Suudi Arabistan’ın İsrail’le normalleşme şartları neler?

Filistin Yönetiminin kafası karışmış görünüyor ve Arap-İsrail ilişkileri ortamında meydana gelen dönüşümler konusunda hiçbir şey yapamıyor

Andrei Cojocaru
Andrei Cojocaru
TT

Suudi Arabistan’ın İsrail’le normalleşme şartları neler?

Andrei Cojocaru
Andrei Cojocaru

Macid Kiyali

ABD’nin eski Başkanı Donald Trump'ın Arap ülkelerini İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye davet etmesinden ve üç yıl önce onlarla bu tür anlaşmalar imzalamasından bu yana (Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Fas ve ardından Sudan), daha önce ilişkiler kuran ülkelere eklenen (Mısır ve Ürdün, tabii ki Umman Sultanlığı ve Filistin Yönetimi'ne ek olarak), dikkatler, ABD'nin özellikle önceki ve mevcut ABD yönetimleri altında sarf ettiği çabalara rağmen, bu çerçevenin dışında kalmayı tercih eden Suudi Arabistan'a çevrildi.

Suudi Arabistan Yönetimi’nin şu ana kadar bu yola girme konusundaki isteksizliği çeşitli nedenlere bağlanabilir; bunlardan en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:

1. İsrail'in küstahlığı ve Arap çevrelere, özellikle de Filistinlilere yönelik haklar da dahil olmak üzere herhangi bir hak sağlamayı reddetmesi ve onların haklarına ilişkin adaletsizliklerine rağmen 1993 Oslo Anlaşmalarını reddetmesi.

2. Geçmiş deneyimin başarısızlığından ders almak, İsrail'in ‘Suudi Arabistan Girişimi’ olarak bilinen ve çekilme karşılığında normalleşmeyi öngören ve Arap Zirvesi (Beyrut 2002) tarafından kabul edilen Arap Girişimi'ni reddetmesi.

3.Suudi Yönetiminin, Suudi Arabistan'ın gelişmiş Amerikan silahlarına erişmesine mani olan engellerden duyduğu hayal kırıklığı ve endişe.

4. Suudi Arabistan’ın, İran'ın, Yemen'den Arap Yarımadası'ndaki ülkelere kadar daha fazla ülkede yayılmış mezhepsel milisleri ve nükleer ve füze gücü elde etme çabaları gibi bölgedeki tehditlere karşı ABD'nin kayıtsızlığından endişe duyması, bunun da ABD'nin dostlarını terk ettiğine işaret etmesi.

İsrail'in küstahlığı ve Arap çevrelere, özellikle de Filistinlilere yönelik haklar da dahil olmak üzere herhangi bir hak sağlamayı reddetmesi ve onların haklarına ilişkin adaletsizliklerine rağmen 1993 Oslo Anlaşmalarını reddetmesi.

Ancak, ABD'nin Suudi Yönetimine yönelik çabaları o zamandan beri durmadı. Hatta Başkan Joe Biden yönetimi, onu Ortadoğu'daki politikalarının en üst sırasına koydu ve son dönemde yönetim yetkilileri ile Suudi liderliği arasında yapılan görüşmelerin merkezinde yer aldı. Bu dosya, Özellikle İsrail'in şu anda içinde bulunduğu kriz ve Başkan Biden ile ilişkisindeki gerginlik göz önüne alındığında İsrail siyasetinde, İsrail gazetelerinin tartışmalarında ve makalelerinde günlük bir konuşma konusu haline geldi.

İsrail - Suudi Arabistan ilişkileri

Aslında, İsrail'in mevcut hükümeti, kuruluşundan bu yanaki en aşırılık yanlısı hükümet olarak tanımlanıyor. Bu hükümet, Suudi Arabistan'ı kendisiyle normalleştirmeye çekmeye büyük önem veriyor. Bu adım, İsrail'in içinde bulunduğu krizin ortasında, sağcı ve dindar partilerden oluşan koalisyon hükümetinin kurulmasından bu yana İsrail için çok önemli bir koz olacak. Bu hükümet, İsrail siyasi sisteminde bir tür devrim yaratmaya çalışıyor. Ayrıca, iki taraf arasındaki gerginlik göz önüne alındığında böyle bir adım, ABD yönetimiyle arasındaki buzları eritebilir.

Andrei Cojocaru
Andrei Cojocaru

Ayrıca Suudi Arabistan'ın Arap ve İslam dünyasında sahip olduğu merkezi konumla ilgisi de bir başka nedeni oluşturuyor. Uluslararası önemi ve ekonomik gücü göz önüne alındığında, Suudi Arabistan, 2022 yılı için gayrisafi yurt içi hasılası (1,1 trilyon dolar) ve ihracat değeri (410 milyar dolar) açısından dünyanın en güçlü ekonomik güçlerinden biri haline geldi. Ayrıca, muazzam petrol zenginliğine sahip ve geçen yılki 75 milyar dolarlık harcamasıyla askeri harcama açısından beşinci sırada yer alıyor.

Ancak, bu gerçekler ile sınırlı kalmadı. İsrail, bu kez, normalleşme için şartlar öne süren bir ülke ile karşı karşıya buldu kendini. Bu şartlar hem İsrail'in hem de ABD'nin yerine getirme taahhüdünü gerektiriyor. Bu, İsrail'in önceki Arap devletleri ile normalleşme deneyimlerinde alışkın olmadığı bir gelişme. Çoğu Arap ülkesinin, İsrail'in kuruluşundan (1948) bu yana, farklı şekillerde de olsa, sessiz veya fiili bir normalleşme içinde olduğu doğru olsa da özellikle 1967 Haziran Savaşı'ndan sonra, varlığına karşı savaştan (en azından sözde), işgal ettiği Arap topraklarına karşı savaşa geçişle, İsrail'in varlığını kabul ettiği anlamına geliyor.

