4 bin kilometre uçup okyanus geçen kelebek bilim insanlarını şaşkına çevirdi

Vanessa cardui en yaygun kelebek türlerinden biri (Reuters)
Vanessa cardui en yaygun kelebek türlerinden biri (Reuters)
TT

4 bin kilometre uçup okyanus geçen kelebek bilim insanlarını şaşkına çevirdi

Vanessa cardui en yaygun kelebek türlerinden biri (Reuters)
Vanessa cardui en yaygun kelebek türlerinden biri (Reuters)

Yaklaşık 4 bin 200 kilometre uçup Atlantik Okyanusu'nu geçen kelebek, bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Kelebeklerin 7 bin kilometreye kadar uçabileceği belirtti.

Araştırmacılar, bilimsel adı vanessa cardui olan diken kelebeğinin, elverişli rüzgar koşulları sayesinde ara vermeden 5 ila 8 gün uçmuş olabileceğine dikkat çekti.

Barselona Botanik Enstitüsü'nden Gerard Talavera, Güney Amerika'da genel olarak bulunmayan bu kelebek türünün, 2013'te Fransız Guyanası'nda görüldüğünü ortaya çıkarmıştı. 

Kanada'daki Ottawa Üniversitesi ve ABD'deki Harvard'dan bilim insanlarının da katıldığı yeni bir araştırmada, bu kelebeklerin yolculuğuna yüksek ihtimalle Batı Afrika'da başladığı belirlendi.  

Araştırmanın yazarlarından Eric Toro-Delgado, kelebeklerin yolculuğuna dair şunları söyledi: 

Kelebekler bu uçuşu, çok enerji kullanmalarına neden olan aktif uçuş yöntemiyle rüzgarda süzülme arasında değişen bir stratejiden faydalanarak tamamlamış olabilir. Rüzgar olmadan kelebeklerin tüm yağlarını ve dolayısıyla enerjilerini tüketmeden önce en fazla 780 kilometre uçabileceğini tahmin ediyoruz.

Hakemli dergi Nature'da 25 Haziran'da yayımlanan çalışmada, bu kelebeğin kökenlerine de ışık tutuldu. 

Araştırmacılar, kelebeklerin kanatlarındaki hidrojen ve stronsiyum izotoplarını analiz etti. Bu, bilim insanlarına kelebeklerin doğduğu bölgelerin adeta "parmak izini" sundu. İncelemelerde, kelebeklerin muhtemelen Fransa, İrlanda, Birleşik Krallık veya Portekiz'de doğmuş olabileceğine işaret edildi. 

Bu ihtimal göz önünde alındığında, bilim insanları aslında bu kelebeklerin Batı Avrupa'dan Afrika'ya, oradan da Güney Amerika'ya yolculuklarında 7 bin kilometreye kadar mesafe gitme kapasitesine sahip olabileceğine dikkat çekti.

Independent Türkçe, New Atlas, Science Daily



Bilim insanları aralıklı oruçla ilgili 4 miti çürüttü

Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
TT

Bilim insanları aralıklı oruçla ilgili 4 miti çürüttü

Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)

Son yıllarda popülarite kazanan aralıklı oruç genellikle kilo vermek isteyenlerin tercih ettiği bir diyet. Bu beslenme biçiminde kişiler ya haftanın belli günleri çok düşük kalori alıyor ve diğer günler istediğini tüketiyor ya da günün belli saatleri hiçbir şey yemeyip geri kalan zamanda serbest bir şekilde besleniyor. 

Healthline'da yer alan bir yazıya göre aralıklı oruç genellikle sağlıklı kabul edilse de bazı sıkıntılara yol açıyor. Sağlıklı yaşam sitesinde bu diyetin baş ağrısı, yorgunluk ve sindirim sorunlarını beraberinde getirebileceği belirtiliyor. 

Bu yıl yapılan bir araştırmada da aralıklı orucun kalp hastalıklarından ölme riskini büyük ölçüde artırabileceği bulunmuştu. 

