99 yaşında ölen milyarder Munger'a göre uzun ve mutlu hayatın sırrı

"İki kötü alışkanlığım var"

Munger, 1 Ocak 1924'te Nebreska'da dünyaya gelmişti (Reuters)
Munger, 1 Ocak 1924'te Nebreska'da dünyaya gelmişti (Reuters)
TT

99 yaşında ölen milyarder Munger'a göre uzun ve mutlu hayatın sırrı

Munger, 1 Ocak 1924'te Nebreska'da dünyaya gelmişti (Reuters)
Munger, 1 Ocak 1924'te Nebreska'da dünyaya gelmişti (Reuters)

99 yaşında ölen milyarder Munger, 100. doğum gününde yayımlanması planan röportajında uzun ve başarılı hayata dair tek tavsiyesinin "Çılgınlıktan uzak durmak" olduğunu söylemişti.

Dünyaca ünlü ABD'li yatırımcı ve Berkshire Hathaway'in başkan yardımcısı Charlie Munger, 28 Kasım'da hayatını kaybetti.

Munger, ömrünün yaklaşık 45 yılını milyarder Warren Buffett’in sağ kolu olarak geçirmişti.

Forbes'a göre 93 yaşındaki Buffet'in en güvendiği kişi olarak bilinen Munger, öldüğünde 2,2 milyar dolarlık serveti de geride bıraktı.

14 Kasım'da CNBC'den Becky Quick'e konuşan Munger, röportajdan kısa bir süre sonra hayatını kaybetti.

Kendisine, uzun ve başarılı yaşamının sırrı sorulduğunda "Bilmiyorum" diyen Munger, tek bir tavsiye vermeyi tercih etti.

Munger her zaman dikkatli adımlar attığını, kişisel hayatı ve kariyerinde bariz belli risklerden kaçındığını söyledi:

Ne pahasına olursa olsun çılgınlıktan uzak durun. Deliliğe kaymak kolaydır. Sadece kaçın, kaçın, kaçın.

Munger'ın bahsettiği delilik tam olarak neydi?

2018'de katıldığı bir programda Buffet, aynı zamanda yakın arkadaşı olan Munger'ın çılgınlıkla ilgili düşüncelerini şöyle aktarmıştı:

Ortağım Charlie, akıllı bir insanın iflas etmesinin yalnızca üç yolu olduğunu söylüyor: İçki, kadınlar ve kaldıraç.

Buffet kaldıraçla, hisse senetlerine yatırım yapmak ya da başka bir işi satın almak için borç alma stratejisine atıfta bulunmuştu.

Öte yandan Munger, bazı "kötü alışkanlıkların" çok iyi insanların başını belaya sokabildiğini belirtmişti.

Hayatında birkaç kez içki ve sigara içtiğini belirten Munger, çevresindeki alkolizm problemine de dikkat çekerek kendisinin bu duruma düşmekten hoşlanmayacağını söylemişti.

Başarısızlığın her türünden hayatı boyunca kaçtığını ifade eden Munger, her zaman çok ihtiyatlı olduğunu söyledi. 

Peki merhum milyarderin kötü alışkanlığı hiç mi yoktu?

Elbette vardı.

Munger asla vazgeçemediği iki alışkanlığının krokan ve diyet kola olduğunu ifade etmişti:

Eminim diyet kola hayatımı biraz kısaltıyor ama umrumda değil.

Independent Türkçe



Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
TT

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)

İnsan beyninin daha fazla büyüyen bölgelerinin daha hızlı yaşlandığı saptandı. 

6 ila 7 milyon yıl önce ortaya çıkan insanları, yakın akrabaları olan diğer primatlardan ayıran en önemli özelliklerden biri büyük bir beyne sahip olması. 

Milyonlarca yıllık evrim sürecinde büyümekle kalmayıp karmaşık bir yapıya da bürünen insan beyni, dille iletişim kurmaktan geleceği planlamaya kadar pek çok avantaj sağlıyor.

Öte yandan hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, bütün bunların bir bedeli de var. 

İnsan ve diğer primatların beyninin nasıl yaşlandığını gözlemlemek isteyen araştırmacılar, 480 insan ve 189 şempanzenin beyin taramalarını inceledi. 

Şempanzeler, insanların atası değil fakat iki tür de ortak bir atadan evrimleşti. İnsan beyni ise, şempanzelerinkinin üç katı büyüklükte.

Bilim insanları iki beyinde de 17 ayrı bölge olduğunu kaydetti. Bunların bazıları eşit boyuttayken, bir kısmı insanlarda daha geniş bir alana yayılmıştı. 

Bunlardan biri de gözlerin hemen arkasında yer alan ve karar vermede kritik rol oynayan orbitofrontal korteksti. 

Ardından yaşlanma sürecini inceleyen ekip, iki türün beyninin de zaman içinde küçüldüğünü gözlemledi. 

Ancak bazı kısımlar daha hızlı küçülürken, insan beynindeki en hızlı yaşlanmanın, orbitofrontal korteks ve evrimsel süreçte daha fazla büyümenin görüldüğü diğer bölgelerde gerçekleştiği bulundu.

Araştırmacılar ayrıca babun ve Hint şebeğinin beynini de şempanzelerle karşılaştırdı. Öte yandan bu kıyaslarda, beyin genişlemesi ve yaşa bağlı gerileme arasında bir ilişki saptanmadı. 

Heinrich Heine Düsseldorf Üniversitesi'nden ve çalışmanın yazarlarından Dr. Sam Vickery, beynin en hızlı genişleyen bölümlerinin, en karmaşık işlerden sorumlu olduğunu söylüyor. Bu durum, sözkonusu bölgelerin daha çabuk yıpranıp küçülmesini açıklayabilir.

Ancak insan beynindeki daha büyük kısımların neden daha hızlı küçüldüğünü açıklamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

Çalışmada yer almayan bazı uzmanlar da bulguların daha fazla katılımcıyla desteklenmesi gerektiğini düşünüyor. University College London'dan antropolog Dr. Aida Gomez-Robles "İnsanlardaki yaşlanmaya ilişkin benzer çalışmalar genellikle binlerce kişiyi içeriyor" diyerek ekliyor:

Bulgular, bu bölgelerin bazıları için geçerli ancak hepsi için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz.

Bulguların kesin bir şekilde doğrulanması halinde ilginç bir durum da ortaya çıkıyor: İnsanların hayatta kalma şansını artırarak şempanzelerden daha uzun ömürlü olmasını sağlayan bölgeler, aynı zamanda ilk yaşlanan kısımlar.

Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan bazı sorunlar, evrimin bir avantajla beraber bir dezavantaj da getirmesinin sonucu olabilir. Dr. Vickery şu ifadeleri kullanıyor:

Böyle muhteşem bir beynimiz var ama bunun bir bedeli de var.

Independent Türkçe, Science Alert, New York Times, Science Advances