Stresliyken sağlıksız yiyecekler yemek ne gibi sorunlara neden olur?

Birçok insan stresli olduklarında sağlıksız yiyeceklere başvuruyor (Reuters)
Birçok insan stresli olduklarında sağlıksız yiyeceklere başvuruyor (Reuters)
TT

Stresliyken sağlıksız yiyecekler yemek ne gibi sorunlara neden olur?

Birçok insan stresli olduklarında sağlıksız yiyeceklere başvuruyor (Reuters)
Birçok insan stresli olduklarında sağlıksız yiyeceklere başvuruyor (Reuters)

Yeni bir bilimsel çalışma, stresliyken sağlıksız yiyecekler yemenin vücudun bu psikolojik sorundan kurtulmasını engelleyebileceğini ve kalp hastalığı riskini artırabileceğini ortaya çıkardı.

Şarku’l Avsat’ın The Guardian gazetesinden aktardığına göre, pek çok insan, stresli ve gergin hissettiğinde çikolata, patates cipsi ya da hazır gıdalar gibi sağlıksız yiyeceklere yöneliyor.

Bunun kalp hastalığı riskini artırmanın yanı sıra, beyne giden kan akışını azaltabileceğini ve daha zayıf damar fonksiyonuna neden olabileceğini tespit eden araştırmacılar, bunun da zihinsel sağlık ve bilişsel işlevler üzerinde olumsuz bir etkiye neden olabileceğini buldu.

Araştırma, 18 ila 30 yaşları arasındaki bir grup sağlıklı genç erkek üzerinde gerçekleştirildi.

Çalışma, kahvaltıda iki tereyağlı kruvasan verilen bir grup sağlıklı genç yetişkini içeriyordu. 

Daha sonra katılımcılardan sekiz dakika boyunca hızlı zihinsel matematik yapmaları istendi ve yanlış bir cevap verdiklerinde uyarıldılar. 

Araştırmacılar, zihinsel stres altındayken yağlı yiyecekler tüketmenin damar fonksiyonunu yüzde 1,74 oranında azalttığını gördü. 

Önceki çalışmalar, damar fonksiyonundaki yüzde 1’lik bir azalmanın, kardiyovasküler hastalık riskinde yüzde 13’lük bir artışa yol açtığını göstermişti.

Birmingham Üniversitesi’nden çalışmanın yazarı Profesör Rosalind Baynham şu değerlendirmeyi yaptı:

“Araştırma, işte veya evde uğraşmak zorunda kalabileceğimiz günlük stresi simüle etmek için tasarlandı. Strese girdiğimizde vücutta farklı şeyler olur, kalp atışlarımız ve tansiyonumuz yükselir, kan damarlarımız genişler ve beyne kan akışı artar. Ayrıca, damar fonksiyonunun bir ölçüsü olan kan damarlarımızın esnekliğinin, zihinsel stresin ardından azaldığını da biliyoruz.”

Çalışma ekibi, bu sonuçların özellikle stresli işlerde çalışan ve kalp-damar hastalığı riski taşıyan kişiler için önemli olduğunu kaydetti.

Frontiers in Nutrition and Nutrients dergisinde yayınlanan araştırma ayrıca, daha sağlıklı gıdaların, özellikle de kakao, çilek, üzüm, elma ve diğer meyve ve sebzeler gibi polifenoller açısından zengin olanların tüketilmesinin, damar fonksiyonundaki bozulmayı önleyebileceğini gösterdi.



Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
TT

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

İlk kez bir robot, insan yardımı olmadan gerçekçi bir ameliyat gerçekleştirdi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, robotun ekipten gelen sesli komutlara yanıt vererek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir operasyonu "sakince" gerçekleştirdiğini çarşamba günü açıkladı. Robot, gerçek hayattaki tıbbi acil durumlara özgü beklenmedik senaryolar sırasında bile yetenekli bir insan cerrahın uzmanlığını sergiledi.

Tıbbi robotik uzmanı Axel Krieger yaptığı açıklamada, "Bu ilerleme bizi belirli cerrahi görevleri yerine getirebilen robotlardan, cerrahi prosedürleri gerçekten anlayan robotlara taşıyor" diyor.

Bu kritik ayrım bizi, gerçek hasta bakımının karmaşık, öngörülemez gerçekliğinde çalışabilen, klinik düzeyde uygulanabilir otonom cerrahi sistemlere önemli ölçüde yaklaştırıyor.

"SRT-H" ya da "Surgical Robot Transformer-Hierarchy" (Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi) diye bilinen robot, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde yaptıkları operasyonları izleyerek ameliyat videolarıyla eğitim aldı. Videolarda görevleri açıklayan altyazılar vardı.

Johns Hopkins, robotun videoları izledikten sonra ameliyatı yüzde 100 doğrulukla gerçekleştirdiğini ifade ediyor. Robotun ameliyatı gerçekleştirmesi daha uzun sürse de sonuçlar bir cerrahla kıyaslanabilir düzeydeydi.

Popüler yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle geliştirilen robotun, kanalları ve arterleri tanımlama, bunları hassas bir şekilde tutma, klipsleri stratejik olarak yerleştirme ve parçaları makasla kesme gibi 17 dakika süren görevleri tamamlaması gerekti.

Bu, Krieger'in "Akıllı Doku Otonom Robotu"nun (Smart Tissue Autonomous Robot) üç yıl önce bir hayvan üzerindeki ilk otonom robotik ameliyatta (canlı bir domuz üzerinde laparoskopi ameliyatı) yaptığından daha fazla görev içeriyor. O robot da özel olarak işaretlenmiş dokulara ihtiyaç duymuş, son derece kontrollü bir ortamda çalışmış ve katı bir cerrahi planı takip etmişti.

Buna karşılık SRT-H, tek tip olmayan anatomik koşullarda kusursuz bir performans sergiledi. Araştırmacılar robotun başlangıç pozisyonunu değiştirdiğinde ve safra kesesi ve çevresindeki dokuların görünümünü değiştiren kan benzeri boyalar eklediğinde bile durum böyleydi.

fgrthyju
Robot, popüler OpenAI sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle çalıştırılıyor. Robot 17 dakika süren görevleri tamamlayabildi (XinHao Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

Krieger geçen yıl sistemi kullanarak bir robotu üç kritik cerrahi görevi yerine getirecek şekilde eğitmişti: bir iğneyi yönlendirmek, vücut dokusunu kaldırmak ve dikiş atmak. Ancak bu görevlerin her biri sadece birkaç saniye sürmüştü.

Araştırmacı ekip bundan sonra sistemi daha fazla ameliyat türü üzerinde eğitip test etmek ve yeteneklerini tam bir otonom ameliyat gerçekleştirecek şekilde genişletmek istiyor.

Daha önce Johns Hopkins'te doktora sonrası araştırmacı olan ve artık Stanford Üniversitesi'nde çalışan başyazar Ji Woong "Brian" Kim, "Bu çalışma, otonom cerrahi robotların gerçek dünyada kullanılmasının önündeki bazı temel engelleri aştığı için önceki çabalara göre büyük bir sıçramayı temsil ediyor" diyor. 

Çalışmamız, yapay zeka modellerinin cerrahi otonomi için yeterince güvenilir hale getirilebileceğini gösteriyor; bu bir zamanlar çok uzak görünse de artık uygulanabilir olduğu kanıtlanıyor.

Bulgular hakemli dergi Science Robotics'te yayımlandı.

Independent Türkçe