Tarih yeniden yazılıyor: Dünya'daki en eski çarpma krateri bulundu

Fotoğraf: Chris Kirkland
Fotoğraf: Chris Kirkland
TT

Tarih yeniden yazılıyor: Dünya'daki en eski çarpma krateri bulundu

Fotoğraf: Chris Kirkland
Fotoğraf: Chris Kirkland

Bilim insanları Dünya üzerindeki en eski çarpma kraterini buldu ve bu, gezegenimiz ve yaşamın kökenlerine dair anlayışımızı değiştiriyor.

Krateri bırakan meteorit, Dünya'ya 3,5 milyar yıl önce düştü. Daha önce bilinen en eski krater 2,2 milyar yaşındaydı.

Bu durum, Dünya'nın daha önce bilmediğimiz devasa darbelere maruz kaldığına ve geride bırakılan kraterlerin, Dünya'da yaşamın başladığı yer olabileceğine işaret ediyor.

Araştırmadaki bilim insanları, meteoridin çarpması sonucu oluşan yoğun basıncın geride bıraktığı "parçalanma konileri" sayesinde bunu tespit etmeyi başardı.

Curtin Üniversitesi'nden Tim Johnson, "Ay'a bakarak erken Güneş Sistemi'nde büyük çarpmaların yaygın olduğunu biliyoruz" diyor.

Gerçekten eski kraterlerin şimdiye kadar bulunmaması, jeologların bunları büyük ölçüde göz ardı ettiği anlamına geliyordu. Bu çalışma, Dünya'nın çarpışma geçmişine ilişkin bulmacanın kritik bir parçasını sunarak zaman içinde başka birçok eski kraterin keşfedilebileceğini gösteriyor.

Curtin'den bir başka profesör Chris Kirkland, bulguların yalnızca ilk yaşamın geliştiği ortamları değil, aynı zamanda bugün üzerinde geliştiği kıtaları da keşfetmemize katkı sağlayabileceğini söylüyor.

Profesör Kirkland, "Çarpma kraterleri sıcak su havuzları gibi mikrobiyal yaşama uygun ortamlar yarattığından, bu çarpmanın ortaya çıkarılması ve aynı zaman diliminden daha fazlasının bulunması, yaşamın nasıl başlamış olabileceği hakkında çok şey açıklayabilir" ifadelerini kullanıyor.

Aynı zamanda kabuk oluşumuna ilişkin anlayışımızı da kökten değiştiriyor: Bu çarpışmadan kaynaklanan muazzam miktarda enerji, yerkabuğunun bir bölümünü diğerinin altına iterek veya magmayı Dünya'nın mantosunun derinliklerinden yüzeye doğru yükselmeye zorlayarak Dünya'nın erken kabuğunun şekillenmesinde rol oynamış olabilir. Hatta kıtaların temeli haline dönüşecek büyük, kararlı kara kütleleri olan kratonların oluşumuna da katkı sağlamış olabilir.

Bulguları açıklayan "A Paleoarchaean impact crater in the Pilbara Craton, Western Australia" (Batı Avustralya'daki Pilbara Kratonunda bir Paleoarkean çarpma krateri) başlıklı çalışma hakemli dergi Nature Communications'da bugün yayımlandı.

Independent Türkçe



İsrail-Filistin çatışmasını anlatan dizi yeni sezonuyla dönüyor

Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
TT

İsrail-Filistin çatışmasını anlatan dizi yeni sezonuyla dönüyor

Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)
Fauda'nın başrolünde eski ajan Doron Kavillio'yu canlandıran Lior Raz (sağda), geçen yıl Gladyatör 2'de (Gladiator II) oynadı (Netflix)

İsrailli gizli operasyon ekibinin hikayesini konu alan popüler aksiyon dizisi Fauda, 5. sezonuyla ekranlara geri dönüyor. Çekimlerin nisan sonunda başlaması planlanıyor.

Halihazırda ön prodüksiyon aşamasında olan 5. sezon, ekibin özel bir göreve atılmasını konu alacak.

Detaylar gizli tutuluyor

Oyuncu Lior Raz ve gazeteci Avi Issacharoff tarafından yaratılan dizi, İsrail televizyonunun son yıllardaki en iddialı yapımlarında görev almış önemli isimleri bir araya getiriyor. 

Senaryoyu, Türkiye'de Apple TV+'ta ekranlara gelen gerilim dizisi Tehran'la tanınan Omri Shenhar kaleme alırken, yönetmen koltuğundaysa Hostages'ı çeken Omri Givon oturuyor. Oyuncu kadrosu ve hikaye detayları şimdilik gizli tutuluyor.

Arapçada "kaos" anlamına gelen Fauda'nın 5. sezonunun, 2026'nın başlarında İsrail'de yayın yapan Yes TV'de prömiyer yapması, ardından ise Netflix'te dünya genelinde izleyiciyle buluşması bekleniyor. Dizi, Yes TV ve L. Benasuly Productions tarafından üretilirken, uluslararası dağıtımı Yes Studios tarafından üstleniliyor.

"10 yılda küresel fenomene dönüştü"

Yes Studios'un genel müdürü Sharon Levi, yaptığı açıklamada şunları söyledi:

Şubat 2015'te Fauda, Yes TV'de prömiyer yaptı ve geçen 10 yılda küresel bir fenomene dönüştü. Bu yıldönümünü kutlamanın en iyi yolu, Fauda'yı bir sezon daha dünyanın dört bir yanındaki sadık hayranlarıyla buluşturmak.

Gerçek olaylardan ilham alınarak yazılan dizi, modern Ortadoğu'yu ve İsrail-Filistin çatışmasının karmaşıklığını gözler önüne sermeyi amaçlıyor.

Senaryo baştan yazıldı

Dizinin 5. sezonunun geliştirilmesi, 7 Ekim Hamas saldırısı ve ardından başlayan Gazze savaşı nedeniyle ertelenmişti. 

Fauda ekibi de bu trajik olaylardan doğrudan etkilendi. Yapım ekibinin önemli isimlerinden Matan Meir, Gazze'nin kuzeyinde hayatını kaybetmişti. 

Oyunculardan Idan Amedi ise bir patlamada ağır yaralanmıştı. Dizide Amedi'nin görev yaptığı birlik Batı Şeria ve Gazze'de operasyonlar gerçekleştiriyordu. 

İsrailli aktör yaralanmasından kısa süre önce Gazze'de bir röportaj vermiş ve "biraz yorgun ama iyi olduğunu" söylemişti. Amedi çatışma bölgesinde verdiği röportajda, "Herkesin güvenliği için çok çalışıyoruz. Sizi gerçekten seviyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

Bu gelişmeler nedeniyle 5. sezon senaryosunun yeniden yazıldığı bildirildi.

Gerçekçi anlatımı ve etkileyici oyunculuklarıyla övgü toplayan Fauda, pek çok ödülün de sahibi olmuştu.

Independent Türkçe, Hollywood Reporter, Variety