Beyin yaşlanmasını yavaşlatan besinler belirlendi

Uzmanlar Akdeniz diyetinin bağışıklığı güçlendirdiği ve kronik hastalıklara yakalanma riskini düşürdüğünü söylüyor (Unsplash)
Uzmanlar Akdeniz diyetinin bağışıklığı güçlendirdiği ve kronik hastalıklara yakalanma riskini düşürdüğünü söylüyor (Unsplash)
TT

Beyin yaşlanmasını yavaşlatan besinler belirlendi

Uzmanlar Akdeniz diyetinin bağışıklığı güçlendirdiği ve kronik hastalıklara yakalanma riskini düşürdüğünü söylüyor (Unsplash)
Uzmanlar Akdeniz diyetinin bağışıklığı güçlendirdiği ve kronik hastalıklara yakalanma riskini düşürdüğünü söylüyor (Unsplash)

Bilim insanları beynin yaşlanmasını yavaşlatan besinleri belirledi. Bulgular büyük ölçüde Akdeniz diyetiyle uyuşuyor. 

Sebze ve meyve ağırlıklı Akdeniz diyetinin, Alzheimer ve bunama riskinin düşmesi ve sağlıklı bir beyinle ilişkisi daha önceki çalışmalarda ortaya konmuştu. 

Nature Aging adlı bilimsel dergide salı günü yayımlanan çalışmadaysa, spesifik olarak hangi besinlerin beyin yaşlanması üzerinde olumlu etki yarattığı saptandı. 

65 ila 75 yaşındaki 100 kişinin beslenme biçimini inceleyen araştırmacılar, sıkça yapıldığı gibi katılımcıların aktarımına dayanarak değil, kan örneklerini analiz ederek besin seyivelerini ölçtü. 

Daha sonra katılımcılara bilişsel testler uygulandı ve MR taraması yapıldı. Bilim insanları bu kişilerde hızlı ve yavaş olmak üzere iki tür beyin yaşlanması gözlemledi. 

Balık ve zeytinyağındaki yağ asitleri, ıspanak ve bademdeki E vitamini gibi antioksidanlar, havuç ve balkabağındaki karotenoid ve yumurta sarısı ve soya fasulyesindeki kolin gibi besinlerin, beyin yaşlanmasının yavaş olduğu kişilerin beslenme profilinde öne çıktığı görüldü.

Araştırmacılar bu profilin, Akdeniz diyetindekine çok yakın besinleri içerdiğini söylüyor. Sebze ve meyvenin yanı sıra tam tahıllar ve zeytinyağı açısından zengin bu beslenme biçiminde balık ve peynir de ortalama miktarlarda yeniyor. Kırmızı ve işlenmiş etse çok kısıtlı miktarda tüketiliyor. 

Çalışmayı yürüten nörolog Aron Barbey bulguları şöyle değerlendiriyor: 

Bu sonuçlar, sözkonusu faydalı besinler bakımından zengin gıdaları merkeze alan Akdeniz diyetinin sağlık üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koyan kapsamlı araştırmalarla da uyumlu.

Barbey, yeni çalışmanın hem kan örneklerine dayanması hem de detaylı bir bilişsel değerlendirme yapması açısından önemini vurguluyor.

Öte yandan bilim insanı, gözleme dayalı bu bulgularının doğrulanması için başka araştırmalar yapılması gerektiğinin de altını çiziyor. 

Geçen yıl yayımlanan ve katılımcıların 12 yıl boyunca takip edildiği bir çalışmada da benzer sonuçlara ulaşılmış ve Akdeniz diyeti, bilişsel gerilemenin yavaşlamasıyla ilişkilendirilmişti. 

Yeni araştırmayı yürüten ekip beslenme ve beyin yaşlanması arasındaki bağlantıyı daha iyi keşfetmek adına klinik çalışmalar yürütmeyi planlıyor.

Bu araştırmalar Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklar açısından önem arz ederken, beslenme biçiminde yapılacak ufak tefek değişikliklerle riskin düşürülmesi mümkün olabilir.