ABD'deki Chicago Illinois Üniversitesi Kinesiyoloji ve Beslenme bölümünde öğretim üyesi olan Krista Varady, aralıklı oruç üzerine 20 yıldır çalıştığını belirterek "Ortalıkta pek çok yanlış bilgi var. Ancak bu fikirler bilime değil, sadece kişisel görüşlere dayanıyor" diyor.

Varady, Nature Reviews Endocrinology adlı hakemli dergi için ekip arkadaşlarıyla birlikte kaleme aldığı yazıda bu yanlış bilgilerin 4'üne dair doğruları açıkladı. Araştırmacılar kendilerinin veya başka bilim insanlarının yürüttüğü çalışmalara dayanarak bu mitleri çürüttü.

1. Kötü beslenmeye yol açmıyor

Varady ve diğer araştırmacılar aralıklı oruçta alınan şeker, doymuş yağ ve kafein gibi maddelerin miktarının değişmediğini söylüyor. 

Ayrıca karbonhidrat ve proteinin de bu diyeti uygulamadan önceki zamanla yakın miktarlarda tüketildiğini belirten bilim insanları, bunun kötü beslenmeye yol açmadığı görüşünde. 

Öte yandan böyle beslenmeye karar veren kişilerin, aldıkları besinleri dikkatle takip etmesinde fayda var. 

Varady, Medical News Today'e yaptığı açıklamada "Aralıklı oruç, kilo verme ve kişinin genel sağlığını iyileştirmede fayda sağlayacak güçlü bir araç olabilir" ifadelerini kullanıyor.

2. Yeme bozukluklarına neden olmuyor

Nature Reviews Endocrinology'de yayımlanan yazıda incelenen çalışmalarda, aralıklı oruç uygulayan kişilerin yeme bozukluğu geliştirdiği gözlemlenmedi. 

Öte yandan araştırmacılar, yeme bozukluğu geçmişi olan kişilerin bu diyeti uygulamamasını tavsiye ediyor. 

Ayrıca ergenlik çağındaki obezite hastalarının aralıklı oruca başlaması durumunda doktorların yakın takipte olması gerektiğini söylüyorlar. Bilim insanları, yeme bozukluğu açısından bu yaş grubunun yüksek bir risk altında olduğunu söylüyor. 

3. Büyük miktarda kas kütlesi kaybına yol açmıyor

Araştırmacılar yağsız kas kütlesi kaybının, aralıklı oruçta diğer diyetlerden fazla olmadığını belirtiyor. 

Kilo vermek için uygulanan bu diyetlerde egzersiz yaparak ve protein tüketimini artırarak yağsız kas kütlesi kaybını önlemek mümkün. 

4. Seks hormonlarını etkilemiyor

Bilim insanları yaygın yanlış kanılardan birinin de aralıklı orucun seks veya üreme hormonlarını etkilediği düşüncesi olduğunu söylüyor. 

Fakat araştırmalar bu diyetin östrojen, testosteron veya diğer ilgili hormonlarda bir değişikliğe yol açmadığını gösteriyor. 

Varady, bu 4 konuyla ilgili araştırmaların sonucu karşısında şaşırmadığını söyleyerek aralıklı orucun genel anlamda sağlıklı olduğunu ifade ediyor. 

Öte yandan bu yazıda ele alınan veya alınmayan etkilerin, kişiden kişiye farklılık göstermesi muhtemel. Çalışmada yer almayan diyetisyen Monique Richard, aralıklı oruç diyeti yapmak isteyen kişilerin kayıtlı bir diyetisyen veya beslenme uzmanıyla görüşmesini öneriyor.

Richard ayrıca aralıklı orucun uygulanma biçimine de dikkat edilmesini vurguluyor:

Aralıklı oruç çeşitleri; ideal sindirim, organ fonksiyonları, psikolojik ve bilişsel sağlık gibi açılardan ters etki yaratabileceğinden, 'her istenenin yeneceği bir gün' gibi uygulanmamalı.

Independent Türkçe, Science Daily, Medical News Today, Nature Reviews Endocrinology, Healthline