‘Pasif işitsel maruz kalma’ beyni geliştiriyor

Pasif işitsellik bebeklerde erken dil gelişiminin desteklenmesinde rol oynuyor

‘Pasif işitsel maruz kalma’ beyni geliştiriyor
TT

‘Pasif işitsel maruz kalma’ beyni geliştiriyor

‘Pasif işitsel maruz kalma’ beyni geliştiriyor

Müziğin ve konuşmanın çocukların öğrenme yetenekleri üzerindeki olumlu etkisi bilim tarafından geniş çapta kabul edilmektedir ancak yakın zamanda, bir çocuğun çevresinden gelen belirli işitsel sinyallerin, gelişmekte olan genç beynindeki dil işleme ağlarının oluşumunda karmaşık bir rol oynadığını doğrulayan kanıtlar ortaya çıktı.

İşitsel sinyallere maruz kalma

Erken dönem beyin plastisitesi ve çocukların bilişsel ve dil gelişimi konusunda uzmanlaşan ünlü araştırmacı April Benasich, çığır açan yeni bir keşfe ışık tuttu. 6 haftalık bir deneyde, bir grup bebek kısa, sözel olmayan sesler ile bir dizi pasif işitsel içeriğe maruz bırakıldı.

Katılımcı bebekler işitsel parçaları tanımlama ve ayırt etmede yüksek oranda doğruluk gösterdi. 12 ve 18 aylıkken pasif işitsel maruziyete maruz kalmayanlara kıyasla daha yüksek dil puanlarına sahip oldukları görüldü.

Şarku’l Avsat’ın Cerebral Cortex dergisinde yayınlanan çalışmadan aktardığına göre çalışmanın sonuçları önemli bir bilimsel gelişme zira sözel olmayan seslere pasif maruz kalmanın değiştirici gücünü ortaya koydu. Birkaç milisaniye içinde meydana gelen küçük ses değişiklikleriyle karakterize edilen bu işitsel uyaranlar, bebekleri dilin varlığı konusunda uyaran sinyallere benziyor ve dilin etkili bir şekilde işlenmesi için gerekli sinir bağlantılarının güçlendirilmesinde önemli bir rol oynuyor.

Benassich’in laboratuvarındaki araştırmacılar tarafından yürütülen önceki çalışmalar, etkileşimli işitsel ipuçlarının temel beyin ağları üzerindeki değiştirici etkisini olduğunu ve bunun da zamanla bebeklerde odaklanma ve dil sonuçlarının iyileşmesine yol açtığı ortaya çıkardı.

Dilsel uyaran

Ancak asıl soru hala varlığını sürdürüyor. Benzer işitsel uyaranlara pasif olarak maruz kalmak dil ağlarında benzer etkiler yaratabilir mi? Yeni çalışma, dil işleme yetenekleri ve gelecekteki dil gelişimi üzerindeki önemli etkisini doğrulayan önemli sonuçlara ulaştı.

Sonuçlar, pasif işitsel maruz kalma yoluyla bile erken gelişim yıllarında hızlı işitsel işlem yeteneklerinin geliştirilmesinin, daha sonraki dil yeterliliği üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabileceğini gösterdi.

Rutgers-Newark Moleküler ve Davranışsal Sinirbilim Merkezi’nde seçkin Sinirbilim Profesörü April Benasich “Gelişen dil ağlarını pasif olarak etkileme yeteneği ileriye doğru atılmış çok önemli bir adımdır. Pasif yol, optimal ağları teşvik etmek için daha basit ve daha ucuz bir alternatif sunarak ebeveynlere, evde tipik gelişimi destekleme fırsatı sunmanın yanı sıra, dil gelişiminde sıkıntılarla yüzleşen bebeklere klinikte veya pediatri merkezlerinde erişilebilir bir müdahale yapılmasına olanak sağlar” dedi.

Benasich’in önceki araştırmalarında, hızlı işitsel işlemleme yeteneği ölçümlerinin, en yüksek dil gecikmesi ve bozukluğu riski altındaki bebekleri tespit etmek için kullanılabileceğini ve bu duruma karşı müdahale etme ve sonuçlarını hafifletme fırsatı sağladığı sonucuna ulaşıldı.

Uzman araştırmacı “Bebeğin beyninin analiz etmesi gereken karmaşık ses farklılıkları, dil gelişimi için çok önemlidir. Beyinleri, gelen ilgili çevresel sesleri analiz edecek şekilde programlanmıştır. Eğer bu seslerin hepsi aynı frekansta ve aynı yoğunluktaysa beyin gerekli farklılıklara karşı duyarsızlaşabilir ve böylece güçlü dil ağlarının oluşumunu engelleyebilir” ifadelerini sözlerine ekledi.



