Merkür çevresinde "ıslık çalan" dalgalar keşfedildi

Son keşif, gizemlerle dolu gezegen hakkında daha fazla şey öğrenilmesine olanak sağlayabilir

Merkür, 88 Dünya gününe eşit süresi ile yörüngesinde Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm gezegenlerden daha hızlı deviniyor (Wikipedia)
Merkür, 88 Dünya gününe eşit süresi ile yörüngesinde Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm gezegenlerden daha hızlı deviniyor (Wikipedia)
TT

Merkür çevresinde "ıslık çalan" dalgalar keşfedildi

Merkür, 88 Dünya gününe eşit süresi ile yörüngesinde Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm gezegenlerden daha hızlı deviniyor (Wikipedia)
Merkür, 88 Dünya gününe eşit süresi ile yörüngesinde Güneş Sistemi'ndeki diğer tüm gezegenlerden daha hızlı deviniyor (Wikipedia)

Bilim insanları, güneşe en yakın, neredeyse hiç atmosferi olmayan, kraterlerle kaplı Merkür'ün etrafında "Whistler" (ıslık) koro dalgaları keşfetti.

Japonya Kanazawa Üniversitesi'nden gökbilimci Mitsunori Ozaki ve ekibinin yaptığı araştırma, hakemli dergi Nature Astronomy'de yayımlandı.

Tıpkı okyanustaki dalgalar ya da atmosferdeki fırtınalar gibi, elektrik ve manyetik alan bozuklukları da uzayda dalgalanmaya neden olabilir. Bu dalgalar, iyon ve elektron kümelerinin ivmeli hızlarla hareket etmesine neden olur. 

Uzayda rastlanan bu tür dalgalardan biri de temel bir tür plazma dalgası olan Whistler-mode (ıslık çalan modu) dalgalardır. Bu dalgalar, içerdikleri plazmaya bağlı olarak farklı sesler oluşturur. Bunlar içinde gürültülü bir kuş sürüsü gibi ses üreten bu dalga türü koro olarak da adlandırılır.

Bu sesler daha önce Dünya, Jüpiter ve Satürn çevresinde de duyulmuş, Uranüs ve Neptün'de de gözlemlenmişti.

Fakat Merkür'ün bu gezegenlerle arasında bazı farklar var. Merkür, diğerlerinin aksine kalın bir atmosfer ve güneşten yayılan yüksek enerjili parçacıkların manyetik alanda tutulmasını sağlayan radyasyon kuşaklarına sahip değil.

Merkür diğerlerinden farklı 

Bilim insanları, Merkür'deki koro dalgalarını, gezegeni araştırmak üzere 2018'de yörüngeye gönderilen BepiColombo misyonunun parçası MIO adlı uzay aracından gelen verileri incelediklerinde keşfetti.

Araştırmacıları en çok şaşırtan, Merkür'de koro dalgalarının sadece manyetosferin küçük bölümünde, şafak kısmı diye bilinen bir dilimde ortaya çıkması oldu.

Merkür'ün manyetosferinin sadece bu bölümünde koro dalgalarının oluşmasını sağlayan fiziksel nedenlerin olabileceğini öne süren bilim insanları, modelleme ve simülasyon yöntemleri kullandı.

Deneylerin sonunda enerjinin, elektronlardan elektromanyetik dalgalara aktarımının şafak kısmında daha verimli olduğunu ve bunun da ıslık sesinin oluşmasına yol açtığını belirlendi.

Merkür'le ilgili ilk araştırmalar, 1974 ve 1975'te Mariner 10 uzay aracı tarafından gerçekleştirilmiş, bu küçük gezegenin Dünya’ya benzer bir manyetik alana ve dolayısıyla bir manyetosfere sahip olduğu ortaya çıkmıştı.

Bu küçük gezegenle ilgili 3. dönem araştırmalar, Avrupa Uzay Ajansı ve Japon Uzay Araştırma Ajansı ortaklığındaki "BepiColombo" misyonu tarafından gerçekleştiriliyor.

Bilim insanları koro dalgalarının iyi anlaşılması için daha fazla gözlem ve analize ihtiyaç duyduklarının da altını çiziyor.

NASA, 2018'de Dünya çevresindeki koro dalgalarının seslerini paylaşmıştı:

Independent Türkçe



Meta insanüstü yapay zeka için yeni laboratuvar kurdu

Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
TT

Meta insanüstü yapay zeka için yeni laboratuvar kurdu

Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)

Mark Zuckerberg, insan zekasını aşan yapay zeka geliştirmeye odaklanacak yeni bir yapay süper zeka biriminin Meta'da kurulduğunu duyurdu.

Meta Süper Zeka Laboratuvarı, teknoloji devinin yapay zekayı Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi tüm ürünlerine entegre etme yolunda büyük çaba sarf ettiği bir dönemde kuruldu.

Bu son girişim, ChatGPT'nin yaratıcısı OpenAI'dan birkaç üst düzey araştırmacının transfer edilmesiyle şimdiden tartışmalara yol açtı.

OpenAI CEO'su Sam Altman'a göre Zuckerberg, ChatGPT çalışanlarına şirketine katılmaları için 100 milyon dolara kadar teklifte bulundu ve birkaç kişi yeni süper zeka laboratuvarında işe alındı.

Meta Süper Zeka Laboratuvarı'na katılan eski OpenAI çalışanları arasında Shuchao Bi, Huiwen Chang, Ji Lin, Hongyu Ren, Jiahui Yu ve Shengjia Zhao yer alırken, yeni atananlar arasında eski Google ve Anthropic araştırmacıları da var.

Meta'nın patronu pazartesi günü çalışanlarına gönderdiği bilgi notunda, yeni yetenek dalgasının milyarlarca kullanıcıya "kişisel süper zeka" sunmayı sağlayacağını söyledi.

İlk kez CNBC'nin bildirdiği notta "Yapay zekanın ilerleme hızı arttıkça süper zekanın geliştirilmesi de ufukta beliriyor. Bunun insanlık için yeni bir çağın başlangıcı olacağına inanıyorum ve Meta'nın bu yola öncülük etmesi için ne gerekiyorsa yapmaya kararlıyım" diye yazdı.

Meta dünyaya süper zeka sunmak için eşsiz bir konumda. Daha küçük laboratuvarlara kıyasla çok daha büyük bilgi işlem kapasitesini destekleyen güçlü bir altyapımız var. Milyarlarca kişiye ulaşan ürünler oluşturup büyütme konusunda daha derin deneyime sahibiz. Çok hızlı büyüyen yapay zeka gözlükleri ve giyilebilir cihazlar kategorisine öncülük ve liderlik ediyoruz. Ve şirket yapımız muazzam bir inanç ve cesaretle hareket etmemizi sağlıyor.

Yeni laboratuvar, Meta'nın ScaleAI adlı girişimine 14,3 milyar dolar yatırım yapmasının ardından şirkete katılan Meta'nın baş yapay zeka sorumlusu Alexandr Wang tarafından yönetiliyor.

Zuckerberg çalışanlarına gönderdiği notta, Meta'nın "aşağı yukarı gelecek bir yıl içinde" süper zekanın "sınırına ulaşmasını" beklediğini söylerken bu, Altman'ın benzer tahminlerini yansıtıyor.

Meta'nın yeni süper zeka laboratuvarı, çeşitli uygulamalarında Meta yapay zekasına güç veren Llama modellerini geliştirmek için de çalışacak.

Independent Türkçe