyledi.
İki tarafın son yıllarda önce yakınlaşmak, sonra uzaklaşmak için gayretli olduğuna dikkati çeken Şuheybi, şu anda egemenlik makamını değiştirmek konusunda istişare sürecinde olduklarını ve şayet başarısız olurlarsa aralarında çözülmemiş herhangi bir sorun hakkında gelecekte büyük umutlar olmayacağını belirtti.
3 milyona yakın Libyalının seçmen kütüğüne isimlerini kaydettirmiş olması dikkat çekerken, Libya Temsilciler Meclisi üyesi Ebu Salah Şilbi ise bu kişileri, kendilerine sunulan düşük yaşam standartları nedeniyle ‘en büyük kaybeden’ olarak tanımladı.
Şilbi, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, “Cumhurbaşkanlığı yarışına katılmak için belgelerini sunan tüm adaylar, özellikle de Dibeybe ve rakibi İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa ve Mareşal Hafter gibi öne çıkan isimler cumhurbaşkanlığı seçiminde kaybedenler listesine girebilirler. Çünkü halk, yaşadıkları tüm başarısızlıklardan ve krizlerden onları sorumlu tutuyor ve bu nedenle popülariteleri azaldı” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

ABD'nin silahların kontrolüne ilişkin belgesine karşı Hizbullah'tan farklı bir Lübnan pozisyonuna doğru eğilim

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
TT
TT

ABD'nin silahların kontrolüne ilişkin belgesine karşı Hizbullah'tan farklı bir Lübnan pozisyonuna doğru eğilim

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Beyrut'a yaptığı son ziyaret sırasında (EPA)

Hizbullah, Lübnan’da silahların yalnızca resmi güvenlik kurumlarının elinde bulunmasına yönelik yerel ve uluslararası taleplere karşı ‘varoluşsal tehdit’ kartını öne sürdü. Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım dün akşam yaptığı konuşmada, ‘ulusal güvenlik stratejisinin’ tartışılmasına başlanmadan önce bu tehdidin ortadan kaldırılması şartını koştu. Bu durum, Lübnan devleti ile Hizbullah arasında bir ‘farklılaşmaya’ işaret ediyor. Zira devlet, ABD’li arabulucu Tom Barrack’ın önerisini ‘olumlu şekilde ele alacakken’ Hizbullah farklı bir tutum sergiliyor.

Kasım’ın son açıklaması, silahlarını teslim etme mekanizmalarının tartışılmasına karşılık daha önce öne sürdüğü şartlara eklenen yeni bir koşul olarak görülüyor. Bu şartların başında ise, İsrail’in ateşkes anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi koşuluyla Hizbullah’ın silah konusunu görüşmeye hazır olacağı yönündeki talep geliyor. Her ne kadar Lübnan’daki resmi çevreler, Hizbullah’ın bu dosyada ‘esnek davrandığını’ ve ‘ağır silahlarını (nokta atışlı füzeler ve insansız hava araçları) teslim etmeye hazır olduğunu’ ifade etse de, konuya yakın kaynaklara göre Hizbullah, İsrail’in önceden bazı adımlar atmasını şart koşuyor.

Hizbullah, ABD'nin İsrail'e son savaştan bu yana Lübnan içinde işgal ettiği beş noktadan çekilmesi, elindeki 16 kişiyi serbest bırakması, Lübnan topraklarına yönelik ihlal ve saldırıları durdurması ve son savaşta yıkılan yerleri yeniden inşa etme görevine başlaması için baskı yapmasını talep ediyor.

ABD elçisi yeniden geliyor

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack’ın, Lübnanlı yetkililer tarafından geçtiğimiz pazartesi günü Beyrut'taki ABD Büyükelçiliği'nden teslim alınan ve Lübnan'dan önümüzdeki aralık ayında sona erecek bir süre içerisinde silahların geri çekilmesi için ‘net’ bir takvim taahhüt etmesini talep eden ABD belgesine resmi bir yanıt almak üzere üçüncü bir ziyaret için yakında Beyrut'a gelmesi bekleniyor. Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, Meclis Başkanı Nebih Berri ve Başbakan Nevvaf Selam'ın temsilcilerinden oluşan komite, Lübnan'ın iki hafta önce Beyrut'ta ABD elçisine verdiği bir belgeye ilişkin gözlemleri içeren belgeyi inceliyor. Başbakan Selam'ın bu hafta Meclis Başkanı Berri ile bir araya gelerek Lübnan'ın vereceği yanıtın ayrıntılarını görüşmesi bekleniyor.

Hükümetin esnekliği

Lübnan makamları, Amerikan taleplerini içeren belgeye karşı esnek bir tutum sergiliyor. Bununla beraber Amerikan heyetiyle yürütülen temaslara aşina kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre Lübnan makamları, Washington’un talep ettiği şekilde Karz-ı Hasen Vakfı ile ilgili tedbirleri artırmak, mali ve idari reformları uygulamak gibi kendisine düşen görevleri de yerine getiriyor. Hizbullah ise silah meselesinde daha katı bir tutum sergiliyor.

