Sudan’da nihai anlaşmaya yönelik atılan adımlar hız kazandı

İmzalayanların artırılmasına yönelik temaslar arttı.

Hartum 14 Mart'ta sivil yönetim talebiyle düzenlenen protesto gösterilerine sahne oldu. (AFP)

Sudan’da Çerçeve Anlaşması’nda uzlaşı sağlayan Sudanlı askeri ve sivil tarafların nihai siyasi anlaşmanın tam teşekküllü taslağını tamamlaması planlanıyor. Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı’nın çıktıları nihai anlaşmanın şartlarına dahil edildikten sonra, anlaşmanın 1 Nisan'da imzalanmasına hazırlanılıyor. Eşzamanlı olarak özel bir komisyon, siyasi anlaşmaya karşı çıkan tarafları, anlaşmayı imzalayanlara yetişmeye ve katılmaya ikna etmek için çalışıyor.
Başkent Hartum'da düzenlenen Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı üçüncü gününde, ordudaki askeri liderler ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin geniş katılımıyla dün de devam etti. Çalıştaya emekli subaylar, güvenlik ve askeri alanlarda uzmanların yanı sıra sivil güçlerin temsilcileri de katıldı.
Şarku’l Avsat’ın elde ettiği bilgilere gre ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri dünkü oturumda, ayrı ayrı güvenlik ve askeri reform üzerine birer bildiri sundular. Çalıştayın tüm oturumları, güvenlik ve askeri nitelikteki konular tartışılırken, ülkedeki güvenlik sistemi hakkında dolaşacak bilgilerin gizliliğini korumak için dışarıya kapalı ve medyadan izole bir şekilde gerçekleştiriliyor. Siyasi sürecin tarafları, Facebook platformundaki resmi sayfalarında, çalıştaya katılanların polis ve istihbarat teşkilatlarının demokratik sistemle uyumlu bir şekilde reforme edilmesine yönelik teorik ve pratik öneriler sunduklarını bildirdiler.
300'ü aşkın sivil ve askeri personelin yer aldığı çalıştayda, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu'ya (Hamideti) bağlı olarak görev yapan Hızlı Destek Kuvvetleri’nin tüm taraflarca üzerinde anlaşmaya varılan birleşik orduya entegre edilmesi dosyasını görüşecekleri tahmin ediliyor. Üçlü mekanizma ile Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) koalisyonunun sponsorluğunda gerçekleştirilen çalıştay, bu akşam çalışmalarını tamamlayacak ve ardından nihai anlaşma taslak komitesine çalıştay çıktılarını anlaşmaya dahil etmeleri için tavsiyelerini sunacak. Sudan’daki mevcut siyasi süreç, 25 Ekim 2021'den bu yana ordunun iktidar üzerindeki kontrolünü sona erdiriyor.
Buna paralel olarak ordu yönetimi bırakıp kışlaya dönerken siyasi Çerçeve Anlaşmayı imzalayan taraflar, Demokratik Blok’a bağlı muhalif partilerle onları siyasi sürece katılmaya ikna etmek ve sivil demokratik geçişi tesis edecek nihai anlaşmayı imzalamak amacıyla temaslarını sürdürdüler.
Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi, Mini Arko Minawi liderliğindeki Sudan Kurtuluş Ordusu Hareketi ve Cafer el-Mirgani liderliğindeki Demokratik Birlik Partisi'nden bir akım gibi bazı silahlı hareketler bloklarının geri kalan üyelerinin katılımı olmadan siyasi sürece dahil olmayı reddediyor. Siyasi çerçeve anlaşmasını imzalayan taraflar, nihai anlaşmanın kararlaştırılan tarih olan 1 Nisan'da imzalanmasına karşı çıkanları ikna etmek amacıyla hareketlerini hızlandırma kararı aldılar.
Nihai anlaşmanın dayandığı ana referanslar arasında şunlar yer alıyor:
Çerçeve Anlaşma, Siyasi Deklarasyon, izole edilmiş el-Beşir rejiminin tasfiyesi, Cuba Barış Anlaşması’nın düzeltilmesi, doğu bölgesindeki krizin çözümü ve geçiş dönemi adaleti olan beş çalışma konferansının tavsiyeleri. Ayrıca halihazırda devam eden Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı.
Dün, anlaşma taslak komitesi, nihai siyasi anlaşmanın ilk taslağını, değerlendirilmek üzere üçlü mekanizmanın huzurunda askeri ve sivil taraflara teslim etti.
Sudanlı taraflar arasındaki diyalogu destekleyen üçlü mekanizma, Birleşmiş Milletler'in Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS), Afrika Birliği (AfB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi’nden (IGAD) oluşuyor. Çerçeve Anlaşmayı imzalayan Sudanlı taraflar, 1 Nisan'da nihai anlaşmayı imzalamayı, ardından 6 Nisan'da geçici anayasa taslağını imzalamayı ve nihayet aynı ayın 11'inde geçici sivil hükümeti kurmaya başlamayı kabul etti.
5 Aralık'ta Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı Hamideti, uluslararası ve bölgesel himayede muhalif sivil güçlerle Çerçeve Anlaşma’yı imzaladı. İmza atan en önde gelen sivil güçler arasında ÖDBG Merkez Konseyi ile sivil geçişi ve demokratik dönüşümü destekleyen diğer güçler yer alıyor. Çerçeve anlaşma, ordunun kalıcı olarak iktidardan çekilmesini ve siyasi güçlerin sivil bir hükümet kurmasının önünü açtı.