Mısır ve Katar’ın, İsrail ile Gazze Şeridi’ndeki direniş grupları arasındaki çatışmayı durdurma ve rehine takasına yönelik arabuluculuğu, Hamas liderlerinden Salih el-Aruri’nin bir hafta önce Beyrut’un güney banliyösünde öldürülmesinden bu yana yaşanan ‘durgunluğun aşılabileceğine’ ilişkin çeşitli göstergelere tanık oldu. Nitekim İsrailli bir heyetin Hamas’la rehine takasına ilişkin müzakereleri yeniden başlatmak üzere Kahire’ye geldiğine yönelik haberler çıktı.
ABD medyası, üst düzey bir ABD temsilcisinin Katar Başbakanı ile görüştüğünü aktarırken ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın bölgedeki gezisinin son durağı olarak bugün Kahire’ye geçmesi bekleniyor. Arabuluculuk sürecinin rehinelerin Gazze’den çıkarılması yönünde ilerletilmesi öncelikler arasında yer alıyor.
Sky News Arabia’nın aktardığına göre isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey Mısırlı bir kaynak, İsrail’den bir güvenlik heyetinin Gazze Şeridi’ndeki durumla ilgili gelişmeler hakkında Mısırlı yetkililerle görüşmek üzere Kahire’ye geldiğini bildirdi. Kaynak, heyetin pazartesi akşamı Kahire’ye gelip salı günü öğleden sonra buradan ayrıldığını ve Mısırlı yetkililerle yaptığı görüşmelerde ‘Gazze Şeridi’nde Filistinli gruplar tarafından tutulan İsrailli rehinelerin serbest bırakılması karşılığında uzun bir ateşkes anlaşması’ üzerinde durulduğunu belirtti.
Kahire, Beyrut’ta Aruri suikastından önce ateşkesle sonuçlanan birbirini takip eden ve birbiriyle bağlantılı üç aşamayı içeren öneriler sunmuş ancak arabuluculuk süreci suikastın ardından bir durgunluğa tanık olmuştu.
7 Ekim’den bu yana bölgedeki dördüncü gezisi kapsamında, dokuzuncu ülke olarak Kahire’ye gelmesi beklenen Blinken, daha önce yaptığı açıklamalara göre Gazze Şeridi’ndeki rehinelerin serbest bırakılmasıyla ilgili çabaları destekliyor. Salı günü Blinken, Gazze’de tutulan ABD’li rehinelerin aileleriyle Tel Aviv’de bir araya geldi. Burada ‘tüm rehinelerin ailelerine geri dönmesinin ABD yönetimi için son derece öncelikli bir konu olduğunu’ vurguladı ve rehine meselesini İsrail’deki Mossad ve Şin-Bet teşkilatlarının başkanlarıyla görüştü.
Ayrıca dün Akabe’de düzenlenen Arap zirvesinin sonunda Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Ürdün Kralı 2. Abdullah, ‘İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırganlığını sona erdirmek ve oradaki sivilleri korumak için baskının artırılması gerektiğini’ vurguladılar. Zirveden sonra yapılan açıklamaya göre Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile üçlü toplantıya katılan iki lider, ‘Hamas tarafından yönetilen Gazze Şeridi’nin kaderini İsrail’in işgali altındaki Batı Şeria’dan ayırmaya yönelik her türlü İsrail planını’ reddettiklerinin altını çizdiler. Mısırlı bir yetkili dün yaptığı açıklamada, Mısır ve Ürdün’ün Gazze’de ateşkes sağlanması ve buradaki insani krizin hafifletilmesi için baskı uygulanması amacıyla destek toplamaya çalıştıklarını söyledi. Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığı bilgilere göre Mısırlı yetkili, Abbas, Ürdün Kralı ve Mısır Cumhurbaşkanı’nın ‘Filistinlilerin topraklarından çıkarılmasına’ karşı olduklarını yinelediklerini de sözlerine ekledi.
El-Ehram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden İsrail meseleleri uzmanı Dr. Said Ukkaşe arabuluculuk çabalarının ‘pratikte durmadığını’ söyledi. Durgunluğun Aruri suikastının yansımalarını kontrol altına almak için siyasi düzeyde olabileceğine işaret ederek güvenlik birimleri ile arabulucuların çalışmaları düzeyinde çeşitli taraflar arasındaki iletişimin durmadığını belirtti.
Ukkaşe, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada mevcut müzakerelerin devam ettiğini ancak zorlu olduğunu dile getirerek, çatışmanın her iki tarafının da (İsrail ve Hamas) katı tutumlarından vazgeçmemeleri göz önüne alındığında, üzerine inşa edilecek hiçbir sonuç olmadığını tahmin ettiğini söyledi. Gruplar, yaşadıkları zorluklara, saha ve insani baskılara rağmen suikast sonrasında İsrail’e güvenmiyor. Diğer yandan İsrail hamleler yapmaya devam ediyor ve Filistinli gruplar tarafından tamamen reddedilmesine rağmen ilk ateşkesle aynı kurallar çerçevesinde müzakere yapmak istiyor.
