Bedran Çiya Kurd, Şarku'l Avsat'a konuştu: Şam ve Ankara hükümetleri arasında yeni anlaşmalar yapılması ‘Suriye halkının zararına’ olur

Kürt yetkili Bedran Çiya Kurd (Şarku’l Avsat)
Kürt yetkili Bedran Çiya Kurd (Şarku’l Avsat)
TT

Bedran Çiya Kurd, Şarku'l Avsat'a konuştu: Şam ve Ankara hükümetleri arasında yeni anlaşmalar yapılması ‘Suriye halkının zararına’ olur

Kürt yetkili Bedran Çiya Kurd (Şarku’l Avsat)
Kürt yetkili Bedran Çiya Kurd (Şarku’l Avsat)

Kuzey Suriye'deki Özerk Yönetim Dış İlişkiler Dairesi Eş Başkanı Bedran Çiya Kurd, Şam ve Ankara hükümetleri arasında yeni anlaşmalar yapılmasının ‘Suriye halkının zararına olacağını’ söyledi.
Şarku'l Avsat'a konuşan Kurd, Rusya, İran, Türkiye ve Suriye dışişleri bakan yardımcılarının (Salı) Moskova'da yaptıkları dörtlü görüşmeye değindi:
“Suriye'deki duruma taraflarca kapsamlı bir siyasi çözüm getirilmesi için net kriterler mevcut değilken, herhangi bir uzlaşma, Türk askeri operasyonlarının siyasi olarak meşrulaştırılmasına, Türkiye'nin yanlış hedefler belirlemesine ve başkalarının da mücadelesinde Ankara’nın saflarına katılmasına yol açacaktır.”
Türkiye'nin de katıldığı toplantıların Özerk Yönetim projesini hedef aldığını vurgulayan Kurd, Moskova'daki son toplantının ‘Şam ile Ankara arasındaki diplomatik ilişkilerin seviyesini yükseltmeye yönelik bir ön bağlamda geldiğini’ söyledi. Son toplantı, Astana görüşmelerinin devamı niteliğinde ancak yeni olan silahlı grupların yerine Şam'ın doğrudan toplantıya katılması oldu.
Suriye halkının ‘bu tür toplantılara umut bağlamadığına’ işaret eden Kurd, “Çünkü Suriye krizinin uluslararası boyutları olduğunu düşünüyorlar. İkili veya üçlü toplantılar, özellikle Suriye kararının olmaması nedeniyle nihai siyasi çözümün temel özelliklerini belirleyemez. Bu toplantılar zaman kaybı. Bu tür şaibeli toplantılar, tüm Suriyelilerin haklarını garanti altına alan siyasi bir çözüm getiremez. Aksine, Türkiye'nin yıllardır Suriye'de oynadığı rolün ışığında, mevcut gerçeği daha da karmaşık hale getirecektir. Şam hükümeti ile Türkiye'nin Suriye topraklarından tamamen çekilmesi ve Suriye içişlerine karışmayı bırakması gereği hususunda mutabıkız. Dolayısıyla her türlü uzlaşma ve normalleşme süreci uluslararası hukuka ve devletler arasındaki ilişkileri düzenleyen standartlara uygun olarak gerçekleşmelidir, aksi takdirde Türk askeri operasyonu meşrulaştırılır.” açıklamalarında bulundu.
Bedran Çiya Kurd, konuşmasında Suriye rejimini ‘içe dönme, tüm Suriyeli gruplara gerçek diyalog kapılarını açma, aktif bir devlet olma ve bölgesel ve küresel çevre ile angaje olma’ çağrısında bulundu.
Rejimin bu rolü oynayabilmesi için iç krizi aşması, ülke için yeni bir politika belirlemesi, garantiler vermesi ve tüm Suriyelilerin kendi bölgelerine dönmesi için koşullar yaratması gerekiyor. Kurd, mevcut koşullar altında ‘yeni mutabakatlara’ varılma ihtimalini de dışladı:
"İklim olgunlaşmamış, koşullar uygun değil ve Türk askeri operasyonlarının devam etmesi ışığında bu tür görüşmelerin başarıya ulaşması için atmosfer hazır değil. Bu toplantılar operasyonların devam etmesi ışığında bir gecede istikrar sağlayıcı bir faktöre ve çözüm önerilerine dönüşmeyecek."



Sudanlı bir yetkilinin İsrail ziyaretinin perde arkasında ne var?