Normalleşme şartları

İsraillileri en çok ilgilendiren, İsrail ve ABD'nin Suudi Arabistan ile normalleşme şartlarının tek bir paket olması ve bunun bilinen normalleşme deneyimlerinden farklı bir emsal. Suudi Arabistan'ın elinde örneğin, ABD'nin petrol ihracatı taleplerini geri çevirmesi gibi kullandığı ve kullanabileceği birçok kart var. Bu, Çin ile ilişkilerinin güçlendirilmesi, Ukrayna savaşı konusundaki tutumu ve ABD-Rusya çatışmasını da kapsıyor.

İsrailli analist Michael Harari'ye göre, Suudi Arabistan'ın talepleri veya şartları arasında ABD’den, ‘İran'a karşı caydırıcı olacak NATO tarzı bir savunma şemsiyesi, makul olarak ABD ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın gözetimi altında olabilecek sivil bir nükleer reaktör, son derece gelişmiş bir ABD silahına erişim imkânı ve Filistin-İsrail bağlamında yapıcı adımlar da’ bulunuyor. (Maariv - 11/8/2023)

Bu koşullar uluslararası ve Filistin niteliğiyle İsrail'in hükümeti ve muhalefetiyle bu yönde ilerleyemeyeceğini gösteriyor. Çünkü bunların karşılanması, Suudi Arabistan'ı ABD için siyasi, ekonomik ve askerî açıdan özel bir konuma sahip bir ülke haline getirecek. İsrail'in konumunu ve özellikle de bölgedeki nükleer güç üzerindeki tekelini kırmakla ilgili olarak çıkarlarını zarara uğratacaktır. Bu da İsrail'in stratejik ulusal güvenliği için bir tehdit oluşturuyor.

Ancak bu şartlarda Netanyahu hükümetinin sorunu, İsrail'in tepkilerine ek olarak, içeride kritik bir dönemde, Tel Aviv ile Washington yönetimi arasında bir gerilim yaşandığı bir zamanda gelmesi ve ABD'nin istekleriyle birçok alanda kesişmesi. Çünkü uluslararası ve bölgesel düzeyde ve Rusya, Çin ve İran karşısında çıkarları, öncelikleri ve politikalarıyla tutarlı.

İsrail'in Çin'in bölgedeki konumunu zayıflatmaya, İran'ı izole etmeye ve Suudi Arabistan'a bölgesel ve uluslararası düzeyde siyasi ve ekonomik olarak yatırım yapmaya katkıda bulunacak rolünü oynaması gereken İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki normalleşme konusunda ABD’nin çıkarı olduğu anlamına geliyor. Bu, Filistin meselesi de dahil olmak üzere, ihtiyaçlarını az ya da çok karşılamaya hazırlanarak yapılır. İsrail, bu konuda bir miktar taviz verebilir, ancak her durumda Filistinlilerin durumlarını iyileştirmek için adımlar atmalı, Batı Şeria ve Kudüs'teki yerleşim faaliyetlerini dondurmalı ve oradaki bölgeleri (örneğin C Bölgesi) resmen ilhak etmeye yönelik herhangi bir adımdan kaçınmalıdır.

Her halükârda, önceki deneyimlere bakılırsa, İsrail herhangi bir zor yükümlülükten kaçmaya çalışacaktır. Bu, daha önce de oldu. Örneğin, Madrid Konferansı'ndan çıkan çok taraflı müzakerelerde ve 1990'ların başındaki Ortadoğu zirvelerinde, ‘Yeni Ortadoğu’ projesi kapsamında Arap-İsrail iş birliği için yollar bulmaya odaklanıldı. İsrail, son 30 yılda Filistinliler ile uzlaşmada kendisinden istenen taahhütleri yerine getirmeyi reddederek bunu tekrarladı. Ayrıca, eski ABD Başkanı George W. Bush'un (Oğul) önerdiği 2003 Yol Haritasını feshederek aynı şeyi yaptı. 2002'deki Arap Barış Girişimi'ni şiddetle reddetmesini de tabii ki buna bir örnek teşkil ediyor.

Her halükârda ve önceki deneyimlere dayanarak, İsrail her türlü zorlu yükümlülükten kaçınmaya çalışacaktır ve bu daha önce örneğin Madrid Konferansı'ndan çıkan çok taraflı müzakerelerde de yaşanmıştı.

Aslında, İsrail, kendi içinde sorunlu olan akımlarını birleştiremeyen bir ülke. Bu, mevcut krizinde, dindar/doğulu ve laik/batılılar arasındaki bölünme ve kutuplaşmada görülebilir. İsrail, Filistinli vatandaşlarıyla veya Filistin halkının bir kısmı için bir toprak parçasında bir devlete razı olan Filistin Yönetimi ile de uzlaşamıyor. İsrail, herhangi bir şartı reddederken veya bunları göz ardı ederken, ABD'nin ona olan sempatisine ve politikalarını, ne olursa olsun, korumasına güvenmeye devam edecek. Ayrıca, bazı Arap rejimlerinin, İran'ın Körfez bölgesi, Irak, Suriye ve Lübnan'daki nüfuzunun artmasından kaynaklanan riskler altında, onunla karşılıksız normalleşmeye istekli olduğu, zayıf ve dağınık Arap tutumuna da güvenecek.

Şaşkınlık ve çaresizlik arasında

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığına göre bu bağlamda, Filistin Yönetimi, Arap-İsrail ilişkilerinin çevresindeki değişimler karşısında şaşkın ve çaresiz görünüyor. Filistin yönetimi, 1967'de işgal edilen topraklarda, yani Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde bir Filistin devleti kurmayı amaçlayan programını onlarca yıldır sınırladı. İsrail'in tanınmasını da buna dahildi. Bu, Filistin yönetiminin, Beyrut'taki Arap Zirvesi Konferansı'nda (2002) barış karşılığında normalleşme fikrinin benimsenmesiyle kanıtlandığı gibi, İsrail ile ilişkilerde Arap değişiminin önünü açmış veya kolaylaştırmış gibi görünmesine neden oldu. Bugün Filistin yönetimi, İsrail ile Arap ilişkilerindeki herhangi bir açılımın, Filistinlilerin haklarına, yani gerçekte sadece bir kısmının kendi kaderini tayin etme hakkına, yani Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde bir devlet kurmasına cevap vermesini talep ediyor.

Bu alandaki sorun, Filistin söylemlerinin, yani Filistin Özerk Yönetimi'nin kurulmasından önce, ‘barış Filistin'den başlar’ fikrine dayanmasıdır. Bu, Filistin'in Arap milletinin merkezi meselesi olduğu anlamına gelir. Ancak bu fikir pratikte kanıtlanmadı ve hatta teorik olarak geçerliliğini yitirdi. Filistinlilerden ve onların davalarından izole edilerek İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesinin mümkün olduğu görüldü. Bu, 2018'de imzalanan normalleşme anlaşmaları (Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Sudan ile) ile gerçekleşti. Bu sırada Filistin Yönetimi, anlaşmalardan memnun olmasa da hiçbir şey yapamadı.

Fotoğraf Altı:  Andrei Cojocaru
Andrei Cojocaru

Genel olarak, Filistin Yönetimi, Suudi Arabistan liderliğinden, endişelerini hafifletecek için birçok işaret veya güvence aldı. Bu güvenceler, Suudi Arabistan'ın İsrail ile bedelsiz herhangi bir normalleşme adımı atılmayacağını içeriyor. Suudi Arabistan'ın Filistin Yönetimi'nde bir temsilci ataması ve Kudüs'te bir konsolosluk açması da bu güvencelere örnek olarak gösterilebilir. Suudi Arabistan ayrıca, Filistin'deki iki ana fraksiyonun (Fetih ve Hamas) bir araya gelmesine ev sahipliği yaptı. Ayrıca, Suudi Arabistan, İsrail ile ilişkileri normalleştirmenin bir koşulunun, Filistin ile bir anlaşmaya varılması ve İsrail'in Filistinlilere yönelik saldırılarını durdurması olduğunu defalarca vurguladı. Bu, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Riyad'a yaptığı çoklu ziyaretler ve Suudi Arabistan Yönetimi ile yaptığı görüşmelerde de tekrarlandı.

Ancak, Suudi Arabistan'ın Filistinlilere verdiği en önemli güvence, geçtiğimiz Mayıs ayında Cidde'de düzenlenen Arap Zirvesi'nin sonuç bildirgesinde yer aldı. Bildirge, Filistin davasının merkeziliğini ve Filistin davası için kapsamlı ve adil bir çözümü, Arap Barış Girişimi ve uluslararası kararlar temelinde, 1967 sınırları içinde başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen bir Filistin Devleti'nin kurulmasını sağlayacak şekilde yineledi.

Bağımsız Filistinli entelektüeller, akademisyenler ve politikacılar, geçtiğimiz Haziran ayında Suudi Yönetimine hitaben yazılan bir mektupta, Filistin liderliğindeki kafa karışıklığını ve ortaya çıkan resmi boşluğu örtbas eden, ancak popüler düzeyde, bağımsız Filistinli entelektüeller, akademisyenler ve politikacılardan oluşan farklı bir Filistin tutumu ortaya çıktı. Mektupta ‘Filistin halkının, Filistin davasının çözümü olmadan İsrail varlığıyla normalleşmeyi reddeden Suudi Arabistan'ın tutumuna olan güveni ve umudu’ vurgulanıyordu. Ayrıca, ‘ABD ve İsrail baskısı’ kınanarak bu baskının ‘Filistinlilerin meşru haklarını feda etmek ve onlara boyun eğdirmek için bedelsiz normalleşmeyi sürdürmek istediği’ ifade edildi. Son olarak, "Suudi Arabistan'ın, sahip olduğu bölgesel, küresel, dini konumu, zenginlikleri, siyasi coğrafyası ve çeşitli uluslararası ilişkileri nedeniyle İsrail'e ve onunla normalleşmeye ihtiyacı olmadığı" vurgulandı.

Filistinlilerin, İsrail, Arap ülkeleri ve uluslararası alanda neredeyse siyasi denklemlerin dışında kaldıkları açık. Filistinliler, son derece zayıf, dağınık, hayal kırıklığına uğramış ve bölünmüş durumdalar. Ayrıca, Filistin siyasi sisteminde derin bir kriz var. Bu kriz, siyasi varlıklarının meşruiyetinin ve güncelliğinin aşınmasından kaynaklanıyor. Bu krize, Filistinlilerin ortak bir ulusal vizyondan yoksun olmaları da katkıda bulunuyor. Bu durum, Filistin ulusal hareketinin bir kurtuluş hareketinden işgal altındaki bir otoriteye, İsrail tarafından kısıtlanan ve Arap ve yabancı ülkelerden gelen dış siyasi ve maddi desteğe bağımlı bir otoriteye dönüşmesiyle daha da kötüleşti.

Dolayısıyla böyle bir durumda, Filistin Yönetimi’nin Arap dünyasında ve özellikle Arap-İsrail ilişkilerinde gündemini dayatması zor olacaktır. Özellikle, mevcut uluslararası ve bölgesel çatışmalarda kutuplaşmanın artmasıyla, Filistin liderliğinin bu çatışmalardan kendi lehine fayda sağlaması da zor olacaktır.

* Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden tercüme edilmiştir.



Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Kuveyt Veliaht Prensi Şeyh Meşhal el-Ahmed el-Cabir es-Sabah’la telefonda görüştü

Suudi Veliaht Prensi, Muhammed bin Selman bin Abdülaziz (SPA)
Suudi Veliaht Prensi, Muhammed bin Selman bin Abdülaziz (SPA)
TT

Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Kuveyt Veliaht Prensi Şeyh Meşhal el-Ahmed el-Cabir es-Sabah’la telefonda görüştü

Suudi Veliaht Prensi, Muhammed bin Selman bin Abdülaziz (SPA)
Suudi Veliaht Prensi, Muhammed bin Selman bin Abdülaziz (SPA)

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Perşembe günü, Kuveyt Veliaht Prensi Şeyh Meşhal el-Ahmed el-Cabir es-Sabah ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Prens Muhammed bin Selman, görüşme sırasında Kuveyt Emiri Şeyh Nevvaf el Ahmed el-Cabir es-Sabah'ın sağlığı hakkında bilgi aldı.

Kuveyt Emiri Şeyh Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah’ın Sağlık ve Emniyet İşleri Bakanı Şeyh Muhammed Abdullah el-Mübarak es-Sabah, geçen hafta Şeyh Nevvaf'ın ani rahatsızlığı nedeniyle hastaneye kaldırıldığını ve gerekli tedavi ve tıbbi kontrollerin yapıldığını açıklamıştı.

Kuveyt resmi haber ajansı, Perşembe günü (dün), Kuveyt Emiri’nin sağlık durumunun stabil olduğunu duyurdu.


Suudi Arabistan ve Rusya OPEC+ anlaşmasına bağlılık vurgusu yaptı

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i başkent Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti ( SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i başkent Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti ( SPA)
TT

Suudi Arabistan ve Rusya OPEC+ anlaşmasına bağlılık vurgusu yaptı

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i başkent Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti ( SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i başkent Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti ( SPA)

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile başkent Riyad'da yaptığı görüşmelerin ardından yayınlanan ortak bildiride, iki tarafın petrol ve gaz alanlarında iş birliğini geliştirme konusunda mutabakata vardığı belirtildi. Açıklamada, tüm katılımcı ülkelerin, üreticilerin ve tüketicilerin çıkarlarına hizmet edecek ve küresel ekonominin büyümesini destekleyecek şekilde OPEC+ anlaşmasına katılmasının gerekliliği vurgulandı. Ayrıca, iki taraf, aralarındaki yakın iş birliğini ve OPEC+ ülkelerinin küresel petrol piyasalarının istikrarını artırmaya yönelik başarılı çabalarını övgüde bulunuldu.

Ortak açıklamada, iki ülkenin ortak çıkarlarını destekleyecek ve gerçekleştirecek şekilde savunma iş birliği, her türlü suçla mücadele dahil olmak üzere ortak çıkar konularında mevcut güvenlik iş birliği ve koordinasyonunu geliştirme arzusu, güvenlik ve istikrarın sağlanması amacıyla terörizm, radikalizmle ve bunların finansmanıyla mücadele etmek ve terör örgütlerine karşı bilgi alışverişinde bulunmak konusunda anlaşmaya vardığı kaydedildi.

Suudi Arabistan ve Rusya, Filistin topraklarındaki askeri operasyonların durdurulması gerektiğini vurgulayarak, Gazze Şeridi'nde yaşanan insani felaketten duydukları endişeyi dile getirdi. Taraflar, iki devletli çözüme ilişkin uluslararası kararların uygulanması dışında Filistin'de güvenlik ve istikrarın sağlanmasının mümkün olmadığını, barış içinde bir arada yaşama ve ekonomik kalkınma için uygun koşulların yaratılmasını sağlamanın yanı sıra Filistin halkının, 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olmak üzere bağımsız, egemen bir Filistin devleti kurma yönündeki meşru haklarına kavuşmasının sağlanması gerektiğini aktardı.

Riyad ve Moskova, Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşları da dahil olmak üzere uluslararası insani kuruluşların Filistin halkına insani yardım sağlama konusunda üzerlerine düşen rolü oynamalarına olanak sağlanmasının gerekliliğini vurgulayarak, özelikle BM Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı'nın (UNRWA) bu konudaki çabalarına destek verdiklerini açıkladı.

Diğer yandan taraflar Yemen krizine kapsamlı bir siyasi çözüme ulaşmaya yönelik uluslararası ve bölgesel çabalara tam destek verdiklerini açıklarken, Rus tarafı Suudi Arabistan’ın Yemenli taraflar arasında diyalog ve uzlaşmayı teşvik etme çabalarına övgüde bulundu. İki taraf ayrıca İran'ın nükleer programının barışçıllığına olan bağlılığının, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile şeffaf iş birliğinin ve bölge ülkelerinin katıldığı kapsamlı müzakerelerin yürütülmesi ve nükleer silahların kaynaklarının ele alınması yönünde ortak çabaların önemini vurguladı.


Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Qiddiya şehrinin kentsel planını başlattı

Qiddiya şehri sakinlerine mutlu ve ideal bir sosyal yaşam sunuyor (Şehrin X hesabı)
Qiddiya şehri sakinlerine mutlu ve ideal bir sosyal yaşam sunuyor (Şehrin X hesabı)
TT

Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Qiddiya şehrinin kentsel planını başlattı

Qiddiya şehri sakinlerine mutlu ve ideal bir sosyal yaşam sunuyor (Şehrin X hesabı)
Qiddiya şehri sakinlerine mutlu ve ideal bir sosyal yaşam sunuyor (Şehrin X hesabı)

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Qiddiya Yatırım Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Muhammed bin Selman bin Abdulaziz, başkent Riyad’ın eteklerinde yapım aşamasındaki devasa bir eğlence projesi olan Qiddiya şehri ve küresel markası için kentsel planın açılışını yaptı.

Muhammed bin Selman, Qiddiya şehrinin yakın gelecekte eğlence, spor ve kültür alanında dünyanın en öne çıkan şehri haline geleceğini ifade etti.

