Dünya tarihi boyunca yanardağ patlamaları kitlesel yok oluşlarda da büyük rol oynadı. Endonezya'daki Toba Gölü’nün yakınlarındaki Anak Krakatau, 2018’de patlarken böyle görüntülenmişti (AFP)
Dünya tarihi boyunca yanardağ patlamaları kitlesel yok oluşlarda da büyük rol oynadı. Endonezya'daki Toba Gölü’nün yakınlarındaki Anak Krakatau, 2018’de patlarken böyle görüntülenmişti (AFP)
Dünyanın diğer bölgelerinde yaşayan pek çok kişinin muhtemelen adını hiç duymadığı Campi Flegrei tehdidi İtalya'da giderek büyüyor.
Capri ve Ischia adalarının altından Napoli şehrinin eteklerine kadar 200 kilometre boyunca uzanan bu ova, yaklaşık 2 milyon yıl önce bir süper volkanın patlamasıyla oluşmuş dev bir çöküntü.
Kaldera diye de bilinen bu yer şekli, volkanik patlama sonucu toprağın çökmesiyle oluştu. Bugünse çoğu su altında kalan ve 39 bin yıldır aktif olan çok sayıda volkana ev sahipliği yapıyor.
Aynı zamanda 800 bin kişiye ev sahipliği yapan bölge, 18 kasabayı kapsıyor. Yerel halk olası bir patlama durumunda en yüksek risk altındaki alanlarda yaşamını sürdürüyor.
Campi Flegrei'nin son büyük patlaması 1538'de gerçekleşti ve körfezde yeni bir dağ yarattı. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü'ne (INGV) göre bölgedeki sismik aktivite Aralık 2022'den bu yana yoğunlaşıyor ve uzmanlar, yanardağın nesiller süren uykusundan uyanabileceğini söylüyor.
Bölgenin durumu, yaklaşık 2 bin yıl önce Vezüv Yanardağı'nın patlaması sonucu yok olan antik Pompeii kentini hatırlatıyor. Üstelik burada yerel halkın önemli bir kısmı, Vezüv'e de 50 kilometreden yakın oturuyor.
Vezüv'e yakın bölgelerde zemin devamlı yükselme ve alçalma eğiliminde. Son olarak 1984'te zemin 3,5 metre yükselmişti. Şimdilerde yavaşça alçalıyor.
Campi Flegrei bu yıl 3 bin 450'den fazla deprem kaydetti. Bunların 1118'i ağustos ayında meydana geldi. Verilerine göre bu rakam, bir önceki yılın toplamının üç katından fazla.
Ekimde ise en güçlüsü 4,0 büyüklüğünde 500'den fazla deprem meydana geldi ve bunu bir düzine artçı sarsıntı izledi.
Pek çok uzman, yerel halkın sismik aktivite ve patlama olasılığına karşı daha hazırlıklı olması gerektiğini düşünüyor. Bu doğrultuda tahliye planları hazırlanıyor.
INGV başkanı Carlo Doglioni, 28 Eylül'de yaptığı açıklamada, "Campi Flegrei'deki durumun gelişimiyle ilgili iki olası senaryo var" dedi:
En iyisi, devam eden yükselip alçalma krizinin 1983-1984 döneminde olduğu gibi sona ermesi. En kötüsüyse 1538'dekine benzer bir patlama.
İzlanda'da da acil durum var
Bu arada bugün (11 Kasım) İzlanda'da da yanardağ patlaması endişesiyle acil durum ilan edildi. Ülkede art arda yaşanan depremlerin ardından yanardağ patlaması endişesi arttı.
Yetkililer ülkenin güneybatısındaki Grindavik kasabasında önlem olarak tahliye kararı aldı.
İzlanda Meteoroloji Ofisinden (IMO) yapılan açıklamada, son haftalarda çevresinde binlerce sarsıntı yaşanan Fagradalsfjall Yanardağı'nın patlamasından endişe edildiği bildirildi.
Açıklamada, "Yakın bir tehlike söz konusu değil, tahliye kararı, Grindavik sakinlerinin güvenliğini sağlamaya yönelik önleyici bir tedbirdir" ifadeleri kullanıldı.
Yaklaşık 4 bin kişinin yaşadığı kasabaya giden tüm yollar, trafiğin giriş ve çıkışını sağlamak için acil durumlar dışında kapatıldı.
Ekim sonundan bu yana İzlanda'nın güneybatısında 20 binden fazla sarsıntı yaşandığı kaydedildi.
Bölge 2021, 2022 ve 2023'teki patlamalara kadar 8 yüzyıl boyunca hareketsiz kalmıştı.
Apple, arayüzü yeniden tasarlayan ve aramalar, mesajlar, müzik ve seyahat uygulamaları için yeni özelliklerle yapay zekayı güçlendiren kapsamlı bir güncellemeyle iOS 26'yı tanıttı. (Apple)
Apple, yeni tasarımı ve ezber bozan yapay zekasıyla iOS 26'yı tanıttı
Apple, arayüzü yeniden tasarlayan ve aramalar, mesajlar, müzik ve seyahat uygulamaları için yeni özelliklerle yapay zekayı güçlendiren kapsamlı bir güncellemeyle iOS 26'yı tanıttı. (Apple)
Apple, iPhone tarihinin en iddialı güncellemelerinden biri olan büyük güncellemesi iOS 26 beta sürümünü WWDC 2025'te tanıttı.
Apple, sürüm numarasını, güncellemenin stabilize olacağı ve tüm kullanıcılara ulaşacağı takvim yılına, yani 2026'ya bağlamak için yeni bir hamleyle iOS 19 yerine iOS 26 olarak adlandırmayı seçti. Güncelleme, iPadOS ve macOS'te olduğu gibi, Apple'ın Liquid Glass olarak adlandırdığı, şeffaf ve aerodinamik bir cam görünümü, Apple Intelligence şemsiyesi altında yapay zekâ teknolojilerinin daha derin entegrasyonu ve mesajlar, telefon, müzik ve haritalar gibi temel sistem uygulamalarında kapsamlı iyileştirmeler içeren bir görsel tasarımla tamamen yenilenmiş bir deneyim sunuyor.
Yeni Liquid Glass kullanıcı arayüzü
Apple, iOS 26'da, sisteme şeffaf, etkileşimli ve gerçekçi bir his veren sıvı camdan esinlenen görsel bir tasarım olan Liquid Glass adlı yepyeni bir arayüz tanıttı.
Apple, iOS 26'da ana ekran için Liquid Glass tasarımını sunarak simgeleri şeffaf hale getiriyor ve arka planla etkileşime girerek telefona canlı ve zarif bir görünüm kazandırıyor. (Apple)
Arayüz, arka planla uyum sağlayan ve buna göre renk değiştiren yarı şeffaf simgeler ve widgetlar, kavisli köşeler ve akıcı gezinme için yumuşak kinetik efektler içeriyor. Kilit ekranı (Lock Screen), saati daha net ve belirgin bir şekilde gösterecek şekilde yeniden tasarlandı ve kamera ve el feneri gibi hızlı erişim araçlarında iyileştirmeler yapıldı. Bu, Apple'ın iPhone'u doğal bir etkileşim hissi verecek şekilde hayata geçiren daha akıllı, görsel olarak daha duyarlı bir arayüz vizyonunu yansıtıyor.
Apple'ın yapay zekasının yeni özellikleri
iOS 26'daki yeni kullanıcı deneyimi motoru Apple Intelligence, gizliliği sağlamak için doğrudan aygıtta veya Apple'ın kendi sunucularında çalışan yapay zekâ destekli akıllı araçlardan oluşan bir ekosistem sunuyor. Öne çıkan özellikler şunlar:
Genmoji: Bir metin açıklamasından özelleştirilmiş emojiler oluşturur veya iki emojiyi bir araya getirir.
iOS 26'nın akıllı araçlar özelliği, ekran görüntülerini akıllı araçlara dönüştürerek bir fotoğraftaki öğeleri aramanıza veya takviminize otomatik olarak canlı randevular eklemenize olanak tanıyor. (Apple)
Image Playground: Mesajlar ve notlar gibi uygulamalardaki metinlerden anlık görüntüler oluşturmaya yarayan bir araç.