Sudan ve İsrail arasında barış 23 Ekim 2020'de deklare edildi (AFP)
Sudan ve İsrail arasında barış 23 Ekim 2020'de deklare edildi (AFP)
TT

Sudanlı bir yetkilinin İsrail ziyaretinin perde arkasında ne var?

Sudan ve İsrail arasında barış 23 Ekim 2020'de deklare edildi (AFP)
Sudan ve İsrail arasında barış 23 Ekim 2020'de deklare edildi (AFP)

İsmail Muhammed Ali

Sudan basınının yerel ve İsrailli kaynaklara dayanarak naklettiği habere göre, Sudan Ordu Komutanı’nın Temsilcisi el-Sadık İsmail (daha önce genelkurmay başkanı olarak görev yapmıştı), geçen hafta gizli bir görevle Tel Aviv'i ziyaret etti. Ziyarette iki ülke arasındaki barış sürecinin tamamlanması ve Washington ile ilişkilerin daha da geliştirilmesi konuları ele alındı. Sudan makamları ise bu ziyaretle ilgili sessiz kaldı ve ne teyit etti ne de yalanladı.

 

Sudanlı bir medya kuruluşunun haberine göre, ziyaretin ana hatları, Ordu Komutanı Abdulfettah el-Burhan'ın yeni ABD yönetimi (Trump yönetimi) nezdinde imajının parlatılması, Abu Dabi ile Port Sudan hükümetleri arasındaki gerginliğin yatıştırılması için İsrail ile koordinasyon etrafında dönüyor.

Peki, gözlemciler bu ziyareti ve sonuçlarını nasıl okuyor?

Karışıklık ve ittifaklar

Eski Sudan dışişleri bakanı İbrahim Taha Eyüp, The Independent Arabia’ya verdiği röportajda şunları söyledi: “Sudan’ı yöneten rejimin birçok krizden geçtiği, gören ve öngörü sahibi herkes için aşikardır. Bu krizlerin başında 25 Ekim 2021'de sivil yönetime yönelik darbe ve bunun sonucunda Port Sudan hükümetinin içeride, bölgesel ve uluslararası alanda maruz kaldığı izolasyon nedeniyle kaybettiği meşruiyet ve kabul görme krizi geliyor.”

Ardından ekledi, “Moskova'nın kendisine destek vereceğini umarak ona yöneldi ve Kızıldeniz'in sağ kıyısında ticari, askeri ulaşım açısından önemli olan Babul Mendeb Boğazı'nın girişinde bir deniz üssü kurmasına onay verdi. Ancak Ruslar bu teklife sıcak bakmadılar, Mısır ve Suudi Arabistan da bunu kendi çıkarlarına tehdit olarak görüp reddettiler. Rusya geri adım attı, Sudan yöneticileri ise gerçekleşmeyen sözlerine bağlı kalmaya devam ettiler.”

Eyüp sözlerine şöyle devam etti: “Daha sonra, onları ABD Başkanı Donald Trump'a ulaştıracak başka yolları denemeye başladılar. Dostu Binyamin Netanyahu aracılığıyla ona ulaşmaya çalıştılar çünkü Netanyahu'nun, Trump'ı kendileriyle görüşmeye ikna edebileceğine inanıyorlardı. İsrail ile barış konusunun gündeme getirilmesi ve daha yakın ilişkiler kurulması halinde bunun mümkün olabileceğini düşündüler.”

Ulusal güvenlik

Stratejik planlama ve uluslararası ilişkiler uzmanı Mücahit Bahit ise şöyle konuştu, “Sudan ile İsrail arasında barış 23 Ekim 2020'de ilan edildi. Barış anlaşmasının imzalanmasıyla Sudan, Mısır, Ürdün, BAE ve Bahreyn'in ardından İsrail ile barış anlaşması imzalayan beşinci Arap ülkesi oldu. Anlaşma, iki ülke arasındaki ilişkileri düzeltecek ve iki ülke arasında tam diplomatik ilişki kurulmasını sağlayacaktı.”

Bahit şöyle devam etti; “Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) isyanının ve orduya karşı savaşının asıl sebebinin, Tel Aviv'in ulusal güvenliğini destekleyen, Sudan kaynaklarına ulaşmasını sağlayan açık ve gizli çıkarlarını gerçekleştirme arzusunun yanı sıra bölgede çıkarlarını koruyan, kırılgan bir hükümet üzerinde siyasi kontrole sahip olma isteği olduğu artık biliniyor.”