Independent Türkçe, Science Alert, Newsweek, Nature Aging



İnsanlar havalimanlarında neden tuhaf davranıyor?

Havalimanlarının çevresel koşulları, endişeli yolcuları daha fazla geriyor olabilir (Pexels)
Havalimanlarının çevresel koşulları, endişeli yolcuları daha fazla geriyor olabilir (Pexels)
TT

İnsanlar havalimanlarında neden tuhaf davranıyor?

Havalimanlarının çevresel koşulları, endişeli yolcuları daha fazla geriyor olabilir (Pexels)
Havalimanlarının çevresel koşulları, endişeli yolcuları daha fazla geriyor olabilir (Pexels)

Pek çok kişi havalimanlarında tuhaf veya agresif davranan kişilere denk gelmiştir. 

Özellikle öfkeli yolcuların problemli davranışlar sergilediği olaylar son yıllarda artıyor. Bunun karşısında havalimanında alkol servis edilmemesi gerektiği yönünde çağrılar yapılıyor.

Ancak bu davranışların arkasında sadece alkol olmayabilir. Birleşik Krallık'taki Leeds Beckett Üniversitesi'nde psikoloji dersleri veren Steve Taylor, Conversation için kaleme aldığı yazıda bu meseleyi masaya yatırıyor. 

Taylor, bazı kişilerin uçma korkusundan dolayı gerildiğini ve bu nedenle agresif davranışlar sergileyebileceğini söylüyor. Ayrıca bazıları rahatlamak için içki içebiliyor ve bu da daha pervasız davranmalarına yol açıyor olabilir. 

Havalimanlarının gürültülü ve kalabalık ortamının da duruma pek fayda sağladığı söylenemez. 

Psikolog, bunların yanı sıra havalimanlarında zaman ve mekan algısının bulanıklaşmasının da rol oynadığını düşünüyor. 

Taylor, "Havalimanları şimdiki zamanın hoş karşılanmadığı bir yokluk bölgesidir. Herkesin dikkati geleceğe, uçuşlarına ve varış noktalarına ulaştıklarında onları bekleyen maceralara yönelir" diyerek ekliyor: 

Geleceğe bu kadar yoğun bir şekilde odaklanmak, özellikle uçuşlar rötar yaptığında hayal kırıklığı yaratıyor.

Havalimanlarında bulanıklaşan tek şey zaman ve mekan algısı değil. Bu ortamlarda insanların, tanımadıkları kişilerle sohbet etme ihtimali artıyor. 

Taylor'a göre sosyal sınırların esnediği bu ortam, toplumun normal kurallarının ortadan kalkmasına neden olabilir. 

Yazıda ayrıca başka bir ülkeye yapılan yolculuklarda, ulusal sınırların arasında kalmanın da davranışları etkileyebileceğine değiniliyor. Eğer farklı bir zaman dilimindeki bir yere seyahat ediliyorsa hem mekan hem zaman algısı daha fazla bozulabilir.

"Kendimizi zaman ve mekan üzerinden tanımlarız" diyen Taylor ekliyor:

Ayrıca kendimizi ülkemizle de tanımlarız. Bu tür işaretler olmadan kendimizi başıboş hissedebiliriz. 

Yapılan araştırmalar, bu türden oryantasyon bozulmalarının geçici olsa bile ruh sağlığını olumsuz etkileyebileceğini gösteriyor.

Diğer yandan Taylor, kimliği belirleyen şeylerden veya zamandan "azade olunan" havalimanlarının özgürleştirici bir etki de yaratabileceğini söylüyor.

Psikolog, "Bir dizide her hafta aynı karakteri canlandırmak zorunda kalan oyuncular gibi, rollerimizin güvenliğinden hoşlanıyoruz ancak kendimizi yeni zorluklarla test etmeyi ve esnetmeyi arzuluyoruz" diye yazıyor: 

Dolayısıyla normal rutinlerimizin ve ortamlarımızın dışına çıkmak canlandırıcı bir his veriyor. İdeal olan, havalimanında başlayan özgürlüğün yurtdışı maceralarımız boyunca devam etmesi.

Independent Türkçe, Conversation, Guardian, Human Studies