Fas’ta kadınlara yönelik şiddet olaylarının başında ‘dijital şiddet’ yer alıyor

Dijital şiddeti, cinsel, ekonomik, psikolojik ve fiziksel şiddet takip ediyor.

Fas Ulusal İnsan Hakları Konseyi Başkanı Emine Buayyaş dün, kadına yönelik şiddetle ilgili bir raporu sundu.

Fas’ta insan haklarıyla ilgilenen anayasal bir kurum olan Ulusal İnsan Hakları Konseyi, kadına yönelik şiddet vakalarıyla ilgili 180 yargı kararını içeren bir çalışmayı tamamladığını açıkladı. Konsey, kadınların maruz kaldığı şiddet türlerinin başında yüzde 31 ile kadına yönelik dijital şiddetin geldiğini, bunu yüzde 26 ile cinsel şiddetin, yüzde 20 ile ekonomik şiddetin, yüzde 18 ile psikolojik şiddetin ve, yüzde 5 ile de fiziksel şiddetin takip ettiğini belirtti.
Konsey tarafından dün Rabat’ta sunulan ‘Kadınlara ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddetin Bildirilmesini Teşvik Etme’ konulu bir rapora göre, davaların yaklaşık yüzde 60’ı tahliye halinde, yüzde 40’ı ise tutukluk halinde yürütüldü. Konsey, mahkemelerin yükünü azaltma, bu davaların karara bağlanma hızını artırma ve mağdurların durumunu dikkate alma amacıyla bir dizi mahkemenin kadına yönelik şiddet davalarında bağımsız duruşmalar tahsis etmeye başladığını duyurdu.
Dava örnekleri, kadına yönelik şiddet vakalarının yüzde 65’inin olağan duruşmalarda karara bağlandığını gösteriyor. Kadına yönelik şiddet davalarında özel duruşmalarda karara bağlananların oranı ise yüzde 35’i geçmiyor. Ayrıca şiddet olaylarının yüzde 96’sının mağdurlar tarafından bildirildiği tespit edildi. Üçüncü şahıslar tarafından bildirilen şiddet vakalarının yüzdesinin, sanıkların kendileri tarafından bildirilen vakalar da dahil olmak üzere yüzde 3,33’ü geçmemişti.
Diğer yandan Konsey, cinsel saldırı davalarında mağdurla evlilik durumunda feragat etmeyi öngören bir dizi hükmün iptal edilmesini takdir etti. Temyiz Mahkemesi’nin söz konusu vakalardan birinde “Reşit olmayan bir çocuğun bekaretinin bozulmasına yol açacak şekilde saldırmakla suçlanan bir kişinin, çok eşlilik lehine bir karar almak için kanıt sunması faydasızdır” ifadeleri ile mağdurla arasındaki evlilik ilişkisini gösteren kanıtların kabul edilmeyeceğine yönelik hüküm verdiğine dikkat çekildi. Mahkemenin açıklamasının devamı şöyle oldu:
“Zira mağdur, bekaretini bozma tarihinde reşit değildi dolayısıyla rızası kabul edilemez. Bekaretine yönelik uygunsuz saldırı ve bekaretinin bozulmasının kendi rızasıyla gerçekleştiğinin ve sanığın masum olduğunun kabul edilmediğine ilişkin kararın temyizinin iptal edilmesi gerekir.”
Konsey’in gözlemleri ayrıca, bazı mahkemelerin kadına yönelik şiddet davalarında özel bir oturum için atanması da dahil olmak üzere bir dizi olumlu uygulamaların üzerinde de durdu. Söz konusu uygulamalar arasında mağdurların dinlenmesi için duruşmaların ayarlanması, mağdurların hakları konusunda bilgilendirilmesi, yargılama oturumlarının geri kalanına katılmaktan muaf tutulması ve duruşmaları gizli veya mağdurun veya savunmasının talebi üzerine düzenlenmesi de yer alıyordu.
Konsey yeni Yargı Teşkilat Kanunu’nda belirtilen gelişmeleri memnuniyetle karşıladı. Bunlar yargıya erişimin kolaylaştırılması ile ilgili gereksinimlerin yanı sıra Cumhuriyet Savcılığı’nın mahkemesi huzurunda delil olarak sunulmak isteniyorsa, fotoğraf çekmenin ve özel bir alanda başkaları tarafından yapılan konuşmaların kaydedilmesinin suç teşkil etmemesi yönünde bir genelge yayınlamasını içeriyordu.
Konsey, yargı kararı örneklerini inceledikten sonra, şiddet gören kadınların yüzde 54’ünün savunma hakkından yararlanmadığının kaydedildiğini, yüzde 43’ünün savunmadan yararlandığının gözlemlendiğini belirtti. Bu konudaki yargılamaların sadece yüzde 1,67’sinde şiddet mağduru için adli yardım kapsamında avukat atandığı da belirtildi. Bununla birlikte Konsey, elde edilen kazanımları ve en iyi uygulamalarına dikkat çekti. Bu bağlamda, medya platformlarında paylaşılan bazı şiddet olayları hakkında yetkili kurumların anında müdahale ederek soruşturma açtığını belirtti.
Konsey bazı mahkemelerin, mağdurlar temasa geçmeme, mağdura yaklaşmayı önleme ve istismarcıyı psikiyatri kurumuna yatırma gibi çeşitli koruma tedbirleri aldığını belirtti. Bazı davalarda birden fazla tedbirin tek bir yargı kararında birleştirildiğini vurgularken, Aile Kanunu’nun eşler arasında yasal olarak birlikte yaşama yükümlülüğünü gerektirmesine rağmen, evlilik içi şiddet vakalarında mağdura yaklaşmayı veya temas kurmayı önleme tedbirinin uygulandığını da bildirdi.