Rusya’yı kızdıran seyreltilmiş uranyum nedir?

Seyreltilmiş uranyum içeren 30 mm’lik zırh delici bir mermi. (AP)
Seyreltilmiş uranyum içeren 30 mm’lik zırh delici bir mermi. (AP)
TT

Rusya’yı kızdıran seyreltilmiş uranyum nedir?

Seyreltilmiş uranyum içeren 30 mm’lik zırh delici bir mermi. (AP)
Seyreltilmiş uranyum içeren 30 mm’lik zırh delici bir mermi. (AP)

Rusya, İngiltere’yi Ukrayna’ya zırh delici tükenmiş uranyum tankı mermileri sağlayarak nükleer çarpışma olasılığını artırmakla suçladı.
Sky News’e göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna savaşında nükleer bir gerilimle tehdit etmek için başka bir fırsattan yararlanarak Rusya’nın buna uygun şekilde yanıt vereceği konusunda uyardı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgile göre İngiltere Savunma Bakanı Annabel Goldie, İngiltere’nin Ukrayna’ya gönderdiği Challenger 2 tank mermileri arasında seyreltilmiş uranyum içeren zırh delici mermiler olduğunu doğruladı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov dün yaptığı açıklamada, İngiltere’nin Ukrayna’ya seyreltilmiş uranyum füzeleri tedarik etme kararının durumu yeni ve tehlikeli seviyelere yükselttiğini söyledi.
Daha önce de Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mariya Zakharova, İngiltere’nin Kiev’e seyreltilmiş uranyum mühimmatı sağlama planlarının Ukrayna’daki çatışmayı yeni bir aşamaya taşımayı amaçlayan bir provokasyon olduğunu vurgulamıştı.
Zakharova ilgili bir soruya yanıt olarak Rus Sputnik haber ajansına verdiği demeçte, “Bu, niteliksel olarak yeni bir boyut kazandırmak adına Ukrayna’daki çatışmayı yeni bir saldırı ve çatışmaya dönüştürmeyi amaçlayan bir başka İngiliz provokasyonu” dedi.
Peki, bu mühimmatla ilişkili gerçek riskler neler? Tank mermileri neden seyreltilmiş uranyum içerir?
Seyreltilmiş uranyum (DU), U-235 olarak bilinen yüksek radyoaktif uranyum formlarının doğal uranyum cevherinden çıkarılmasından sonra kalan malzeme olarak biliniyor.
U-235, nükleer enerji üretimi için kullanılan yakıtı ve nükleer silahlarda kullanılan güçlü patlamaları sağlıyor.
Seyreltilmiş uranyum, esas olarak deriden geçecek kadar enerjiye sahip olmayan alfa parçacıkları yaydığı için daha az radyoaktif. Bu nedenle dış kısmına maruz kalmak büyük bir tehlikeye yol açmıyor.
Bununla birlikte maddeler yutulduğunda veya solunduğunda sağlık sorunlarına neden olabiliyor.

Seyreltilmiş uranyum mühimmatı
Seyreltilmiş uranyum, yoğunluğu ve diğer fiziksel özellikleri nedeniyle tanklara ve zırhlara daha kolay nüfuz edebildiği için silahlarda kullanılıyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), seyreltilmiş uranyumun zırh delici silahlar ve zırhın kendisinde kullanıldığını belirtiyor.
Seyreltilmiş uranyum içeren mermiler daha keskin hale gelir ve zırhla temas ettiğinde tutuşuyor.
Uranyum mermileri nükleer silah mıdır?
Birleşmiş Milletler (BM) Silahsızlanma Araştırmaları Enstitüsü’ne göre seyreltilmiş uranyum mühimmatı nükleer silah olarak kabul edilemez. Ayrıca seyreltilmiş uranyumun nükleer, radyoaktif, toksik, kimyasal veya kışkırtıcı silahların yasal tanımlarına uymadığını belirtiyor.

Radyasyon tehlikesi var mı?
UAEA, uranyumun solunmasının veya yutulmasının kimyasal toksitesi nedeniyle zararlı olabileceğini vurguluyor.
Ancak asıl tehlike radyoaktif değil kimyasal. Vücuttaki yüksek konsantrasyonlarda uranyum, örneğin kimyasal toksisitesi nedeniyle böbrek yetmezliğine neden olabiliyor.
Bununla birlikte herhangi bir radyoaktif maddede olduğu gibi kanser riski de bulunuyor. Ancak herhangi bir etkinin ortaya çıkması yıllar alabiliyor.
Seyreltilmiş uranyum söz konusu olduğunda ise riskler daha düşük. Çünkü seyreltilmiş uranyum, doğal uranyumdan daha az radyoaktif. Ancak seyreltilmiş uranyum içeren mermilerdeki asıl tehlike, zırhlı bir hedefle çarpıştığında salınan aerosollerin solunmasıdır.
Örneğin savaş alanlarında toprakta kalan tükenmiş uranyumdan uzun vadeli riskler mümkündür. Seyreltilmiş uranyumun, yıllar içinde toprağa sızması durumunda suyu veya gıda kaynaklarını kirletebileceğine dair bazı endişeler var. Ancak tehlike zamanla azalır.
Bu nedenle UAEA yaptığı açıklamalarda, bir mermiyi veya başka tür seyreltilmiş uranyum mühimmatını doğrudan kullanmak gibi tehlikeli temasa vurgu yapıyor. Bununla birlikte cilt yanıkları veya başka herhangi bir akut radyasyon etkisi ise olası görülmüyor.



