OpenAI'ın "gizli projesi" Q* ne kadar tehlikeli?

"Yapay zekada büyük bir atılım"

Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
TT

OpenAI'ın "gizli projesi" Q* ne kadar tehlikeli?

Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)
Sam Altman yönetiminde şirketin değeri yaklaşık 80 milyar dolara ulaştı (OpenAI)

Dünyanın önde gelen yapay zeka şirketlerinden OpenAI'ın kurucu ortağı Sam Altman'ın yönetim kurulu tarafından kovulmasıyla başlayan ve 5 gün sonra görevine dönmesiyle sona eren kaos şüphe, spekülasyon ve endişe dalgasına neden oldu.

Bunların başında da yapay zeka firmasının "tehlikeli bir icat" yaptığı iddiası geliyor.

Reuters'ın 23 Kasım'da yayımladığı ve isimsiz bir kaynağa dayandırdığı haberinde şirkette Q* adlı üstün bir yapay zekanın geliştirildiği öne sürülmüştü.

Adı verilmeyen kaynak, "Yeni model belirli matematik problemlerini çözmeyi başardı" demişti. Öte yandan bu matematik problemlerinin yalnızca ilkokul öğrencileri düzeyinde olduğu belirtilmişti. 

Reuters ayrıca bazı araştırmacıların, Altman'ı ihraç eden yönetim kurulu üyelerine Q*'nun potansiyel tehlikelerini dile getiren bir mektup gönderdiğini yazmıştı.

The Information'ın da isimsiz bir kaynağa dayandırdığı bir diğer habere göre, Q* "çok daha güçlü yapay zeka modellerine" olanak tanıyacak bir atılım olarak görülüyor.

Ancak aynı zamanda yeni yapay zeka araçlarının geliştirilme hızının güvenliğe odaklanan bazı araştırmacıları alarma geçirdiği söyleniyor.

Altman ise 30 Kasım'da The Verge'e verdiği röportajda iddiaları yalanlamamıştı.

Q* ne olabilir?

Analistler, bahsi geçen yeni aracın OpenAI'ın mayısta duyurduğu ve "süreç denetimi" (process supervision) adı verilen teknik sayesinde daha iyi sonuçlar elde edildiğini iddia eden bir projeyle ilgili olabileceğini düşünüyor.

Projede OpenAI'ın baş bilim adamı ve kurucu ortağı Ilya Sutskever'ın da aktif rol aldığı söyleniyor. Sutskever, başlangıçta Altman'ın görevden alınması yönünde oy kullanan yönetim kurulu üyelerinden biriydi. Ancak daha sonra bu konuda geri adım atmış ve pişman olduğunu söylemişti.

Şimdiye kadar edinilen bilgiler, araştırmacının Q* üzerinde çalışmaya öncülük ettiğini gösteriyor.

Mayısta duyurulan proje, ChatGPT'nin de aralarında yer aldığı büyük dil modellerinin (LLM'ler) yaptığı mantıksal hataların azaltılmasına odaklanıyor.

Hem Google hem de Baidu'da yapay zeka laboratuvarlarını yöneten ve Coursera'daki dersleri aracılığıyla birçok insanı makine öğrenimiyle tanıştıran Stanford Üniversitesi profesörü Andrew Ng'e göre bu, büyük dil modellerini geliştirmenin ve daha kullanışlı hale getirmenin bir sonraki adımı.

Ng, "LLM'ler matematikte o kadar iyi değil ama insanlar da iyi sayılmaz" diyor:

Ancak bana bir kalem ve kağıt verirseniz, o zaman çarpma işlemini çok daha iyi yaparım.

Q-öğrenmeye gönderme mi yapılıyor?

Diğer yandan Q*'nun ne olabileceğine dair başka ipuçları da var. Nitekim bu ismin pekiştirmeli bir öğrenme algoritması olan Q-öğrenmeye (Q-learning) gönderme olabileceği düşünülüyor.

Oyun oynayan botlar oluşturmak ve ChatGPT'yi daha yararlı olacak şekilde ayarlamak için de kullanılan sistem, olumlu veya olumsuz geri bildirimler yoluyla bir sorunu çözmeyi öğrenen algoritmayı içeriyor.

Bazı uzmanlarsa ismin aynı zamanda bir programın hedefe giden en uygun yolu bulmasını sağlamak için yaygın kullanılan A* arama algoritmasıyla da ilişkili olabileceğini öne sürüyor.

The Information'ın haberinde de konuyla ilgili bir başka ipucu yer alıyor:

Sutskever'ın atılımı, OpenAI'ın yeni modelleri eğitmek için yüksek kaliteli veri elde etmenin önündeki engellerin üstesinden gelmesine olanak sağladı. Araştırma, yeni modelleri eğitmek için internetten alınan metin veya görsel gibi gerçek dünya verileri yerine bilgisayar tarafından oluşturulan verilerin kullanılmasını içeriyordu.

Yapay zekanın bilgisayar tarafından üretilen verilerle eğitilmesi sıklıkla gündeme gelen bir konu. Bunlara "sentetik eğitim verileri" deniyor ve daha güçlü yapay zeka modellerinin geliştirilmesini sağlayacağı düşünülüyor.

Bu yöntemler ChatGPT'yi matematik bilmecelerinde daha iyi hale getirse de yapay zeka sistemlerinin insan kontrolünden çok yakında çıkabileceği anlamına gelmiyor.

Öte yandan OpenAI, Q*'yla ilgili yorum yapmayı halen reddediyor. 

Independent Türkçe



Sovyetler'den kalma uydu Dünya'ya meteor gibi çarpabilir

Sovyet Venera projesine özel posta pulu (Wikimedia Commons)
Sovyet Venera projesine özel posta pulu (Wikimedia Commons)
TT

Sovyetler'den kalma uydu Dünya'ya meteor gibi çarpabilir

Sovyet Venera projesine özel posta pulu (Wikimedia Commons)
Sovyet Venera projesine özel posta pulu (Wikimedia Commons)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Bir uydu takipçisi, Venüs'e iniş yapabilecek dayanıklılıkta tasarlanan yarım tonluk Sovyet uzay sondasının iki hafta içinde Dünya'ya geri döneceği ve meteor gibi "sert düşebileceği" uyarısında bulundu.

1972'de fırlatılan uzay aracı hiçbir zaman Dünya'nın yörüngesini geçemedi ve kalıntıları 50 yılı aşkın süredir gezegenin etrafında dönüyor.

Sonda, 10 Mayıs civarında alevler içinde Dünya'ya geri düşmeye başlayacak.

Hollandalı uydu takipçisi Marco Langbroek blog yazısında, "Bundan yaklaşık 2 hafta sonra, alışılmadık bir kontrolsüz yeniden giriş gerçekleşecek: Başarısız bir Sovyet Venera görevinden 53 yıllık iniş kapsülü Dünya yörüngesinde sıkışıp kaldı" dedi.

Uzay sondasının yeniden giriş sırasında yanma ihtimali az da olsa var ancak Venüs'e inişe dayanmak üzere inşa edildiği için bu pek olası görünmüyor.

Delft Teknoloji Üniversitesi'nde uzay durumsal farkındalığı dersi veren Dr. Langbroek, "Bu, Venüs atmosferinden geçerken hayatta kalmak üzere tasarlanmış bir iniş aracı olduğundan, Dünya atmosferine yeniden girişte ve çarpışmada sağlam kalması mümkün" dedi.

Uzay aracı paraşütle donatılmış olsa da bu paraşüt çalışır durumda olmayabilir.

Dr. Langbroek, Popular Science'a "Eğer yeniden girişten sağ çıkarsa, sertçe düşecektir" diye konuştu.

Dr. Langbroek, yaklaşık 1 metre genişliğinde ve 500 kg'ın biraz altında ağırlığa sahip sondanın atmosfere yeniden girebileceğini ve saatte yaklaşık 250 km hızla Dünya'ya çarpabileceğini, bunun da meteor çarpmasına benzer riskler oluşturduğunu söyledi.

Casus uydu, meteor ve asteroitleri izleyen öğretim görevlisi, "Söz konusu riskler özellikle yüksek olmasa da sıfır da değil" dedi.

Düşen sondanın ne zaman ve nereye çarpabileceği belirsizliğini koruyor.

Dr. Langbroek, "51,7 derecelik yörünge eğimiyle, yeniden giriş 52 Kuzey ve 52 Güney enlemleri arasında herhangi bir yerde gerçekleşebilir" dedi.

Bu, Birleşik Krallık kadar kuzeyden Yeni Zelanda kadar güneye herhangi bir yer olabilir.

Gök cismi takipçisi, "Mevcut modellememize göre yeniden giriş, aşağı yukarı 10 Mayıs civarında gerçekleşecek" dedi.

Geçen birkaç ay boyunca, model sürekli 9-10 Mayıs 2025'ten civarında yeniden girişe işaret ediyor.

İzleyiciler daha fazla veri toplamak ve ne zaman ve nereye çarpabileceğini belirlemek için uzay sondasını gözlemlemeyi sürdürüyor.

Dr. Langbroek, "Yeniden giriş tarihindeki belirsizlik, gerçek yeniden girişe yaklaştıkça azalacak ancak o gün bile belirsiz oranı hâlâ yüksek olacak" dedi.

Independent Türkçe, independent.co.uk/space