50 yıllık veriler, insanların sperm sayısının neden azaldığını ortaya koydu

"Halk sağlığı açısından endişe verici"

Sperm sayısını en çok etkileyen faktörlerin çevre kirliliği, sigara kullanımı, yaş ve bazı sağlık problemleri olduğu biliniyor (Pixabay)
Sperm sayısını en çok etkileyen faktörlerin çevre kirliliği, sigara kullanımı, yaş ve bazı sağlık problemleri olduğu biliniyor (Pixabay)
TT

50 yıllık veriler, insanların sperm sayısının neden azaldığını ortaya koydu

Sperm sayısını en çok etkileyen faktörlerin çevre kirliliği, sigara kullanımı, yaş ve bazı sağlık problemleri olduğu biliniyor (Pixabay)
Sperm sayısını en çok etkileyen faktörlerin çevre kirliliği, sigara kullanımı, yaş ve bazı sağlık problemleri olduğu biliniyor (Pixabay)

Bilim insanları yaklaşık 50 yılı kapsayan 25 çalışmayı dikkatle inceleyerek pestisitlere (böcek ilaçları) maruz kalmanın dünya genelindeki yetişkin erkeklerde sperm yoğunluğunu azalttığı sonucuna vardı.

İtalya ve ABD'de görev alan araştırma ekibi, erkeklerin doğurganlığını korumak için söz konusu araştırmaya konu edilen iki tür böcek ilacına maruziyetin azaltılmasını öneriyor.

Northeastern Üniversitesi'nden başyazar Lauren Ellis, "Pestisitlerin insanlarda sperm yoğunluğunu nasıl etkilediğini anlamak, bunların çevrede her yerde bulunması ve sağlık tehlikeleri göz önüne alındığında kritik öneme sahip" dedi.

Bilim insanı, "Pestisitler halk sağlığı açısından endişe verici" diye de ekledi.

İnsanların genellikle pestisit bulaşmış yiyecek ve su tüketimi aracılığıyla bunlara maruz kaldığı düşünülüyor.

Hakemli bilimsel dergi Environmental Health Perspectives'de yayımlanan çalışmanın konuyla ilgili en kapsamlı sistematik inceleme olduğu ifade ediliyor.

Ellis ve meslektaşları, organofosfat ve N-metil karbamat adı verilen iki tür pestisite maruz kalan, 4 kıtadan (Asya, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Avrupa) 1774 erkeğin sağlık kayıtlarını inceledi.

George Mason Üniversitesi'nden epidemiyolog ve araştırmanın ortak yazarı Melissa Perry, bulgularını şöyle açıkladı:

Nereden bakarsanız bakın, küçük çalışmalar veya büyük çalışmalar, sperm yoğunluğunun azalmasıyla böcek ilaçlarına maruziyetin artması arasında tutarlı bir ilişki olduğunu gösteriyor.

2022'de yapılan bir inceleme, katılımcılar arasındaki ortalama sperm sayısının 1973 ve 2018 arasında yüzde 51 oranında düştüğünü gösteriyor.

Araştırma ekibinin yeniden incelediği bu araştırmaya göre bu zaman aralığında sperm yoğunluğu mililitre meni başına 101,2 milyondan 49 milyona düştü.

Perry, söz konusu çalışmalar ışığında yetkililerin harekete geçmesi gerektiğini vurguladı:

Mevcut kanıtlar, pestisitlere maruziyeti azaltmak için yasa koyucuların eylemde bulunması gerektiğini gösteren bir noktaya ulaştı.

Independent Türkçe



İlaç kullanmadan kolesterolle başa çıkmanın iki yolu

Kötü kolesterol, kalp krizi riskini artıyor (Unsplash)
Kötü kolesterol, kalp krizi riskini artıyor (Unsplash)
TT

İlaç kullanmadan kolesterolle başa çıkmanın iki yolu

Kötü kolesterol, kalp krizi riskini artıyor (Unsplash)
Kötü kolesterol, kalp krizi riskini artıyor (Unsplash)

Kolesterol seviyesi normalin üstünde olan bazı kişiler, yan etkilerinden dolayı ilaç kullanmak istemeyebiliyor. 

