عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Sessizliğe gömülen Mars helikopteri NASA'yı endişelendirdi

Hava aracı Kızıl Gezegen'de şimdiye dek 28 kez uçtu

Türkçe'de adı "hüner" anlamına gelen Ingenuity, 85 milyon dolara mal oldu (NASA)
Türkçe'de adı "hüner" anlamına gelen Ingenuity, 85 milyon dolara mal oldu (NASA)
TT
TT

Sessizliğe gömülen Mars helikopteri NASA'yı endişelendirdi

Türkçe'de adı "hüner" anlamına gelen Ingenuity, 85 milyon dolara mal oldu (NASA)
Türkçe'de adı "hüner" anlamına gelen Ingenuity, 85 milyon dolara mal oldu (NASA)

NASA'nın Mars'taki minik helikopteri Ingenuity'nin sessizliğe gömülmesi, operasyonda görev alan araştırmacıları endişelendirdi.
Uzay ajansından gelen açıklamaya göre Mars atmosferindeki toz miktarının yüksek seviyelere ulaşması ve sıcaklıkların düşmesi gezegendeki hava koşullarını ve helikopterin devrelerini olumsuz etkiledi.
Güneş enerjisiyle çalışan Ingeuity'nin Dünya'yla iletişimi bu zorlu koşullar nedeniyle geçen hafta kesildi.
1,8 kilogramlık helikopterin Dünya'yla iletişimini baz istasyonu görevi gören, Mars'taki uzay aracı Perseverance sağlıyor. Ingenuity, gömüldüğü sessizlik süresince Perceverance'la da iletişim kuramadı.
NASA araştırmacıları, hava koşulları nedeniyle gezegene düşen Güneş ışığı miktarının azaldığını ve Ingenuity'nin enerji ömrünü uzatmak için düşük güç moduna geçtiğini düşünüyor.
İletişim kesintisinden bir gün sonra helikopterin bataryalarını yeniden şarj ettiği ve Perseverance'a sinyal gönderdiği ifade edildi. NASA 6 Mayıs'ta helikopterle yeniden iletişim kurmayı başardıklarını açıkladı. 
Jet İtki Laboratuvarı'ndan yapılan açıklamada, "Toz, Güneş ışığı miktarını azaltarak, Ingenuity'nin 6 lityum iyon pilini yeniden şarj etme yeteneğini azaltıyor" ifadeleri yer aldı:
"Pillerin şarj durumu düşük bir sınırın altına indiğinde helikopterin sahada programlanabilir geçit dizisi kapatıldı."
Minik helikopter Şubat 2021'de Perseverance'ın karnındaki bölmede Mars yüzeyine inmiş ve Kızıl Gezegen'de uçan ilk hava aracı unvanını almıştı. 
Helikopterin sadece 5 kez uçması planlanıyordu ama ömrü düşünüldüğünden çok daha uzun oldu. Hava aracı toplamda 28 kez Mars göğünde yükseldi.
NASA, Ingenuity'nin uçuş denemelerinden gelen bulgular ışığında yeni nesil helikopterler geliştirmeyi hedefliyor.
Bu helikopterler mürettebatlı Mars görevlerinde kullanılacak.
Bu görevler sırasında astronotlar için yük taşıma işini üstlenecek ve uçurum, mağara, derin kraterler gibi ulaşılması zor yerleri inceleme görevlerini yerine getirecek.
 
Independent Türkçe, Gizmodo, Space

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell