Uyku alışkanlıklarınız sağlığınız hakkında ne söylüyor?

Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
TT

Uyku alışkanlıklarınız sağlığınız hakkında ne söylüyor?

Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)

Doktorlar yeterli ve kesintisiz bir gece uykusunun sağlıklı bir hayat sürme yolunda önemli bir rol oynadığını söylüyor. 

Gelişim çağındaki çocukların 10 saat civarında uyuması gerekirken, çoğu yetişkin için 7-9 saat yeterli kabul ediliyor.

Uykunun düzenli ve yeterli alınmaması, gün içinde yorgun hissetmenin ötesinde uzun vadede fiziksel ve ruhsal sorunlara da yol açabiliyor. 

Bu risklerin yanı sıra uyku kalitesi ve alışkanlıkları, kişinin yaşadığı başka sağlık sorunlarının işareti olabilir. 

Uzmanlar normal görünebilecek bazı belirtilere karşı tetikte olunmasını tavsiye ediyor. Bazıları yaşam tarzındaki değişimlerle çözülebilirken, bazı durumlarda doktora görünmek faydalı olabilir.

Sık sık şekerleme yapmak

Uzmanlar bazı kişilerin gün içinde biraz kestirmesinin sorun olmadığını ifade ediyor. Ancak aniden kendinizi uykulu hissediyorsanız başka bir sağlık sorunundan muzdarip olabilirsiniz. 

Birleşik Krallık'ta yer alan Warwick Üniversitesi'ndeki Uyku, Sağlık ve Toplum Programı'nın kurucusu Francesco Cappuccio, "Britanya nüfusunu temsil eden bir örnek kümesinden elde edilen kanıtlar, gündüz uykusunun tip 2 diyabet ve solunum rahatsızlıkları riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor" diyor.

Gece iyi uyunmasına karşın gün içinde sürekli uykulu hissetmek, düşük tansiyon, D veya B12 viamini eksikliği, depresyon veya obezitenin belirtisi olabilir.

Bilim insanları, bu risklere karşı doktor kontrolünden geçmenin faydalı olabileceğini söylüyor.

Horlamak

Beraber uyuduğunuz kişiler için de epey rahatsız edici olabilen horlama sorunu, her zaman olmasa da genellikle obstrüktif uyku apnesinden kaynaklanıyor. 

Aşırı kilolu, diyabet veya yüksek tansiyon hastası olan kişilerde daha sık görülen bu uyku apnesi, uyurken solunum yolunun tıkanmasıyla nefes almakta zorlanmaya yol açıyor.

Cappuccio, bu durumda yeterli oksijen alınamadığı için beynin, kişiyi uyandıran sinyaller gönderdiğini açıklıyor. 

Bu rahatsızlıktan muzdarip kişiler genellikle "sürekli pozitif hava yolu basıncı" denen bir cihaz kullanarak rahat bir uyku çekiyor. 

Gece uyurken bir maske takılıyor ve bu maskenin bağlı olduğu cihaz, düzenli hava basıncı sağlayarak solunum yolunun açık kalmasını sağlıyor.

Kalın bir damak, kronik burun tıkanıklığı, sırt üstü uyumak veya uyumadan önce çok fazla alkol tüketmek de horlamaya neden olabiliyor.

Huzursuz bacak sendromu

Uyurken partnerinizi tekmeliyorsanız, huzursuz bacak sendromundan muzdarip olabilirsiniz. 

 Sinir sistemi rahatsızlığı olan bu sendrom, bacakları hareket ettirmeye yönelik güçlü bir istek duymakla kendini gösteriyor.

Bu dürtü vücut dinlenirken daha kuvvetli hale gelirken, huzursuz bacak sendromu genellikle uyku bozukluğu olarak değerlendiriliyor. 

Genetik nedenlerin yanı sıra demir eksikliği de bu rahatsızlığa yol açabiliyor. Bu durumda doktora başvurarak takviye kullanmak yardımcı olabilir. Ayrıca böbrek yetmezliği de sendromu tetikleyebiliyor. 

Ancak bazı durumlarda egzersiz yapmak veya uykudan önce kitap okumak ve televizyon izlemek gibi aktivitelerden kaçınmak da fayda sağlayabilir. 

Uzmanlar yeterli uykunun alınmamasının semptomları daha kötü hale getirebileceğini söylüyor. 

Yataktan çıkamamak

Sabahları kalkıp güne başlamayı istememek her zaman ciddi bir sorunun işareti olmak zorunda değil. 

Ancak uzun süre boyunca bu durumun görülmesi başka şeylerin habercisi olabilir. Cappuccio "Yorgun hissetmenize neden olan başka sorunlar olabilir" diyerek ekliyor: 

En yaygın olanları arasında anemi, tiroid bezinin az çalışması veya erken depresyon belirtileri sayılabilir.

Böyle bir durumda doktora başvurmakta fayda var. 

Ayrıca uzmanlar sağlıklı beslenme ve egzersiz yapmanın da ruh sağlığına iyi geleceğinin altını çiziyor. 