Arkeologlar, kedilerin evcilleştirilmesinin kökendeki karanlık sırrı açıkladı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Arkeologlar, kedilerin evcilleştirilmesinin kökendeki karanlık sırrı açıkladı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

İki yeni araştırmaya göre, kediler ilk kez büyük olasılıkla Antik Mısır'da kitlesel kült ritüellerine kurban verilmelerinin ardından insanlara yoldaş oldu.

Antik Mısır, kedi evcilleştirme ve kedilere tapınmanın yaygın görüldüğü ilk uygarlık beşiklerinden biri olarak biliniyor.

Mumyalanmış birçok kedi kalıntısı ve Mısır tanrıçası Bastet gibi tanrılar, tüylü kedigillerin ve insanların bölgede birlikte yaşadığını gösteriyor.

Ancak kedilerin hangi koşullar altında insanlara yoldaş olduğu tam bilinmiyordu.

Daha sonra, 2001'de bilim insanları Kıbrıs'ta bir insan ve bir kedi kalıntısı içeren 9 bin 500 yıllık bir mezar keşfederek kedi evcilleştirmenin bu Akdeniz adasında başladığına işaret etmişti.

Araştırmacılar, Kıbrıs ve çevresindeki kedilerin ilk çiftçileri takip etmiş ve binlerce yıl boyunca yavaş yavaş insanlarla birlikte yaşamaya alışmış olabileceği teorisini ortaya atmıştı.

Henüz hakem denetiminden geçmemiş iki DNA çalışması artık bu teoriyi çürütüyor ve Kıbrıs'taki hayvanın evcilleştirilmiş kedi değil, aslında Avrupa yaban kedisi olduğunu ortaya koyuyor.

sdfrgt

Araştırmacılar bu durumun, muhtemelen 3 bin yıl kadar önce kedi evcilleştirmenin başlangıç yeri olarak Mısır'a odaklanılmasını sağladığını söylüyor.

"Evcil kedilerin daha önce düşünüldüğü gibi Neolitik çiftçilerle birlikte Avrupa'ya yayılmadığını gösteriyoruz" diye yazıyorlar.

Bunun yerine bilim insanları, evcil hayvan haline getirilmeden önce Bastet için yapılan toplu kült ritüellerinde evcilleştirilmiş yaban kedilerinin kurban edildiğinden şüpheleniyor.

Arkeologlar, Mısır'ın koruma, zevk ve sağlık tanrıçasının ilk olarak aslan başıyla tasvir edildiğini ancak MÖ birinci binyıl civarında kedi başıyla temsil edilmeye başlandığını söylüyor.

Yeni çalışmada araştırmacılar, "Bu dönüşüm, serbest dolaşan ve özel yetiştirilen milyonlarca kedinin tanrıçaya adak olarak mumyalandığı kedi kurbanının yükselişiyle aynı zamana denk geldi" diye yazıyor.

Kazılar ayrıca Bastet'e adanmış tapınak ve kutsal alanların geniş antik tarım arazilerinin etrafında yer aldığını ortaya çıkardı.

Bu tür ekilebilir arazilerde çok sayıda kemirgen ve bunların doğal yırtıcıları yaban kedileri bulunuyor olmalıydı.

Bilim insanları, "Bu durum, insanlar ve kediler arasında, yaban kedilerinin yeni edindikleri ilahi statülerinin de etkisiyle evcilleştirilmelerine yol açan daha sıkı bir ilişki için gerekli bağlamı sağlamış olabilir" diye yazıyor.

Sonunda, bazı eski Mısırlıların kedileri sevimli evcil hayvan arkadaşları olarak evlerine kabul etmiş olabileceklerini söylüyorlar.

Kültler tarafından kullanılan hayvanların evcilleştirilmesi ve yayılması nadir rastlanan bir durum değil.

Örneğin, önceki araştırmalar alageyiklerin yayılmasının Yunan tanrıçası Artemis'e, tavukların yayılmasının ise Mithras kültüne bağlı olduğunu göstermişti.

Araştırmacılar, aynı şekilde Bastet kültünün de kedilerin yayılmasını kolaylaştırmış olabileceğini söylüyor.

Bilim insanları, "Sonuçlarımız, evcil kedilerin coğrafi kökeni hakkında yeni yorum çerçevesi sunuyor ve Kuzey Afrika'da birden fazla bölge ve kültürü içermiş olabilecek daha geniş ve daha karmaşık bir evcilleştirme süreci öneriyor" diye yazıyor.

Günümüz evcil kedilerinin orijinal kaynak popülasyonlarını belirlemek için daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulunuyorlar.

Independent Türkçe