ABD haber sitesi Axios’a göre Washington, Ortadoğu temsilcisini büyük bir gizlilikle Doha’ya gönderdi. Sitenin haberinde ABD Başkanı’nın Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Brett McGurk ile Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani arasında salı günü Doha’da bir toplantı yapıldığı belirtildi. ABD’li bir kaynak ve iki başka kaynağa dayandırılan haberde iki yetkilinin bölgesel gerilimleri ve Gazze’de tutulan rehinelerin serbest bırakılmasını sağlama çabalarını görüştüğü kaydedildi.
Axios’a göre Beyaz Saray ve Katar hükümeti toplantıyı ‘gözlerden uzakta tuttu’, McGurk’un ziyaretini duyurmadı ve Katar Başbakanı ile görüşmesine ilişkin bir açıklama yayınlamadı. Haber sitesinde İsrail ve Hamas hareketinin anlaşmaya varmak için iki teklif sunduğu ancak iki anlaşma arasında halen büyük boşluklar olduğu belirtildi.
Aynı bağlamda İsrail’in Kanal 13 televizyonu, Gazze’deki savaşı sona erdirme amacı taşıyan ve Katar’a atfedilen bir önerinin ayrıntılarını yayınladı. Öneri, ‘İsrail ordusunun geri çekilmesi karşılığında Hamas liderlerinin Gazze Şeridi’nden sürülmesi ve tüm rehinelerin aşamalı olarak da olsa serbest bırakılmasını’ içeriyor. Ancak Katar yetkilileri bu konuda herhangi bir resmi bilgi veya açıklama yayınlamadı.
Diğer yandan Hamas, ‘kendi şartları’ yerine getirilmeden rehineleri serbest bırakmayı reddediyor. Salı günü Katar’da düzenlenen bir konferansa katılımı sırasında açıklamalarda bulunan Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Heniyye yaptığı açıklamada bu tutumun altını çizerek “İşgal hapishanelerindeki tüm mahkumlarımız serbest bırakılmadıkça onlar (İsrail) rehinelerini asla geri alamayacaklar” dedi.
Filistinli gruplar, geçici ateşkes müzakerelerini reddettiklerini ve tam bir ateşkes ile ‘herkese karşılık herkes’ ilkesine göre tutuklu-rehine takasında ısrarcı olduklarını defalarca gösterdiler. İsrail askeri operasyonu şu ana kadar güç kullanarak rehineleri kurtarmakta veya Hamas’ı, Tel Aviv için en önemli kategori olan askeri mahkumları serbest bırakmaya zorlamakta başarısız oldu.
Kudüs Üniversitesi Siyasi Bilimler Öğretim Görevlisi ve Filistinli siyasetçi Dr. Eymen er-Rakab, Aruri suikastının ardından oluşan gergin atmosfere rağmen arabuluculuk kapılarının ‘kapanmadığını’ söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan Rakab ‘şu aşamada grupların müzakerelerin yeniden başlatılması konusundaki tutumuna ilişkin net bir sinyal olmasa da Gazze Şeridi’ndeki insani krizin yükünü hafifletmek için geçici bir ateşkes’ için dahi grupların ileride tekrar müzakere sürecine girmesinin olası olduğuna’ dikkat çekti.
İsrail’in 7 Ekim operasyonundaki rehine sayısına ilişkin açıkladığı tahminlere göre ilk geçici ateşkes sırasında Hamas, elindeki rehinelerin yaklaşık yarısını serbest bıraktı. Mısır, Katar ve ABD’nin arabuluculuğuyla gerçekleştirilen geçici ateşkes geçen kasım ayında yapılarak bir hafta sürmüştü. Arabulucular o zamandan bu yana, çatışmaların durdurulması ile birlikte yeni bir rehine-tutuklu takası turu için anlaşmaya varmaya çalışıyorlar.
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) lideri Mazlum Abdi, geçtiğimiz mart ayında Şam’da hükümet ile SDG arasında yapılan anlaşmayı imzalarken (Arşiv – SANA)
Suriye hükümetinden resmî bir heyet ile Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni bir araya getiren tarihi toplantıdan (sosyal medyada paylaşıldı)
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi bölgelerini gösteren bir trafik levhası (Şarku’l Avsat)
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetim liderleri, Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kentinde yer alan yönetim binası önünde düzenlenen basın açıklaması sırasında (Şarku’l Avsat)
Özerk Yönetim ve askeri güçlerinin kontrolü altındaki başlıca kentlerden biri olan Kamışlı'nın girişi (Şarku’l Avsat)