2024'te merakla beklenen 10 bilim olayı

Özellikle uzay alanındaki gelişmeler öne çıkıyor

Bu yılın ardından 2044'e kadar ABD'de güneş tutulması gözlemlenmeyecek (Reuters)
Bu yılın ardından 2044'e kadar ABD'de güneş tutulması gözlemlenmeyecek (Reuters)
TT

2024'te merakla beklenen 10 bilim olayı

Bu yılın ardından 2044'e kadar ABD'de güneş tutulması gözlemlenmeyecek (Reuters)
Bu yılın ardından 2044'e kadar ABD'de güneş tutulması gözlemlenmeyecek (Reuters)

Ay görevlerinden biyoteknoloji alanındaki yeni gelişmelere, teknolojik atılımlardan güneş tutulmasına kadar 2024 bilim alanında birçok yeni gelişmeyi de beraberinde getirecek.

Discover dergisi 2024'ün merakla beklenen bilim olaylarını sıraladı.

1. Güneş Tutulması

8 Nisan 2024'te gerçekleşecek güneş tutulması dünyanın bazı bölgelerini 4 dakika 27 saniye boyunca karanlığa gömecek.

Tam tutulmaya yakın bir görünümde olan güneşte, "ateş çemberi" şekli görülebilecek.

Tutulma en net Kuzey Amerika'da görülecek. Türkiye'deyse bu senenin güneş tutulmasını izlemek mümkün olmayacak.

2. Vera C. Rubin Gözlemevi çalışmaya başlıyor

Dünyadaki en büyük gözlemevlerinden biri olan Vera C. Rubin Gözlemevi bu yıl aralıkta çalışmaya başlayacak.

Şili'deki gözlemevi, 10 yıl boyunca Güney Yarımküre'nin gökyüzünü 3 bin 200 megapiksellik bir kamerayla izleyecek.

Araştırmadan elde edilecek veriler Samanyolu'nun haritasını çıkarmak için kullanılacak.

3. Europa Clipper göreve hazır

NASA'nın Europa Clipper misyonu bu yıl ekimde başlayacak. 

Jüpiter'e gidecek olan uzay aracı, gezegenin uydularından Europa'nın yüzeyinin altında ne olduğunu araştıracak.

Bilim insanları Europa'nın altında donmuş bir okyanus olduğundan şüpheleniyor. Ancak uzay aracının Jüpiter'e ulaşacağı 2030'a kadar bunu öğrenmek mümkün olmayacak.

4. Ay'a seyahatin 55. yılı

2024, insanlığın Ay'a ayak basışının 55. yılı. 

Apollo 11 astronotları Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, 24 Temmuz 1969'da aya basmış ve uyduda 21 saat 36 dakika geçirmişti.

5. Lucy, Dünya'nın yakınından geçecek

2021'de fırlatılan NASA'nın Lucy uzay aracı, 13 Aralık 2024'te Dünya'ya yakın bir noktadan geçecek.

Lucy, Jüpiter'in yörüngesindeki 8 astreoidi gözlemlemek ve güneş sisteminin nasıl oluştuğunu anlamak için tasarlanmıştı.

6. Hera fırlatılacak

Avrupa Uzay Ajansı'nın uzay aracı Hera, Ekim 2024'te fırlatılacak. 

Dünyayı büyük göktaşlarından korumak için en iyi yolu bulmayı hedefleyen Hera, NASA'nın bir göktaşının yönünü değiştirmeyi hedefleyen Dart görevinin sonuçlarını da analiz edecek.

7. Avrupa süper bilgisayara geçiyor

Avrupa 2024'te yeni süper bilgisayar sistemi Jüpiter'i 2024'te kullanmaya başlayacak.

Bilgisayar sistemi, yapay zeka uygulamalarının bilim ve endüstride kullanılmasını sağlamak için tasarlandı.

Sistem, bilim insanlarına, bazı endüstrilere ve Avrupa kamuoyunun kullanımına açık olacak.

Jüpiter'in işlem hızına erişebilmek için, dünyadaki her insanın dört yıl boyunca her saniye bir hesaplama yapması gerekiyor.

8. Yapay zeka dönemi

2023'te ChatGPT'nin dünya genelinde gösterdiği başarıyla yapay zeka yılın en çok konuşulan konularından biri olmuştu. 

2024'te yapay zekanın e-posta taslağı veya şiir yazmanın ötesinde amaçlarla kullanılabileceği düşünülüyor.

Teknoloji uzmanları, yapay zekanın ilaç keşifleri için güçlü bir araç olabileceğini düşünürken, var olan tedavilerle ilgili yeni yöntemlerin de keşfedilmesi mümkün.

9. Gözler CRISPR teknolojisinde

Nobel ödüllü gen dizilimi teknolojisi CRISPR'in güçlü etkilerinin bu yıl terapatik araştırmalarda kullanılması bekleniyor.

Geçen yılın sonunda ABD Federal İlaç Ajansı, kalıtsal bir hastalık olan hATTR'nin tedavisinde CRISPR kullanılarak üretilen bir ilacın kullanılmasına izin verilmişti.

2024'te kalıtsal hastalıklar için insanlarda CRISPR terapisinin kullanılması bekleniyor.

10. Modifiye edilmiş sinekler üretilecek

2024'ün ilk bölümün Dünya Sinek Programı, sineklerden kaynaklanan hastalıkları durdurmak için "modifiye edilmiş sinekler" üretecek.

Wollbachia bakterisi bulaştırılan yeni sinekler, normal vahşi bir dişi sinekle çiftleştiğinde yeni yavru doğmayacak ve sinek nüfusu azalacak.

Fiocruz'un fabrikasında her yıl 5 milyar sinek yumurtası üretilmesi bekleniyor.

Independent Türkçe



Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
TT

Nadir balina dişi fosili, İberlerin sırlarını açığa çıkarıyor

Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)
Bakır Çağı İberyası'nda bulunan ispermeçet balinası dişi, türünün ilk örneği (PLOS One)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

İspanya'da Bakır Çağı'na ait bir "mega köy"de ortaya çıkarılan nadir bir balina dişi, 4 bin yıl önce Akdeniz bölgesinde yaşayan İber halkının sanatsal yeteneklerine ışık tuttu.

2018'de İspanya'nın güneybatısındaki Valencina arkeolojik kazı alanında bulunan diş, kendi türü içinde geçmişi o döneme dayanıp İberya'da rastlanan ilk fosil oldu.

PLOS One'da yayımlanan araştırmaya göre diş muhtemelen antik bir kıyı şeridinden toplanarak Bakır Çağı zanaatkarları tarafından özenle işlendi.

4 bin 150 ila 5 bin 300 yıl önce bir sahil köyünde yaşayan zanaatkarlar, dişi muhtemelen kişisel süs eşyaları veya sembolik anlam taşıyan eserler yaparken kullanmıştı.

Çalışmanın belirttiğine göre fosil işlendikten sonra, üzerindeki aşınma ve yıpranma izleri ve yüzeyini kaplayan sert kabuktan anlaşıldığı üzere kasten gömüldü.

Bulgular, yaklaşık 40 bin yıl önce başlayan Eski Taş Çağı'ndan beri fildişinin süs eşyaları, müzik aletleri ve heykellerin yapımında kullanımı hakkındaki anlayışımızı derinleştiriyor.

Fildişi çarpıcı görünümü, dayanıklılığı ve sağlamlığıyla antik toplumların ticaret ve sosyokültürel faaliyetlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmişti.

Ancak tarih öncesi çağlarda fildişinin kullanımı hakkında bildiklerimizin çoğu, fil, suaygırı, geyik ve ayılar gibi kara hayvanlarından elde edilen fildişinin incelenmesiyle elde edildi.

Daha önceki araştırmalar, İspanya'nın güneyindeki Eski Taş Çağı ve Bakır Çağı toplumlarında fillerden gelen fildişinin kullanıldığını vurgulasa da deniz memelilerinden elde edilen bu malzemenin önemi hakkında pek bir şey bilinmiyor.

Valencina'da bulunan 17 santimetre uzunluğuna, 7 santimetre genişliğine ve 0,5 kilogram ağırlığa sahip balina dişi, geçmişe eşsiz bir bakış sunuyor.

Fosilin analizi, yetişkin bir ispermeçet balinasından geldiğini ortaya çıkarırken, solucanlar ve sülükayaklılardan kaynaklanan aşınma belirtilerinin yanı sıra köpekbalığı ısırığı şüphesi doğuran izler bulundu. Bu izler, fosilin deniz tabanında bir süre kaldığını gösteriyor.

Araştırmacılar ayrıca dişte doğal yollarla oluşamayacak delikler ve belirgin kesik izleri gibi insan faaliyetine dair belirtiler tespit etti.

Araştırmacılar bu gözlemlere dayanarak balinanın muhtemelen doğal nedenlerle öldüğü, ardından cesedinin deniz tabanına battığı ve dişlerinden birinin kıyıya vurmasıyla antik İberler tarafından bulunup kullanıldığı sonucuna vardı.

Makalede şu ifadelere yer veriliyor:

Henüz bir ispermeçet balinası dişinden geldiği tespit edilen fildişi eser bulunmamasına rağmen son zamanlarda Avrupa'daki arkeolojik bağlamlarda deniz kaynaklı fildişi bulgularının ortaya çıkması, tarih öncesi toplumların deniz kaynaklarını kullanımına yönelik araştırmalara yeni bir odak noktası kazandırıyor.

 Independent Türkçe, independent.co.uk/news