Bunun da Suudi ekonomisine ve uluslararası duruşuna olumlu yansıyacağını, Riyad’ın stratejisini güçlendireceğini, ekonomisinin büyümesine ve yaşam kalitesini artırarak dünyanın en büyük 10 şehrinden biri haline gelmesine katkıda bulunacağını söyledi.

Veliaht Prens, Qiddiya’ya yapılan yatırımın, ülke ekonomisini geliştirme ve çeşitlendirmeyi, petrol gelirlerine bağımlılığı azaltmayı ve Suudi gençleri için binlerce iş fırsatı yaratmayı amaçlayan 2030 Vizyonu’nun temel taşı olduğunu da ekledi.

Kamu Yatırım Fonu (PIF) tarafından denetlenen en büyük projelerden biri olan Qiddiya’nın, bölge sakinleri ve ziyaretçilerin yaşam kalitesini artırmanın yanı sıra ülkenin iddialı turizm ve ekonomik hedefleri için önemli bir destek kaynağı olması öngörülüyor.

İnşaat projelerine yaklaşık 10 milyar riyal yatırım yapılan Qiddiya projesi üzerindeki çalışmalar 2019 yılında başladı.

Şehrin yerel, bölgesel ve uluslararası yatırımcıların ilgisini çekmesi ve bunun da Riyad’a destek sağlaması bekleniyor.

Qiddiya markasının ana motifi olarak ortaya çıkan ‘oyun’ felsefesi, oyunun insanın bilişsel gelişimi, duygusal ifadesi, sosyal becerileri, yaratıcılığı ve fiziksel sağlığı için hayati bir unsur olduğunu kanıtlayan onlarca yıllık araştırmaya dayanıyor.

Araştırmalar aynı zamanda rekreasyonel etkinliklerin toplum üzerindeki olumlu etkilerini, bireylerin farklılıkları arasında köprü kurma yeteneklerini, empatiyi ve sosyal uyumu geliştirme yeteneklerini de gösterdi.

Qiddiya şehri, rakipsiz eğlence, spor etkinlikleri ve aktiviteleri, kültür ve olağanüstü kentsel yaşam aracılığıyla sakinleri ve ziyaretçilerine sonsuz eğlence ve heyecan sunmayı vaat eden türünün tek örneği bir destinasyon olarak tanımlanıyor.

Şehir, 360 kilometrekarelik alan üzerinde 60 bin binadan oluşacak ve 600 binden fazla kişiye ev sahipliği yapacak.

Qiddiya şehrinin 325 binden fazla istihdam yaratması, gayri safi yurt içi hasılada yaklaşık 135 milyar riyal artış elde etmeye yardımcı olması ve yılda 48 milyon ziyaretçi çekmesi bekleniyor.

Riyad merkezinden yaklaşık 40 dakika uzaklıkta bulunan ve Tuvaik dağlarının muhteşem manzarasına bakan Qiddiya şehrinin ilgi çekici yerleri arasında oyun ve espor bölgesi, motor sporları yarış pisti, golf sahaları, devasa bir su parkı ve Six Flags Qiddiya tema parkı yer alacak.

Aynı zamanda şehir, dünyanın en büyük Olimpiyat Müzesini de içeren bir spor stadyumuna da ev sahipliği yapacak.

Şehirde ilk tesislerin iki yıl içinde açılması bekleniyor.


Suudi Arabistan Savunma Bakanı, ABD’li mevkidaşı ile bölgesel ve uluslararası gelişmeleri görüştü

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz ( Şarku’l Avsat)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz ( Şarku’l Avsat)
TT

Suudi Arabistan Savunma Bakanı, ABD’li mevkidaşı ile bölgesel ve uluslararası gelişmeleri görüştü

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz ( Şarku’l Avsat)
Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz ( Şarku’l Avsat)

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman bin Abdulaziz, ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin ile telefon görüşmesi gerçekleşti. Görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkiler ve savunma alanındaki işbirliğini geliştirmenin yolları konuşuldu.

Görüşmede ayrıca mevcut koşullar, bölgesel ve uluslararası düzeydeki gelişmeler ile bunlara yönelik çabalar ele alındı.


Suudi Arabistan - Rusya toplantısında uluslararası gelişmeler ele alındı

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda ağırladı (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda ağırladı (SPA)
TT

Suudi Arabistan - Rusya toplantısında uluslararası gelişmeler ele alındı

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda ağırladı (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda ağırladı (SPA)

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman bin Abdülaziz, dün (6 Aralık Çarşamba) Yemame Sarayı’ndaki Kraliyet Divanı’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile iki ülkenin heyetlerinin de katılıyla genişletilmiş bir toplantı gerçekleştirdi. Putin’in ziyareti, 2019 yılından bu yana ilk, ülkesinde iktidarı üstlenmesinden bu yana ikinci Suudi Arabistan ziyareti sayılıyor.

Toplantının başında Suudi Veliaht Prens, iki ülke arasındaki tarihi ve güçlü ilişkilere dikkat çekti. Üçüncü Suudi devletinin kurulmasının ardından Krallığı tanıyan ilk ülkenin Rusya olduğunu belirten Muhammed bin Selman, Putin’i de ‘Krallık ve halkının özel ve çok değerli bir konuğu’ olarak nitelendirdi.

Şarku’l Avsat’ın SPA’dan aktardığına göre Veliaht Prens, “Bugün enerji sektörü, tarım sektörü, karşılıklı ticaret, yatırım ve diğer sektörlerde iki ülke arasında son yedi yılda elde edilen çok büyük başarılara dikkat çekerek, iki ülkenin, Ortadoğu’nun ve dünyanın yararına birlikte üzerinde çalıştığımız pek çok ilgi alanını ve birçok dosyayı paylaşıyoruz” dedi.