Doktorlar çok yüksek kolesterol seviyelerinde çoğunlukla ilaç kullanılması gerektiğini belirtirken, belirli bir düzeyin altındakiler için bunun zorunlu olmayabileceğini ekliyor. 

Kolesterol, kandaki düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) seviyelerini ifade ediyor. LDL genellikle kötü, HDL ise iyi kolesterol diye anılıyor. 

Kandaki kötü kolesterol oranının artması damarların tıkanmasına ve kalbin kan pompalarken zorlanmasına yol açabiliyor. 

20 yaş ve üzeri yetişkinlerin kanındaki LDL seviyesinin desilitre başına 100 miligram olması sağlıklı kabul ediliyor. 190 miligrama ulaştığında genellikle ilaç yazılırken, Amerikan Kalp Derneği, 189 ve altı için yaşam tarzı değişikliklerine gidilmesinin yetebileceğini belirtiyor. 

Düzenli ve iyi uyumak, sigarayı bırakmak ve stresi azaltmak kolesterol seviyesini düşürebilir. 

Diğer yandan Harvard Üniversitesi T.H. Chan Halk Sağlığı Fakültesi'nden Dr. Frank B. Hu yaşam tarzında yapılacak özellikle iki değişikliğin önemli fark yaratacağını söylüyor.

1) Egzersiz yapmak

Egzersiz yapınca iyi kolesterol kan dolaşımına salınarak damarlardaki yağlı plak birikintilerini topluyor ve vücuttan atılacakları karaciğere taşıyor.

Emory Üniversitesi'nden Dr. Felipe Lobelo, haftada 150 dakika normal veya 75 dakika ağır egzersiz yapmayı tavsiye ediyor.

Uzman, yürümekten yüzmeye kadar çeşitli şekillerde egzersiz yapılabileceğini söylüyor.

Özellikle hayatında spor olmayan kişilerin kolesterol seviyesinin bu sayede düşebileceğini belirten Dr. Lobelo, bazı kişilerin istenen sonuca ulaşmasının biraz vakit alabileceğini de ekliyor.

2) Beslenme biçimini değiştirmek

Vücudun enerjisini nereden aldığı pek çok şey gibi kolesterolü de etkiliyor. 

Kırmızı et ve işlenmiş gıdaların sağlığa çeşitli şekillerde zarar verebildiği pek çok çalışmada görülürken, kolesterolle mücadelede portfolyo diyeti öne çıkıyor. 

Dr. David J.A. Jenkins tarafından geliştirilen bu beslenme biçimi, çoğunlukla bitkisel gıdaları içeriyor. 

Örneğin soya, mercimek, nohut gibi protein kaynaklarının yanı sıra yulaf, arpa, badem ve fındık tüketilmesi tavsiye ediliyor.

Bu beslenme biçimi meyve-sebze sınıfında da patlıcan, brokoli, şalgam, elma, armut ve portakal gibi besinlere odaklanıyor. Ayrıca zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar içeriyor. 

2018'de yapılan bir araştırmada kolesterol seviyesi yüksek olsa da ilaca ihtiyaç duymayan 440 kişi bu diyeti uygulamıştı. Çalışmada kötü kolesterolün yüzde 30 oranında düştüğü kaydedilmişti. 

Yaklaşık 210 bin kişiyi 30 yıl boyunca takip eden başka bir çalışmada da bu diyeti uygulayan kişilerin kalp damar hastalığı riskinin yüzde 14 düştüğü gözlemlenmişti.

İkinci çalışmada yer alan, New York Üniversitesi'nden Dr. Andrea Glenn, bu diyetin sırrının kolesterolü düşüren farklı besinleri bir araya getirmesi olduğunu söylüyor. 

Dr. Glenn, kahvaltıya fındık eklemek ya da kırmızı et yerine nohut ve tofu tüketmek gibi küçük değişikliklerin bile kolesterolü normal seviyeye çekebileceğini belirtiyor.

Egzersiz yapmak ve beslenme biçimini değiştirmenin kolesterole iyi gelebileceğini söyleyen Dr. Hu, "Kesinlikle sihirli bir değnek yok" diye ekliyor: 

Meseleye bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşmalıyız.

Independent Türkçe, New York Times, Healthline, National Library of Medicine, Circulation