Netanyahu Washington'a gidiyor: Trump Gazze'de bir anlaşmaya varılmasına yardımcı olabilir

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
TT

Netanyahu Washington'a gidiyor: Trump Gazze'de bir anlaşmaya varılmasına yardımcı olabilir

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump ile yarın (Pazartesi) yapacağı görüşmelerin, İsrailli müzakerecilerin Pazar günü Katar'da yeniden başlattığı rehine serbest bırakma ve Gazze'de ateşkes görüşmelerinin ilerlemesine yardımcı olacağına inandığını ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığı habere göre Netanyahu bugün Washington'a gitmek üzere uçağına binmeden önce yaptığı açıklamada, ateşkes görüşmelerine katılan İsrailli müzakerecilerin İsrail tarafından kabul edilen şartlar üzerinde bir anlaşmaya varmak için açık talimatları olduğunu söyledi.

“Başkan Trump ile yapacağım görüşmenin bu sonuçların elde edilmesine kesinlikle katkıda bulunacağına inanıyorum” diyen Netanyahu, Gazze'de tutulan rehinelerin geri dönmesini sağlamaya ve Filistin İslami Direniş Hareketi'nin (Hamas) İsrail'e yönelik tehdidini ortadan kaldırmaya kararlı olduğunu vurguladı.

Bu, Trump'ın yaklaşık altı ay önce iktidara gelmesinden bu yana Netanyahu'nun Beyaz Saray'a yaptığı üçüncü ziyaret olacak.

Netanyahu'nun kalıcı bir ateşkesi kabul etmesi ve Gazze'deki savaşı sona erdirmesi için kamuoyu baskısı artarken, iktidardaki sağcı koalisyonun bazı sertlik yanlısı üyeleri buna karşı çıkıyor, Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar da dahil olmak üzere bir kesimde kalıcı atşkesi destekliyor.

Hamas Cuma günü yaptığı açıklamada, Trump'ın İsrail'in 60 günlük bir ateşkesi sonuçlandırmak için gerekli koşulları kabul ettiğini söylemesinden birkaç gün sonra, ABD destekli Gazze ateşkes önerisine verdiği yanıtın olumlu olduğunu söyledi.

Hamas resmi internet sitesinden yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Hamas, arabulucuların Gazze'deki halkımıza yönelik saldırganlığı durdurmaya yönelik son önerisi üzerine Filistinli gruplar ve güçlerle iç istişarelerini tamamladı ve hareket, arabuluculara olumlu olan yanıtı iletti ve hareket, bu çerçeveyi uygulama mekanizması üzerinde derhal bir müzakere turuna girmeye tüm ciddiyetiyle hazırdır.”

Ancak Hamas'ın müttefiki olan silahlı bir gruptan Filistinli bir yetkili, iki tarafın hala karşı karşıya olduğu potansiyel zorlukların bir işareti olarak, insani yardım, Mısır sınırındaki Refah sınır kapısından geçiş ve İsrail güçlerinin geri çekilme takviminin netleştirilmesi konularında endişelerin devam ettiğini söyledi.

Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada Hamas'ın ateşkes önerisinde yapmak istediği değişikliklerin “İsrail için kabul edilemez” olduğu belirtildi. Bununla birlikte ofis, heyetin İsrail'in kabul ettiği Katar önerisi temelinde rehinelerimizin geri dönüşünü güvence altına alma çabalarını sürdürmek üzere Katar'a gideceğini söyledi.

Netanyahu defalarca Hamas'ın silahsızlandırılması gerektiğini ifade etmiş, Hamas ise bu talebi tartışmayı reddetmişti.

Trump ile birlikte geçen ay İran'a karşı 12 gün süren hava savaşının sonuçlarını geliştireceklerine ve Tahran'ın nükleer silah edinmemesini sağlamaya çalışacaklarına inandığını ifade eden  Netanyahu Ortadoğu'daki son gelişmelerin barış çemberini genişletmek için bir fırsat sunduğunu da sözlerine ekledi.

Rehineler

Cumartesi akşamı Tel Aviv'de Savunma Bakanlığı merkezinin yakınındaki meydanda toplanan kalabalık ateşkes ve Gazze'de halen alıkonulan 50 kadar rehinenin iadesini talep etti.  İsrail bayrakları sallayan protestocular sloganlar attarak rehinelerin resimlerinin bulunduğu pankartlar taşıdı.

Savaş, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği ve İsrail istatistiklerine göre yaklaşık bin 200 kişinin öldüğü ve 251 kişinin rehin alındığı saldırıyla patlak vermişti.

Gazze Sağlık Bakanlığı, İsrail'in o tarihten bu yana Gazze Şeridi'ne yönelik askeri harekâtının 57 binden fazla Filistinlinin ölümüne, açlık krizine, Gazze nüfusunun tamamının yerinden edilmesine ve Şerit genelinde yıkıma yol açtığını söylüyor.

Kalan rehinelerden yaklaşık 20'sinin hala hayatta olduğuna inanılıyor. Rehinelerin çoğu diplomatik müzakereler yoluyla serbest bırakıldı ve İsrail ordusu da bazılarını Gazze'den çıkarmayı başardı.