Smart Tools: Sistemin fotoğraflardaki veya mesajlardaki bilgileri otomatik olarak tanımasına ve randevu ekleme veya arama yapma gibi eylemler önermesine yardımcı olur.
Gelişmiş çağrı deneyimi
iOS 26'daki Telefon uygulaması, Hızlı arama, Son aramalar, Kişiler ve Sesli Mesaj'ı tek bir yerde toplayan birleşik bir arayüzle arama deneyimini daha akıllı ve sorunsuz bir şekilde yeniden düzenleyen kapsamlı bir güncelleme aldı.
Mesajlar uygulaması kişiselleştirilmiş duvar kağıtları, grup anketleri, yazım işaretçileri, sohbet içi çeviri ve anonim mesajlar için akıllı filtreleme sunuyor. (Apple)
Apple ayrıca, gelen aramaları analiz eden ve arayanın söylediklerinin canlı bir dökümünü görüntüleyen Call Screening özelliğini de ekledi. Hold Assist ise sistemin beklemede kalmasını ve bir temsilci müsait olduğunda size haber vermesini sağlayarak zaman kazandıran ve hayal kırıklığını azaltan akıllı bir yenilik.
Mesajlar uygulaması güncellemeleri
iOS 26'daki Mesajlar uygulaması, WhatsApp'a benzer şekilde her konuşma için özel arka planlar ayarlama özelliğiyle daha kişiselleştirilmiş ve daha akıllı. Oylamayı kolaylaştırmak için grup konuşmalarına anketler (Polls) ve aynı anda kimin yazdığını gösteren Grup Yazma Göstergeleri (Group Typing Indicators) desteği eklendi.
Mesajlar uygulaması daha akıllı hale geldi ve uygulamadan çıkmadan konuşma arka planlarını özelleştirmenize, grup anketleri oluşturmanıza, kimin yazdığını görmenize ve mesajları gerçek zamanlı olarak çevirmenize olanak tanıyor. (Apple)
Live Translate (canlı çeviri) özelliğiyse mesajların ve aramaların (FaceTime dahil) gerçek zamanlı olarak çevrilmesini sağlar ve gizliliği sağlamak için tamamen cihaz üzerinde işlenir.
Apple Music iyileştirmeleri
Apple Music, iOS 26'da önemli güncellemeler aldı. En dikkat çekeni, kullanıcının zevkine göre şarkıları bir DJ gibi otomatik olarak karıştıran AutoMix özelliği. Ayrıca, uluslararası müzik severler için mükemmel olan doğru telaffuzla anında çeviri sunmak için Lyrics Translation özelliği de eklendi. Kullanıcılar artık kolay erişim için sanatçıları veya çalma listelerini uygulamanın en üstüne sabitleyebiliyor.
Müzik uygulaması, şarkıların kesintisiz olarak birleştirilmesi için AutoMix, şarkı sözlerinin doğru telaffuzla anında çevrilmesi ve kolay erişim için sanatçıları veya favori listelerini sabitleme seçeneği gibi akıllı özellikler içerecek. (Apple)
Apple Haritalar daha akıllı hale geliyor
iOS 26'daki Haritalar uygulaması kullanıcı alışkanlıklarının daha fazla farkında olarak günlük işe gidiş gelişlerinizi takip ediyor, trafik koşullarına göre daha hızlı rotalar öneriyor ve gecikmeler meydana geldiğinde erken uyarılar veriyor. Ayrıca, önceki konumları kolayca tekrar ziyaret etmenizi ve paylaşmanızı sağlayan ve seyahat deneyimini geliştiren yeni bir Konum Geçmişi (Location History) özelliği de eklendi.