Independent Türkçe, Telegraph, WebMD, Harvard Health, Mayo Clinic, 



Sağlık için 6 basit hamle

Doğanın içinde spor yapmak hem vücudunuza hem de psikolojinize iyi gelecektir (Pixabay)
Doğanın içinde spor yapmak hem vücudunuza hem de psikolojinize iyi gelecektir (Pixabay)
TT

Sağlık için 6 basit hamle

Doğanın içinde spor yapmak hem vücudunuza hem de psikolojinize iyi gelecektir (Pixabay)
Doğanın içinde spor yapmak hem vücudunuza hem de psikolojinize iyi gelecektir (Pixabay)

"30 yaşına basınca sağlık kötüleşmeye başlar" deseler de bilim insanları ufak değişikliklerle bunun önemli ölçüde önlenebileceğini söylüyor.

Kas ve kemik erimesi, hızlı kilo alma, güç kaybı gibi durumları tamamen engellemek imkansız olabilir. Ancak hayatınızda yapacağınız 6 basit değişiklikle sağlığınızı daha uzun süre korumanız mümkün. 

1. Daha fazla lifli gıda tüketin

Lif bakımından zengin yiyecekler kalp hastalığı ve diyabete karşı koruma sağlarken bağırsak sağlığı konusunda da etkili. 

2015'te yapılan bir araştırma, günde 10 gram daha fazla lif tüketmenin ölüm ihtimalini yüzde 10 azalttığını ortaya koydu. 

Her gün 30 gram tüketilmesi ve yaş aldıkça buna daha çok dikkat edilmesi öneriliyor. 

İşlenmiş gıdalara karşı çıkan uzmanlar, liflerin kinoa gibi sağlıklı tohumlar, kuruyemiş, meyve ve sebze gibi farklı kaynaklardan alınmasının iyi olacağını söylüyor.

2. Esneyin ve güçlenin 

Kalp ve damar sistemini canlandırmak sağlık için önemli. Yürüme, koşu, bisiklet dışında vücudu esnek hale getirip güçlendirmek de faydalı.

Kasları güçlendirmek ve daha esnek hale getirmek için haftada en az iki gün egzersiz yapılması öneriliyor. 

Özellikle yaşlandıkça azalan kasları ve testosteron seviyelerini korumak için yapılacak ağırlık egzersizleri, kemik yoğunluğu ve bilişsel işlev için de yararlı. 

Vücuttaki en büyük kaslardan biri olan gluteus maximusun da aralarında bulunduğu pek çok bölgeyi çalıştıran squat egzersizi özellikle tavsiye ediliyor. 

Esnemek içinse daha dinamik hareketlerin statiklerden iyi olduğu bildiriliyor. 

3. Uykunuzu geliştirin 

"Uyku en iyi ilaç" dense de günün önemli bir kısmını ayırdığımız bu aktivitenin kalitesini artırmak mümkün. 

Uyku kalitesinin düşüklüğü ve süresinin azlığı yüksek tansiyon, diyabet, obezite, depresyon, kalp krizi ve felç gibi pek çok sağlık sorununa neden olabiliyor. 

Akşam kafeinden kaçınmak ve cep telefonunu yatak odasına sokmamak gibi önlemlerin yanı sıra nefes egzersizi gibi rahatlatacak aktiviteler işinize yarayabilir. 

"Bir kadeh içersem daha rahat uyurum" demek de makul değil zira içki, zihinsel ve duygusal olarak dinlenmemizi sağlayan REM evresine zarar veriyor.

4. Sürekli hareket edin

Daha uzun bir hayat için hareketsiz kaldığınız anları azaltmanız gerekiyor.

Ayakta durmadığınız her bir saatin erken ölüm riskini yüzde 5 artırdığını ortaya koyan araştırmalar var. Örneğin Britanyalıların günde 9 saate yakın bir süre oturduğu düşünülürse bu ciddi bir risk.

"Rahatımı bozmayayım" derken bel fıtığı, diyabet ve kalp hastalıklarına kapı aralanıyor.

"Ev ya da ofiste ne yapabilirim ki?" diye soranlar olabilir: Her 20 dakikada bir, iki dakika yavaşça yürüseniz dahi size büyük faydaları var. 

5. Evden çıkıp doğaya karışın 

Daha iyimser kişilerin uzun yaşama ihtimalinin yüksek olduğu biliniyor.

Günlük hayatın görevleri ve karmaşası içinde bunaldığınızda kendinizi rahatlatmanın en iyi yollarından beri doğaya karışmak. 

Çevre kirliliğinden uzak kalmaktan, bağışıklık sistemi ve bağırsaklara iyi gelecek ortamlarda dolaşmaktan, metabolizmayı hızlandırmaktan, doğada arkadaşlarla keyifli vakit geçirmekten ve tabiatla yeniden bağ kurmaktan niye kaçınasanız ki?

Hiçbir şey bulamasanız bile bir denize, göle, ağaçlara ya da gökyüzüne bakmak da sizi rahatlatacaktır. 

6. Sosyal bağlarınızı koruyun

Yalnızlık hiç de hafife alınacak bir mesele değil. Obezite, sigara içmek ve yüksek tansiyondan dahi kötü etkileri olabiliyor. Depresyon ve Alzheimer gibi pek çok hastalıkla da ilişkili.

Toplumsal desteğin, bireylerin hayatta kalma ihtimalini yüzde 50'ye varan oranlarda artırdığı bilimsel araştırmalarda görüldü. 

İnsanların sosyal varlıklar olduğu gerçeğinden kaçmamak lazım. Her gün aileniz ya da arkadaşlarınızla telefondan da olsa konuşmaya çalışın. 

Haftada bir kez toplu aktiviteler yapmak çok faydalı.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, PsyBlog