عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Analiz: Husiler neden ateşkesi uzatmıyor?

Mevcut fırsatlar ve Husilerin uzlaşmazlığı arasında Yemen barış endüstrisi

Husi saldırıları sonucu Yemen’in Taiz kentinde oluşan harabelerden bir görüntü (Reuters)
Husi saldırıları sonucu Yemen’in Taiz kentinde oluşan harabelerden bir görüntü (Reuters)
TT
TT

Analiz: Husiler neden ateşkesi uzatmıyor?

Husi saldırıları sonucu Yemen’in Taiz kentinde oluşan harabelerden bir görüntü (Reuters)
Husi saldırıları sonucu Yemen’in Taiz kentinde oluşan harabelerden bir görüntü (Reuters)

Yemen siyasi çevrelerinde Yemen hükümeti ile Husi milisler arasındaki ateşkesin yenileneceğine yönelik bir anlaşmanın yakında ilan edileceğine dair açıklamalar yapılıyor. Ancak pek çok gerçek, çalışma ve kamuoyu anketi, milislerin yaklaşımı ve uygulamaları göz önüne alındığında bunun kalıcı bir barışa dönüşme şansının olmadığını gösteriyor.
Yemen Politika Merkezi tarafından yapılan bir araştırma, Nisan ve Eylül ayları arasındaki altı aylık ateşkesi, Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğündeki barış sürecinin şimdiye kadarki en büyük başarısı olarak tanımlıyor. Ancak araştırmaya göre Sana Uluslararası Havalimanı’nın ticari uçuşlara yeniden açılması gibi bazı başarıları kutlansa da ateşkes, Yemenliler arasındaki hayal kırıklığı duygularını değiştirmedi.
Yakın zamanda yayınlanan araştırma, şiddetin birçok cephede hız kesmeden devam ettiği konusunda uyarıda bulunuyor. Araştırmanın yazarlarının görüşlerine başvurduğu kaynaklar, ihlallere, düşmanlıklara ve milislerin Taiz’deki el-Havban Yolu’nu açmayı kabul etmemesine odaklandı.
Kaynaklar ayrıca, çoğu Yemenli açısından hayatın gerçeklerinin ateşkes döneminde önemli ölçüde iyileşmediğini, sadece hareketlerine getirilen kısıtlamalardan değil, aynı zamanda günlük yaşam için gerekli olan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki önemli artıştan da zarar görmeye devam ettiklerini vurguladı. Aktarılana göre finansman kesintileri ayrıca uluslararası insani yardım kuruluşlarını en muhtaç gruplara desteği kesmeye itti.
Merkezin İngiliz Dışişleri Bakanlığı ve diğer uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde yürüttüğü saha araştırmasına göre birçok Yemenli, cephelerdeki ihlalleri ateşkesin başarılı olup olmadığının ana ölçüsü olarak görüyor ve bu da ihlalleri, bu ateşkesteki eksikliklerin kaynağı yapıyor.
Araştırma, bölge sakinlerinin bazı bölgelerde işlerine dönmelerine ve ailelerinin ihtiyaçlarına odaklanmalarına izin verildiğini belirtiyor. Bu çerçevede bazı yerinden edilmişler, evlerine dönerken Beyhan kasabası da kamu sektörü maaşlarının ödenmesine başladı ve ticari faaliyetler de yeniden başladı. Ancak Husi milisler tarafından yerleştirilen kara mayınları, özellikle Hudeyde vilayetinde can kayıplarına yol açmaya devam ediyor.
Araştırmada ayrıca, “Ateşkes döneminde ateşkes ve etkileri hakkında kamuya açık bir iletişim yoktu. Yaşam koşullarının iyileştirilmesi beklentileri yönetilemedi” ifadelerine yer verildi.
Merkezi Aden’de bulunan Yemen Politika Merkezi’nin araştırması, Yemen sivil toplumunun büyük ölçüde müdahil olmaması nedeniyle ateşkesten yaşam koşullarını iyileştirmek için yararlanma çabalarının olmadığını belirtti.
Araştırma ayrıca uluslararası topluma ‘yerel ağların kurulması ve güçlendirilmesi, yerel barış inşası fırsatları ve olumlu etkileri hakkında bilgi toplama çabalarının sarf edilmesi ve ateşkes için yerel desteği sağlamak üzere kamuoyu iletişim kampanyalarının desteklenmesi’ çağrısı yapıldı. Araştırmaya göre arabulucuların ve uluslararası kuruluşların mevcut katılımı, yerel dinamikleri daha karmaşık hale getirme riski taşıyor ve barış inşası çabalarının, ülke içinde geliştirilmesi ve dışarıdan desteklenmesi gerekiyor.
Aktarılana göre ateşkes sırasında kara mayınlarını kaldırma, acil hizmet ve yardım sağlamak için uluslararası insani desteği dahil etme çabaları desteklenmedi. Bu çerçevede Hudeyde vilayetindeki yerinden edilmişler, bu alanlarda hizmet eksikliği, emtia fiyatlarının yüksek olması ve konut ve altyapıdaki yıkımın büyüklüğü nedeniyle geri dönmek için ateşkes döneminden yararlanmadı.
Çalışma, ateşkes sırasında Taiz şehrinde su, kamu hizmetleri ve altyapının sağlanmasına yönelik arabuluculuk girişimlerinin askıya alındığını belirtti. Araştırmaya göre Taiz şehrinin kuzeydoğusundaki cephe hattı, şehir nüfusunun çoğunluğunu başta su olmak üzere hizmetlerden izole ediyor.
Öte yandan Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi, olumlu etkilerin ülke genelinde eşit olarak sağlanamaması dolayısıyla, Yemen’deki ateşkesin faydalarının abartılı olduğuna inanıyor. BM’nin insani yardımın sağlanmasıyla ilgili raporları, ateşkes sırasında insani erişimin önündeki en büyük engelin, Husi milislerin yardım çalışanlarının hareketine kısıtlamalar getirmesi olduğuna dikkati çekti.
ABD’den faaliyet gösteren merkez, çatışma taraflarının uluslararası destek ve tavizlerle iyileştirilmesi çağrısı yaptığı ateşkes sonucunda Yemen’de bir istikrar düzeyine ulaşılmasına övgüde bulundu. Buna rağmen Husi milislerin mayınları ve çatışmaları nedeniyle ülkede can kayıpları yaşanıyor. Bu çerçevede merkez, sivillerin korunması ve insani yardım sağlanması çağrısında bulundu.
Başka bir ABD merkezli araştırma merkezi, altı ay süren BM ateşkesi sırasında Husi milislerin kontrolündeki bölgelerde şiddet eylemlerinin arttığını ortaya koymuştu.
Aynı şekilde çatışma veri analizi projesi de milisler tarafından gerçekleştirilen baskı eylemlerini, aralarındaki iç çatışmaları ve bunların Husi milisler tarafından kontrol edilen bölgelerde ateşkes sırasında nasıl bir istikrarsızlığa neden olduğunu inceledi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.