Kaynaklar, ABD'nin yanıtını incelemekle görevlendirilen komitenin görevinde önemli ilerleme kaydettiğini belirterek, Lübnan devletinin Amerikan anlaşmasına olumlu yaklaşacağını ve hükümetin silahlanmada tekelleşmeyi aşamalı olarak uygulama sözü vereceğini ifade etti. Kaynaklara göre Lübnan'ın resmi yanıtı Hizbullah'ın taleplerindeki sert tutumundan farklı olacak. Kaynaklar, Hizbullah'ın garantiler talep ettiğini ve Kasım'ın açıklamalarının da gösterdiği gibi son zamanlarda tutumunu sertleştirdiğini belirtti.

Varoluşsal tehdit

Kasım dün akşam yaptığı konuşmada, “Hizbullah, Emel Hareketi, direniş ve Lübnan'ın bağımsızlığını isteyen ve Lübnan'ın Lübnanlılar için nihai bir vatan olduğuna inanan egemen bir hat olarak bizler, direnişe, çevresine ve bir bütün olarak Lübnan'a yönelik varoluşsal bir tehditle karşı karşıya olduğumuzu hissediyoruz” ifadesini kullandı.

Görsel kaldırıldı.Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım dün akşam yaptığı konuşmada (Hizbullah medyası)

Kasım, “Lübnan'ın karşı karşıya olduğu üç gerçek tehlike var: güney sınırında İsrail, doğu sınırında DEAŞ ve Lübnan'ı kontrol etmeye, üzerinde vesayet kurmaya çalışan ve Lübnan'ın hareket ve yaşama kabiliyetini yok etmek isteyen Amerikan zorbalığı” dedi.

Kasım, Lübnanlılara hitaben şunları söyledi: “Sözümüz bir olsun ve öncelik için çalışalım. Tehlikeyi ortadan kaldırdıktan sonra savunma stratejisini ve ulusal güvenlik stratejisini tartışmaya hazırız. Sizi İsrail'e iyilik yapmamaya çağırıyorum. Çatışma halinde ABD hedeflerine ulaşamaz.”

Hizbullah silahlarına sarılıyor

Lübnan Kuvvetleri Partisi kaynaklarının Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamaya göre Kasım'ın son tutumu ‘silahlarına sarılma meydanından henüz ayrılmadığı, yani halen aynı noktada olduğu’ şeklinde değerlendiriliyor. “Bu tutum görünüşte çevresine yönelik ve üstü kapalı tavizler mi içeriyor?” diye soran kaynak, başkanlar (Avn, Berri ve Selam) tarafından dile getirilen bazı hususların işlerin kolay olduğuna işaret ettiğini hatırlattı.

Görsel kaldırıldı.Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri, ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ile yaptığı görüşme sırasında (Reuters)

Kaynaklar, “Şu ana kadar görünen o ki, Hizbullah silah bırakmamakta ısrar ediyor. Hizbullah'ın maksimum yapabileceği şey Litani Nehri’nin güneyinden çekilmek. Savunma stratejisi diye bir şey yok. Ondan istenen, silahlarını teslim etmesi” ifadelerini kullandı. Kaynaklar, ‘Hizbullah'ın şimdiye kadar, varoluşsal tehditler konusunda aynı söylemleri sürdürdüğünü, hâlbuki bu silahlar ve destek savaşı aracılığıyla Lübnan’a varoluşsal bir tehdit teşkil edenin bizzat kendisi olduğunu ve silahları yüzünden savaşları ülkeye çektiğini’ ifade etti.

Kaynaklar, Hizbullah’ın yetkilileri aracılığıyla yaptığı açıklamalarda ‘ABD’ye İsrail sınırını korumaya hazır olduklarını, bunu da Litani’nin güneyinden tamamen çekilerek ve silah meselesini Litani’nin kuzeyinde hükümetle müzakere ederek yapabileceklerini anlatmak istediklerine’ dikkat çekti. Kaynaklar, ‘bu durumun ABD tarafından reddedildiğini, Washington’ın hamle karşılığında hamle ilkesine bağlı kaldığını, yani İsrail’in aşamalı olarak çekilmesi, esirlerin serbest bırakılması ve hedef almayı durdurması karşılığında devletin de Hizbullah’ın askerî yapısını dağıtarak egemenliğini tesis etmesini istediğini’ vurguladı.

Lübnan Kuvvetleri Partisi’ne yakın kaynaklar, ‘Hizbullah’ın artık bu yönde bir adım atmazsa hem kendisini hem de tüm Lübnan halkını yeni bir savaşa sürükleyeceğinin farkında olduğunu, eylül ayında önceki ABD temsilcisi Amos Hochstein’ın sunduğu fırsatı değerlendirmediğinde savaşla karşılaştığını ve şimdi Tom Barrack’ın sunduğu fırsatı değerlendirmemesi halinde Lübnan’ı tehlikeye atacağını bildiğini’ ifade etti. Kaynaklar, Lübnan’ın yeni şiddet sahnelerine sürüklenmemesi konusunda uyardı.