Apple Haritalar daha akıllı hale geldi; tanıdık hedefleri tanıyor, trafiğe karşı önceden uyarı veriyor ve kolayca paylaşılabilen önceki konumların geçmişini gösteriyor. (Apple)
Oyun uygulaması
Apple, iOS 26'da tüm yüklü oyunları ve Apple Arcade kitaplığını tek bir arayüzde birleştiren Games adlı yeni bir uygulama başlattı. Kullanıcının başarıları (Achievements), liderlik tablolarını (Leaderboards) görüntülemesine ve arkadaşlarıyla rekabet etmesine olanak tanıyarak oyun deneyimine yeni bir sosyal boyut katıyor.
Apple, Apple Arcade kütüphanesi ile tüm oyunlarınızı tek bir yerde bir araya getiren ve başarıları, sıralamaları ve arkadaşlarınızla mücadeleleri gösteren yeni bir oyun uygulaması başlattı. (Apple)
Wallet ve seyahat geliştirmeleri
Apple, iOS 26'da Wallet uygulamasının yeteneklerini geliştirdi ve biyometrik kimlik doğrulama yoluyla gelişmiş güvenlik ile Dijital Kimlikler (Digital IDs) için desteği genişletti. Biniş Kartları (Boarding Passes), interaktif havaalanı haritaları, kalkış saatleri ve kapılar için akıllı uyarılarla daha akıllı hale geldi. Apple Pay Sipariş Takibi (Apple Pay Order Tracking) de daha entegre bir alışveriş ve seyahat deneyimi sağlamak için geliştirmeler aldı.
Wallet uygulaması, dijital kimliği destekliyor ve interaktif havaalanı haritaları ve akıllı uçuş uyarılarıyla biniş kartlarını geliştiriyor. (Apple)
CarPlay daha akıllı hale geliyor
iOS 26'daki CarPlay güncellemesi, Liquid Glass tasarımıyla tutarlı bir görünüm, haritayı gizlemeyen minyatür bir arama ekranı ile daha akıcı bir sürüş deneyimi, Tapbacks aracılığıyla mesajlara yanıt verme desteği ve iMessage'a benzer sohbet arka planları getiriyor.
CarPlay, çağrıları ve uyarıları en aza indiren ve sürücünün dikkatini dağıtmadan mesajlara hızlı yanıt vermeyi destekleyen yeni cam tasarımıyla daha akıllı ve şık hale geldi. (Apple)
Kullanılabilirlik ve desteklenen cihazlar
iOS 26, iPhone 11 ve üzeri modellerin yanı sıra ikinci nesil iPhone SE'yi de desteklerken iPhone XR ve XS güncellemeye dahil değil. Apple Intelligence özellikleri için iPhone 15 Pro ve üstü gibi A17 Pro çipe veya daha yeni bir çipe sahip cihazlar gerekiyor. Duyurunun hemen ardından Haziran 2025'te geliştirici beta sürümü, Temmuz 2025'te genel sürüm ve Eylül 2025'te iPhone 17'nin lansmanına denk gelecek şekilde son sürüm kullanıma sunulacak.
iOS 26, Apple'ın işletim sistemlerinin evriminde büyük bir değişimi temsil ediyor ve devrim niteliğinde bir görsel arayüzü gelişmiş yapay zekâ ile birleştirirken gizliliği ve kullanılabilirliği de geliştiriyor. Bu sadece kozmetik bir güncelleme değil, iPhone'u her zamankinden daha akıllı, daha kişisel ve daha ilgi çekici hale getiren yeni bir ekosistem.
Bununla birlikte, sistemin mevcut sürümünün halen Beta aşamasında olduğu ve hatalar veya performans sorunları içerebileceği unutulmamalı. Bu nedenle Eylül 2025'te resmi nihai sürüm yayınlanana kadar şu anda büyük cihazlara yüklenmesi önerilmemekte.