Prens Muhammed bin Selman, Ortadoğu’daki pek çok gerginliğin ortadan kaldırılmasına yardımcı olan, siyasi ve güvenlik alanında da bölgenin ve tüm dünyanın güvenliğini artıracak şekilde güvenliğin ve gelecekteki koordinasyonun geliştirilmesine katkıda bulunan iki ülke arasındaki koordinasyon ve siyasi çalışmalara övgüde bulundu. Ayrıca Suudi Arabistan halkının çıkarları, bölgenin ve dünyanın çıkarları için birlikte çalışılmasını gerektiren mevcut ve gelecekteki büyük fırsatlara dikkati çekti.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Rusya Devlet Başkanı Riyad’daki görüşme sırasında (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Rusya Devlet Başkanı Riyad’daki görüşme sırasında (SPA)

Öte yandan Rusya Devlet Başkanı, iki ülke arasındaki dostluğun ve iş birliğinin derinliğini vurgulayarak, 7 yılda aralarında gerçekleştirilen ve elde edilen başarılara değindi. Putin, Veliaht Prens ile Moskova’da görüşme arzusunu da dile getirdi.

Suudi Arabistan’ı tanıyan ilk ülkenin Sovyetler Birliği olduğunu belirten Putin, ilişkilerin kalitesinde ve yeteneklerinde büyük bir gelişme ve niteliksel sıçrama yaşandığını, bunun da Kral Selman ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın liderliği sayesinde başarıldığını vurguladı.

Devlet Başkanı Putin, iki ülke arasında siyaset ve ekonomi başta olmak üzere pek çok düzeyde ve alanda yakın işbirliğinin bulunduğunu, uluslararası düzeyde yaşanan son gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde katılım ve paylaşımların önemli olduğunu dile getirdi.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ile Rusya Devlet Başkanı arasında Riyad’daki Yemame Sarayı’nda yapılan görüşmeden bir fotoğraf (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ile Rusya Devlet Başkanı arasında Riyad’daki Yemame Sarayı’nda yapılan görüşmeden bir fotoğraf (SPA)

Genişletilen toplantıda, iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin boyutları, ortak işbirliği olanakları ve çeşitli alanlardaki gelişme fırsatları gözden geçirilirken, bölgesel ve uluslararası koşullarda yaşanan son gelişmeler ve bunlara yönelik çabalar ele alındı.

Suudi Veliaht Prensi ve Rusya Devlet Başkanı ayrıca, ikili bir toplantı düzenleyerek ortak öneme sahip bir dizi konuyu ele aldılar.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Rusya Devlet Başkanı’nı Riyad’daki Yemame Sarayı’nda kabul etti (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Rusya Devlet Başkanı’nı Riyad’daki Yemame Sarayı’nda kabul etti (SPA)

Son doksan yılda Suudi Arabistan ve Rusya ilişkileri ortak anlayışa, vizyonlarda yakınlaşmaya ve çıkarların uyumluluğuna tanık oldu. Bu stratejik ilişki, iki ülkenin çeşitli alanlarda sahip olduğu ve liderlerinin halklarına fayda sağlamak için geliştirmeye istekli olduğu büyük potansiyeli güçlendirdi.

Suudi Arabistan ve Rusya Ortak Komitesi ve Çalışma Konseyi’nin kurulması, iki ülke arasında çeşitli alanlardaki ilişkilerin geliştirilmesine, ekonomik işbirliği tabanının çeşitlendirilmesine ve genişletilmesine ve Vizyon 2030 ve Krallığın büyük projelerinin sağladığı fırsatlardan yararlanarak, ticaret alışverişi geliştirebilecek bir ticari ve yatırım platformun oluşturulmasına katkı sağladı.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile el sıkışıyor (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile el sıkışıyor (SPA)

Rusya, Suudi Arabistan’ın ekonomik konumuna dikkati çekerek, Riyad’ı BRICS ekonomik bloğuna katılmaya davet etme girişimini destekledi. Bu çerçevede Putin, ülkesinin desteğinin, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın petrol piyasalarında denge ve istikrarı destekleme çabalarının ve Krallığın iddialı kalkınma planlarına ulaşma yeteneğinin takdirinin sonucu olduğunu vurguladı.

Riyad’ın çabaları, OPEC ülkeleri ve Rusya’nın ‘üreticilere ve tüketicilere hizmet edecek şekilde, üretim hacmini küresel petrol talebi düzeyine uygun hale getirecek bir metodoloji benimseyerek, petrol piyasalarının istikrarını destekleyen tarihi OPEC+ anlaşmasına’ varmasına katkıda bulundu. Bu durum, küresel enerji fiyatlarının istikrarına olumlu yansırken, iki ülke arasındaki ikili temasların liderlik düzeyindeki hızını da artırdı.

Putin’in Riyad ziyareti, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın Gazze’deki askeri operasyonları durdurmayı, sivilleri korumayı ve etkilenenlere insani yardım ulaştırmayı amaçlayan ortak uluslararası eylemi koordine etmek amacıyla etkili uluslararası taraflarla iletişim kurma çabalarının bir uzantısı olarak gerçekleşti. Ayrıca ziyaret, Suudi liderliğinin Filistin meselesine gösterdiği büyük ilgiye dayalı olarak Olağanüstü Ortak Arap- İslam Zirvesi çalışmalarına başkanlık etmesinden sonra gerçekleştiği için önemli.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Riyad'daki Yemame Sarayı’nda kabul etti (SPA)

Suudi Arabistan, Ukrayna krizine siyasi çözüm bulunmasına yönelik çabaları destekliyor ve Veliaht Prens ile Rusya ve Ukrayna cumhurbaşkanları arasında kurduğu iyi ilişkiler sayesinde ilk günden itibaren iki taraf arasında arabulucu rolü oynuyor. Öyle ki iki ülkenin cumhurbaşkanları ile temas kurdu, ülkesinin kalıcı barışa yol açan bir çözüme ulaşmaya katkıda bulunmak için iyi ofislerini gerçekleştirmeye hazır olduğunu ifade etti. Riyad ayrıca, krizin etkilerini hafifletmeyi amaçlayan insani girişimleri de destekledi. Bu girişimler arasında, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın çeşitli ülkelerden 10 mahkumun serbest bırakılmasına yönelik arabuluculuğu ve Cidde’de ulusal güvenlik danışmanları ve bazı ülkelerin temsilcilerinin krize ilişkin bir toplantıya ev sahipliği yapması da yer alıyor.

