ABD'de cinsel yolla bulaşan hastalıklar patladı

"Durum kontrolden çıktı"

Frengi, çocukların hayatını da tehdit ediyor (Arşiv-Şarku'l Avsat)
Frengi, çocukların hayatını da tehdit ediyor (Arşiv-Şarku'l Avsat)
TT

ABD'de cinsel yolla bulaşan hastalıklar patladı

Frengi, çocukların hayatını da tehdit ediyor (Arşiv-Şarku'l Avsat)
Frengi, çocukların hayatını da tehdit ediyor (Arşiv-Şarku'l Avsat)

ABD'de sağlık uzmanları, cinsel yolla bulaşan hastalıkların "kontrolden çıktığını" söylerken, salgınla ilgili uyarıyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin (CDC) 30 Ocak'ta paylaştığı raporda, 2022'de ülkede aralarında frengi, belsoğukluğu ve klamidyanın da yer aldığı en az 2,5 milyon cinsel yolla bulaşan hastalık vakası tespit edildiği bildirildi.

Rapora göre, 2018'de 583 bin 405 belsoğukluğu vakası varken, bu sayı 2022'de yüzde 648 bin 56'ya yükseldi. Söz konusu 5 yıllık dönemde belsoğukluğu vakalarında yaklaşık yüzde 11'lik artış yaşandı.

Aynı dönemde klamidya vakalarında ise yüzde 6,2'lik düşüş kaydedildi. 2018'de 1 milyon 758 bin 668 olan vaka sayısı 2022'de 1 milyon 649 bin 716'ya geriledi.

Öte yandan raporda, frengi vakalarında yüzde 80'e yakın artış yaşandığına dikkat çekildi. Frenginin tüm evrelerinin görüldüğü toplam vaka sayısı 2018'de 113 bin 739 olurken, 2022'de bu sayı 203 bin 500'e yükseldi. 

Ayrıca hamilelik ya da doğum sırasında anneden fetüse bulaşan konjenital frengi vakalarında da yüzde 183,4'lük artış kaydedildi. Vaka sayısı 2018'de 1325'ten 2022'de 3 bin 755'e fırladı.

Verilere göre, 2022'de konjenital frengiye bağlı 282 ölü doğum ve bebek ölümü yaşandı. Konjenital frengi vakalarının yaklaşık yüzde 60'ı Teksas, Kaliforniya, Arizona, Florida ve Louisiana eyaletlerinde tespit edildi.

ABD Ulusal Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Direktörleri Koalisyonu'nun (National Coalition of STD Directors -NCSDDC) raporla ilgili yayımladığı açıklamada, ülkenin salgını önlemekte başarısız kaldığı belirtilerek şu ifadelere yer verildi:

Yönetim ve ABD Kongresi, kurumlara en temel tarama, tedavi ve önleme hizmetlerini vermeleri için ihtiyaç duyulan finansmanı sağlayana kadar özellikle frengi başta olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklar kontrol altına alınamayacak.

NCSDDC Direktörü David Harvey, geçen yılki açıklamasında, ABD Başkanı Joe Biden'ın sağlık kuruluşlarına verilen fonları kesmesi halinde bu hastalıklarla mücadelenin gittikçe güçleşeceğini belirmişti.

Öte yandan Biden yönetimi, haziranda söz konusu hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesi için farklı federal kuruluşların ortak çalışmasını öngören bir plan hazırlamıştı. Proje kapsamında fonlamaların artırılacağı açıklansa da henüz bu yönde somut bir adım atılmadı.



Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
TT

Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)

Zehirli bir kertenkelenin tükürüğü, saptanması zor pankreas tümörlerinin tespit edilmesinde kullanılabilir. 

Temel işlevlerinden biri insülin üretmek olan pankreasta bu görevi üstlenen hücrelerde zaman zaman bozulmalar meydana gelerek insülinoma denen tümörler oluşuyor.

Nadir görülen bu tümörler genellikle iyi huylu oluyor. Ancak kan şekeri seviyesinin düşmesine bağlı olarak kişinin bayılmasına veya nöbet geçirmesine yol açabiliyor.

Uzmanlar çok küçük olsalar bile bir an önce çıkarılmaları gerektiğini söylüyor. Ancak mevcut yöntemlerle bu tümörleri bulmak epey zorlu bir iş.

Hollanda'daki Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Martin Gotthardt "Tümörün nerede olduğu bilinmiyorsa cerrahlar onu bulana kadar pankreası keserdi" diyerek ekliyor: 

Günümüzde insülinoma tespit edilemediği takdirde hastalar ameliyat edilmiyor çünkü doktorlar pankreasın tamamını çıkarmak istemiyor.

Gotthardt ve ekip arkadaşlarının Journal of Nuclear Medicine adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmasına göre Gila canavarı adlı kertenkele bu sorunu çözmede büyük potansiyele sahip.

ABD ve Meksika'da yaşayan Gila canavarı, genellikle ölümcül olmayan bir zehir salgılıyor.

Kertenkelenin tükürüğündeki bir protein daha önce laboratuvarda işlemden geçirilerek diyabet tedavisinde kullanılmıştı. Sözkonusu protein pankreastaki reseptörlere bağlanarak insülin üretmelerini sağlıyor. 

Bilim insanları bundan yola çıkarak aynı proteinin insülinomaları da tespit etmeye yarayıp yaramayacağını araştırmaya koyuldu. 

İlk çalışmalarda radyoaktif bir molekül eklenen protein tümörü saptamasına karşın düşük kan şekeri ve mide bulantısı gibi yan etkilere yol açtı.

Yeni çalışmayı yürüten ekipse başka bir molekül ekleyerek yan etkileri büyük ölçüde ortadan kaldırdı. 

Kan şekeri düşük olan 69 kişide yeni yöntemi test eden bilim insanları, yüzde 95 oranında başarıyla tümörleri saptayabildiğini buldu. Buna karşılık mevcut taramalar yüzde 65 civarında başarı gösteriyor. 

Tümörler tespit edildikten sonra hastaların vücudundan başarıyla çıkarıldı.

Makalenin başyazarı Marti Boss, "Yeni taramanın diğer tüm taramaların yerini alabileceğine inanıyoruz" diyerek ekliyor:

Bazıları onlarca yıldır hasta olmasına rağmen bu hastaların hepsi ameliyattan sonra tamamen iyileşti.

Independent Türkçe, Science News, Popular Science, Journal of Nuclear Medicine