Bahit devamla, “Sudan, egemen bir devlet olarak, özellikle ulusal güvenliğini olumlu veya olumsuz etkileyen ülkelerle ilişkileri aracılığıyla çıkarlarını koruma hakkına sahiptir. Ülkeler arasındaki anlaşmalar öncesinde, özellikle de dosyanın hassas olduğu durumlarda, bir gizlilik söz konusu olur. İç siyasete etkisi, askeri ve sivil kamuoyunda devletin kararına karşı bir tepki oluşturabilecek olması nedeniyle İsrail ile barış da hassas bir dosya. Mutabakatların sağlanması ve görüşlerin tamamlanmasının ardından ziyaret açıklanacak ve kamuoyuna anlaşmaların detayları aktarılacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

Sudan ile İran arasındaki ilişkilerin, her iki ülkenin Sudan ile farklı çıkarları bulunduğundan İsrail ile barıştan etkilenmeyeceğini kaydetti. Karar vericilerin, ortak ilişkileri sarsacak şekilde komşu ülkelerle bölge ülkelerinin çıkarlarının kesişmemesi için son etapta Sudan ulusal güvenlik dosyasına olumlu yansıyacak, en büyük faydayı sağlayacak stratejik planlamalar yapacaklarını belirtti.

Silahlanma yarışı

Sudanlı yazar Osman Mirgani ise “İsrail ile ilişkiler, Şubat 2020'de Uganda'da gerçekleşen Burhan-Netanyahu görüşmesi, Sudan hükümetinin barışı kabul etmesiyle Hartum’un terörü destekleyen devletler listesinden çıkarılması ve ardından anlaşmanın imzalanmasıyla artık sır olmaktan çıktı. Hem Ordu Komutanı Abdulfettah el Burhan hem de HDK Komutanı Muhammed Hamdan Daklu’nun (Hemdeti) İsrail ile ilişkileri gelişti. Hemdeti İsrail’den dinleme ve casusluk için askeri teçhizat elde etmeye çalıştı” ifadelerini kullandı.

Mirgani şöyle devam etti, “İsrail, Sudan hava sahasının İsrail uçaklarına açılması gibi birçok taviz elde etmiş olsa da Sudan savaşının Tel Aviv'in ordu ile HDK arasında seçim yapmasını ya da üçüncü bir seçenek olarak, iki taraflı oynamasını zorunlu kılan bir silahlanma yarışı dayattığı açıktır.”

“Burhan, İsrail desteğine stratejik bir seçenek olarak değil, HDK’nin önünü kesmek için taktiksel bir çözüm olarak bakıyor olabilir” diye ilave etti.

Sudanlı yazar, Ortadoğu'daki mevcut durum göz önüne alındığında, İsrail'in Sudan ile ikili ilişkiler üzerindeki kontrolünü sürdürmek için bunu kabul etme veya uyma ihtimalini dışladı.

Barış anlaşmasının tamamlanması

Sudan gazetelerinin haberine göre Burhan'ın Temsilcisi, Netanyahu'ya çeşitli mesajlar iletmekle görevlendirildi. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Sudanlı Temsilci, Ordu Komutanı’nın iki ülke arasındaki barış adımlarının tamamlanması, önümüzdeki dönemde İsrail'in Sudan'a destek vermesi karşılığında anlaşmalar imzalanması için düzenlemeler yapılması yönündeki isteğini iletti.

Sudanlı Temsilci, ülkenin savaşın başlangıcından bu yana bölgesel ve uluslararası düzeyde yaşadığı yalnızlaşma ve baskıların, bu savaşta arzu edilen zaferin elde edilebilmesi için her taraftan nitelikli askeri desteğe acil ihtiyacın, Tel Aviv'i rahatsız eden İran ile yakınlaşma kararını Ordu Komutanına dayattığını da açıkladı. Burhan, temsilcisi aracılığıyla, anlaşmanın en kısa sürede tamamlanması için Tel Aviv'in koyduğu her türlü yükümlülük ve şartı yerine getireceğine söz verdi.

İki ülkenin 2020 yılında karşılıklı ekonomik ve ticari ilişkilere başlayarak, ilişkileri normalleştirmeye hazır olduklarını duyurduklarını hatırlatalım. Ancak bu adım, o dönemde sivil ve siyasi çevrelerden geçiş hükümetinin ülkeyi bu tür kararlara ve ilişkilere zorlayamayacağını savunan eleştiriler gelmesine neden olmuştu.