Riyad Bölgesi Valisi, Kral Halid Uluslararası Havalimanı’nda Rusya Devlet Başkanı’nı uğurladı (SPA)
Riyad Bölgesi Valisi, Kral Halid Uluslararası Havalimanı’nda Rusya Devlet Başkanı’nı uğurladı (SPA)

Daha sonra Riyad’dan ayrılan Devlet Başkanı Putin, Kral Halid Uluslararası Havalimanı’ndaki Kraliyet Salonu’nda Riyad Bölgesi Valisi Prens Faysal bin Bandar bin Abdülaziz, Devlet Bakanı, Bakanlar Kurulu Üyesi, Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve Riyad Bölgesi Sekreteri Prens Faysal bin Abdulaziz bin Ayyaf tarafından uğurlandı.


Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve BM Genel Sekreteri Gazze’deki ateşkes çabalarını görüştü

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan (SPA)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan (SPA)
TT

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ve BM Genel Sekreteri Gazze’deki ateşkes çabalarını görüştü

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan (SPA)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan (SPA)

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile Gazze’deki durum hakkında dün bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Telefon görüşmesinde, her iki taraf da acil ateşkes sağlanması için daha fazla çaba sarf edilmesinin önemini vurguladı.

Guterres görüşmede, göreve başladığından bu yana ilk kez BM Şartı’nın 99. maddesine bağlı yetkisini kullanarak, BM Güvenlik Konseyi Başkanı’na (BMGK) hitaben yazdığı ve BMGK’yı Gazze’deki felaketin önlenmesi için harekete geçmeye çağırdığı mektuba değindi.

Suudi Bakan ise, BM Genel Sekreteri’nin BM Şartı’nın 99. maddesini yürürlüğe koyarak attığı adımı ülkesinin takdir ettiğini ve desteklediğini dile getirdi.


Körfez ülkeleri arasında Schengen benzeri ortak turist vizesi uygulanacak

Körfez İşbirliği Konseyi'nin Doha'daki toplantısı, 5 Aralık 2023 (AFP)
Körfez İşbirliği Konseyi'nin Doha'daki toplantısı, 5 Aralık 2023 (AFP)
TT

Körfez ülkeleri arasında Schengen benzeri ortak turist vizesi uygulanacak

Körfez İşbirliği Konseyi'nin Doha'daki toplantısı, 5 Aralık 2023 (AFP)
Körfez İşbirliği Konseyi'nin Doha'daki toplantısı, 5 Aralık 2023 (AFP)

Mina el-Mencumi

Körfez ülkeleri liderleri geçtiğimiz salı günü Katar’ın başkenti Doha'da buluştu. Gündeminde altı ülke arasındaki bağları ve entegrasyonu güçlendirecek birçok ortak dosyanın yer aldığı 44. Zirve gerçekleşti. Zirvede özellikle Avrupa Birliği (Schengen) ülkelerini kapsayan giriş vizesine benzer şekilde Körfez ülkelerini kapsayan ortak vize konusu ele alındı.

Şarku’l Avsat’ın Suudi resmi haber ajansı SPA’dan bildirdiğine göre, Suudi Turizm Bakanı Macid el-Hatib, bu konunun resmi olarak onaylandığını kaydetti.

Ekonomik büyümenin teşvik edilmesi

El-Hatib, Körfez İşbirliği Konseyi Yüksek Konseyi'nin ortak turist vizesini onayladığını ve altı ülkenin içişleri bakanlarına bunun uygulanması için gerekli tedbirleri alma yetkisi verdiğini belirtti.

Bakan, vizenin, gelen turist ve ziyaretçilerin Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri arasındaki hareketini kolaylaştırmaya katkıda bulunacağını, bunun da turizmin ekonomik büyümenin motoru olarak rolünü güçlendireceğini ve tüm üye ülkeler için sektöre yeni yatırım fırsatları açacağını belirtti.

Bu adımın en iyi şekilde uygulanması ve koordinasyonunun sağlanması, bölgedeki turizm ve ekonomi sektörlerine hizmet verilmesi için Körfez turizm bakanlıklarının kendi aralarında iş birliği yapma konusunda istekli olduklarını vurguladı.

El-Hatib, kararı tarihi olarak nitelendirerek, “Bu adım, altı ülkenin turizm alanında ve aralarındaki çeşitli alanlarda iş birliğini güçlendirme ve bağları derinleştirme konusundaki kararlılığını yansıtıyor ve aynı zamanda bu ülkelerin küresel turizm destinasyonları olarak konumunu güçlendiriyor” dedi.

Turizmde Körfez Stratejisi

Körfez ortak turist vizesinin onaylanması, Kasım 2022'de Körfez ülkelerinin turizm bakanlarının toplantılarında onaylanan Körfez Turizm Stratejisi’nin en önemli sonuçlarından biri olarak karşımıza çıkıyor.

Geçen mayıs ayında Middle East Hotelier dergisi, Bahreyn Turizm Bakanı Fatıma es-Sayrafi'nin şu sözlerini aktarmıştı: "Körfez İşbirliği Konseyi’nin, bünyesindeki ülkeleri de kapsayan ortak vize verme niyeti var."

