Küçük bir balığın günde 27 kere çiftleşebildiği tespit edildi

Boyu 3,6 santimetreye ulaşan medaka balıkları, Japonya'daki pirinç tarlalarında yaşıyor (iNaturalist)
Boyu 3,6 santimetreye ulaşan medaka balıkları, Japonya'daki pirinç tarlalarında yaşıyor (iNaturalist)
TT

Küçük bir balığın günde 27 kere çiftleşebildiği tespit edildi

Boyu 3,6 santimetreye ulaşan medaka balıkları, Japonya'daki pirinç tarlalarında yaşıyor (iNaturalist)
Boyu 3,6 santimetreye ulaşan medaka balıkları, Japonya'daki pirinç tarlalarında yaşıyor (iNaturalist)

Medaka balığının erkeklerinin günde 27 kere çiftleşebildiği bulundu. 

Japon pirinç balığı diye de bilinen medaka, Asya ülkesindeki pirinç tarlası, gölet ve bataklık gibi yerlerde yaşıyor. 

Pek çok balık türü gibi medaka da dış döllenme yoluyla ürüyor. Yani dişiler suya yumurtasını bıraktıktan sonra erkekler spermlerini salarak yumurtayı döllüyor. 

Bilim insanları bu üreme hücrelerini toplamak zor olduğu için balıkların peş peşe çiftleştiği durumlarda başarı oranının nasıl değiştiğinin bilinmediğini söylüyor.

Bunu tespit etmek hayvanların hayatta kalma ihtimallerini anlamaya katkı sağladığı için önem arz ediyor. 

Japonya'dan bilim insanları bu süreci aydınlatmak için bir çalışma yürüterek bulgularını 8 Ocak'ta hakemli dergi Royal Society Open Science'ta yayımladı.

Medaka balıklarının doğal ortamlarında nisandan eylüle kadar süren üreme döneminde dişiler günde bir yumurta bırakırken, erkekler birden fazla yumurtayı dölleyebiliyor. 

Araştırmacılar yürüttükleri deneyde erkek balıkları, bir dişi içeren akvaryumlara koydu. Çiftleşme gerçekleştikten sonra erkekler, başka bir akvaryumdaki dişiyle baş başa bırakıldı.

Erkekler, üst üste üç dişinin yumurtasını döllemeden bırakana kadar bu süreç devam etti.

Bilim insanları medaka balıklarının erkeklerinin bir günde ortalama 19 kere çiftleştiğini saptadı. Bu sayı en düşük 4 olarak kaydedilirken, bazı balıklar bir gün içinde 27 kere çiftleşti. 

Ancak araştırmacılar sperm sayısı ve kalitesinin gittikçe azaldığını gözlemledi. 

Balıklar, ilk üç çiftleşmede günlük spermlerinin yarısından fazlasını kullanırken, bu etkileşimlerin neredeyse hepsi döllenmeyle sonuçlandı.

Diğer yandan 10. çiftleşmeden sonra döllenme kayda değer derecede azaldı ve bir noktadan sonra tamamen kesildi. 

Dişiler çiftleşme sırasında bütün yumurtalarını saldığı için bu durum, çoğu yumurtanın boşa gitmesine yol açabilir. 

Yeni araştırma medaka balıklarının doğal ortamındaki zorlukları yansıtmıyor. Fakat yine de bu hayvanların başarısızlıkla sonuçlanan üreme çabalarını daha iyi anlama yolunda önemli bilgiler sunuyor.

Independent Türkçe, IFLScience, Popular Science, Royal Society Open Science



Kafaya darbe almanın, beyindeki tehlikeli bir virüsü uyandırdığı bulundu

Boks gibi sporlarda kafaya alınan darbeler, uzun vadeli sağlık sorunları yaratabilir (AP)
Boks gibi sporlarda kafaya alınan darbeler, uzun vadeli sağlık sorunları yaratabilir (AP)
TT

Kafaya darbe almanın, beyindeki tehlikeli bir virüsü uyandırdığı bulundu

Boks gibi sporlarda kafaya alınan darbeler, uzun vadeli sağlık sorunları yaratabilir (AP)
Boks gibi sporlarda kafaya alınan darbeler, uzun vadeli sağlık sorunları yaratabilir (AP)

Kafa travması alan kişilerin beyninde uyuyan bir virüsün harekete geçerek Alzheimer gibi hastalıklara zemin hazırladığı tespit edildi.

Bazı sporlarda veya kazalarda kafasına güçlü darbe alan kişilerin yaşadığı beyin sarsıntısı, uzun vadeli sorunlara yol açabiliyor.

Bilim insanları bu tür kafa travmalarının Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara neden olabileceğini söylüyor. 

Ancak bu sürecin arkasındaki mekanizma bugüne kadar net bir şekilde ortaya konmamıştı. 

Tufts ve Oxford üniversitelerinden araştırmacılar, herpes simpleks virüs tip 1 (HSV-1) adlı virüse odaklanarak bu gizemi aydınlattı. 

En çok uçuğa yol açmasıyla bilinen HSV-1, ağızdan temas yoluyla bulaşıyor. Fakat aynı zamanda bu virüs, pek çok kişinin beyninde aktive olmadan varlığını sürdürüyor. 

Bilim insanları, kafa travmaları ve HSV-1'in uyku halinden çıkması daha önce Alzheimer'la ilişkilendirildiği için arada bir bağlantı olup olmadığını araştırmaya karar verdi.

Bulguları hakemli dergi Science Signaling'de 7 Ocak Salı günü yayımlanan çalışmada, insan beyninin üç boyutlu bir modeli kullanıldı.

Araştırmacılar modeldeki hücrelerin, gerçekte olduğu gibi birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayarak bazılarının içine uyuyan HSV-1 virüsleri yerleştirdi.

Daha sonra bu yapıya beyin sarsıntısı oluşturacak darbeler uygulandı. 

Bilim insanları bunun ardından HSV-1'in uyanarak iltihaplanmaya ve Alzheimer'la ilişkilendirilen proteinlerin birikmesine yol açtığını gözlemledi.

Araştırmacılar hafif beyin travmalarının bile hafıza kaybı ve bilişsel gerilemeye neden olan süreci başlattığını düşünüyor.

Çalışmanın ortak liderliğini üstlenen Prof. Ruth Itzhaki "Bu yaralanmaların beyin modelinde uykuda olan HSV-1 virüsünü aktive edebildiğini ve beyinde Alzheimer hastalarında gördüğümüz değişikliklere yol açacak iltihaplanmayı başlatabildiğini keşfettik" diyerek ekliyor:

Hem demans ve Alzheimer'ın risk faktörlerini hem de bunların hangi mekanizmayla geliştiğini anlamak, tedaviyi ve hastalığı önleme çalışmalarını mümkün olduğunca erken başlatmak açısından önemli.

Bilim insanları kafa travmalarının ardından virüs veya iltihaplanma önleyici ilaçlar kullanılarak hastalığın ilerlemesinin önüne geçilebileceğini umuyor.

Independent Türkçe, New Atlas, BBC, Science Signaling