Sayrafi, Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri arasında bu vizenin nasıl alınacağı konusunda bakanlar düzeyinde görüşmelerin devam ettiğini de belirterek sözlerine şöyle devam etti: “Bunun çok yakında gerçekleşeceğini düşünüyoruz çünkü yurt dışından gelen insanların genellikle tek bir ülke yerine birkaç Körfez ülkesinde vakit geçirdiğini görüyoruz.”

Söz konusu bakan, 2022'de 8,3 milyon turisti hedefleyen Bahreyn'in BAE ve Suudi Arabistan ile birlikte ortak tanıtımdan yararlandığına dikkat çekerek, “Ama Körfez pazarlarının yanı sıra ülkemizde turizmin tanıtımına da katkıda bulunduğumuz için 9,9 milyon turiste ulaştık” dedi.

Bahreyn Turizm Bakanı, bu yıl içinde ortak vizenin yakında verileceği hakkında konuşmamıştı. BAE Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Abdullah el-Salih, bu yılın ortasında Katar'ın başkentinde düzenlenen Arabian Travel Market'in oturum aralarında yaptığı basın açıklamalarında, “Tüm Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri ortak vize konusunun turizm sektörünün ekonomilerinin büyümesi için hayati önem taşıdığını düşünüyor. Altı ülkenin turizm bakanları ayrıca sektörün gayri safi yurtiçi hasılaya katkısını artırmak, vatandaş istihdamını ve rekabet gücünü yükseltmek ve sürdürülebilir bir turizm sektörü sağlamak adına birleşik bir strateji geliştirmek üzere çalıştı” dedi.

Arap Körfez ülkelerinin, Körfez Turizm Stratejisi'ni bir buçuk yıl önce kabul etmesi dikkatleri çekiyor. Söz konusu strateji, Körfez bölgesinin küresel anlamda rekabet gücünü artırmaya yönelik birçok plan ve hedefi içerdiği gibi, sürdürülebilir turizmi teşvik etmeyi, dijital altyapıya yatırımı artırmayı, ziyaretçilerin deneyimini geliştirmeyi ve turizm sektörüne daha fazla yatırım çekmek için yenilikçi teknolojiler kullanmayı da amaçlıyor.


Katar: Gazze'de kalıcı ateşkes için girişimleri sürdürüyoruz

(AA)
(AA)
TT

Katar: Gazze'de kalıcı ateşkes için girişimleri sürdürüyoruz

(AA)
(AA)

Katar Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Al Sani, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile telefonda görüştü.

Görüşmede, Gazze Şeridi ile İsrail işgali altında bulunan Filistin topraklarındaki son durum, gerginliği azaltmanın ve çatışmalara "insani ara" verilmesinin yolları ele alındı.

Katar Dışişleri Bakanı Al Sani, Gazze Şeridi'ne insani yardımların girişinin güvence altına alınması için kalıcı şekilde insani koridorların açılması ve yardım konvoylarına Gazze'nin kuzeyine ulaşana kadar gerekli korumanın sağlanması gerektiğini vurguladı.

Ülkesinin, BM'ye ve Guterres'in gerilimin azaltma çabalarına desteğini yineleyen Al Sani, Gazze'de "insani ara"yı yenilemek ve kalıcı ateşkese ulaşmak için Katar'ın BM ve arabulucu ortaklarıyla koordinasyon içinde girişimleri sürdürdüğünü ifade etti.


Suudi Arabistan Veliaht Prensi Riyad'da Putin ile görüştü

Muhammed bin Selman ve Putin Riyad'da görüştü  (SPA)
Muhammed bin Selman ve Putin Riyad'da görüştü (SPA)
TT

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Riyad'da Putin ile görüştü

Muhammed bin Selman ve Putin Riyad'da görüştü  (SPA)
Muhammed bin Selman ve Putin Riyad'da görüştü (SPA)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile başkent Riyad'da bir araya geldi.

Kremlin'den yapılan açıklamaya göre, Putin ile Bin Selman arasındaki görüşme Riyad'da Yemame Sarayı'nda başladı.

Putin, görüşmenin başlangıcında yaptığı konuşmada, Sovyetler Birliği'nin, Suudi Arabistan'ı tanıyan ilk ülkelerden biri olduğunu anımsatarak, "Bu, neredeyse yüz yıl önce oldu. Bu sürede ilişkilerimizde çok şeyler yaşandı. Ancak son yedi yılda ilişkilerimiz nitelik kazanarak daha önce görülmemiş bir düzeye ulaştı. Siyaset ve ekonomi alanlarında çok iyi ve istikrarlı ilişkilerimiz var." değerlendirmesinde bulundu.

Görüşmenin önemine işaret Putin, bunun bölgedeki durum hakkında görüş alışverişinde bulunmak için imkan sağladığını dile getirdi.


Suudi Arabistan kabinesi 2024 bütçesini onayladı

Kabine oturumuna Kral Selman başkanlık ediyor, solunda ise Veliaht Prens Muhammed bin Selman var (SPA)
Kabine oturumuna Kral Selman başkanlık ediyor, solunda ise Veliaht Prens Muhammed bin Selman var (SPA)
TT

Suudi Arabistan kabinesi 2024 bütçesini onayladı

Kabine oturumuna Kral Selman başkanlık ediyor, solunda ise Veliaht Prens Muhammed bin Selman var (SPA)
Kabine oturumuna Kral Selman başkanlık ediyor, solunda ise Veliaht Prens Muhammed bin Selman var (SPA)

Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz başkanlığında toplanan Bakanlar Konseyi, 1,25 trilyon riyal (yaklaşık 333,5 milyar dolar) olarak tahmin edilen harcamalarla birlikte devletin 2024 yeni mali yılı için genel bütçesini onayladı.

Kral Selman, bakanlara ve yetkililere, bütçede yer alan kalkınma, sosyal program ve projelerin etkili bir şekilde uygulanmasına yönelik talimat verdi.