"Arapların Sesi" Suudi Arabistan, Hindistan G20 Zirvesi'nde

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman'ın varlığı, Riyad'ın BRICS'ten sonra G20’deki etkisini de artırıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, G20 Zirvesi'nde Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile birlikte (AFP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, G20 Zirvesi'nde Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile birlikte (AFP)
TT

"Arapların Sesi" Suudi Arabistan, Hindistan G20 Zirvesi'nde

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, G20 Zirvesi'nde Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile birlikte (AFP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, G20 Zirvesi'nde Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile birlikte (AFP)

Mustafa Ensari

Tarihinin ilk dönemlerinde Suudi Arabistan, dünya tarihinin ve özellikle Arap ve İslam milletinin tarihinin dönüm noktalarında cesur bir 'Arap sesi' olarak ortaya çıktı.

Şimdiyse Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın mevcut uluslararası denklemler ve bunların bölgedeki çetrefilli meseleleri arasında yeni bir siyasi manevra tarzı çizmesiyle ivme kazandı.

Suudilerin son G20 zirveleriyle etkileşimi, Doğu ile Batı arasında bir köprü olma yönündeki yükselen siyasi ve ekonomik hırsıyla tutarlılık gösterdi.

Sadece katılımla yetinmeyen Selman, gıda güvenliği, çevre ve az gelişmiş ülkelere yardım konularında gündemi etkileyen girişimleriyle zirvenin ana manşetlerinden biri oldu.

Suudi Arabistan'ın yılın en büyük küresel etkinliğindeki varlığının kazandırdığı ivme, bölgede ve dünyada enerji güvenliği ve jeopolitik dönüşümlerde "Arapların sesi" ve Güney'in gelecek vadeden ve etkili merkezlerinden biri olması, onu ortakların ve rakiplerin ilgi odağı haline getirdi.

Oyun kurucu olma tutkusu

Bu bağlamda Suudi Arabistan Merkez Bankası Başkanı Eymen bin Muhammed es-Sayari, Hindistan'daki zirvede ülkesinin heyetine Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın başkanlık etmesinin, çok taraflı uluslararası iş birliği davasında Suudi Arabistan'ın ve Arapların sesine daha fazla ağırlık verdiğine dikkat çekti.

Es-Sayari, "Bu, küresel ekonomik istikrarı sağlamayı amaçlayan uluslararası çabaları desteklemede etkili bir üye olarak Suudi Arabistan'ın grup içindeki konumunu pekiştiriyor" ifadesini kullandı.

Es-Sayari, grubun tek Arap ülkesi olan Suudi Arabistan'ın her zaman kendi çıkarlarına ve egemenliğine, özelde bölgenin, genel olarak Arap ve İslam ülkelerinin çıkarlarına hizmet eden şeyler üzerinde çalıştığını belirtti.

Grubun Hindistan'daki zirvesi, Suudi Arabistan'ın BRICS ve Şanghay gruplarına katılmasının yanı sıra, ASEAN Anlaşması'nın imzalanmasından haftalar sonra nüfuzunu artırmasına yardımcı olan olumlu siyasi ve ekonomik koşulların olduğu bir dönemde gerçekleşti.

Hindistan'ın Suudi Arabistan Büyükelçisi Suhail Khan, Hindistan ile Suudi Arabistan arasındaki stratejik ilişkinin niteliğinin, zirvenin sonuçlarına ve Körfez ile Yeni Delhi arasındaki ikili iş birliğine olumlu bir gölge düşüreceğine ve bunun en önemli zorlukları çözebilecek kapsamlı çözümler açmasına olanak sağlayacağına dikkat çekti.

Güney'in sesi ve çoğulculuk

Körfez Araştırma Merkezi'ndeki siyasi araştırmacı Dr. Salih bin Muhammed el-Haslan, küresel sahnenin kapsamlı vizyonunda Riyad ile Hindistan arasındaki yakınlaşmanın, her iki tarafı da genel anlamda Güney'in sesi haline getirdiğine inanıyor.

El-Haslan ayrıca, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan'ın geçtiğimiz Mart ayında Hindistan ve Suudi Arabistan'ın uluslararası çatışma konularında uluslararası sahnede iki önemli güç olarak nasıl iş birliği yapabileceğine dair yorumuna dikkat çekti.

"Her ülkenin oy kullanmasının" önemini vurgulayan el-Haslan, "Her ülkenin çıkarı olmalı. Suudi Arabistan gibi ülkeler büyüklükleri ve ekonomik ağırlıkları nedeniyle başkalarının sesini yükseltme yeteneğine sahip ve bunu yapmanın sorumluluğunu taşıyorlar. Başta ekonomik konularda olmak üzere küresel gündem belirlenirken her ülkenin çıkarlarının temsil edilmesini sağlamak için diğer ülkelerle daha etkili olmak için çalışacağız" dedi.

Dar perspektif

El-Haslan, Riyad'ın "uluslararası arenada her zaman olduğu gibi ulusal çıkarlar doğrultusunda dar bir perspektiften hareket etmediğini" öne sürerek bunun, küresel bir dayanışma vizyonundan ve başkalarına karşı sorumluluk duygusundan kaynaklandığını belirtti.

Suudi Arabistan hükümeti, grubun öneminin yalnızca kendi ülkeleri arasındaki ekonomik düzey ve iş birliğiyle sınırlı olmadığına, aynı zamanda dünya nüfusunun üçte ikisini, yani ülkelerin çoğunluğunu temsil etmesinden dolayı olduğuna inanıyor.

Dolayısıyla G20 toplantılarının sonuçları sadece ekonomik boyuta bağlı olmadığı için şimdi ve gelecekte olumlu sonuçlar verecektir.

Ekonomi, insanların sosyal hayatına olumsuz veya olumlu yansıyabilecek siyasetin ana itici gücü olduğundan, diğer siyasi ve sosyal yönleri de içeriyor.

Bu da gruba üyeliğin ülkeye büyük siyasi, ekonomik ve ahlaki etki sağladığını ve bu etkinin onu Suudi Arabistan ekonomisini ve bölge ülkelerinin ekonomilerini etkileyen küresel ekonomik politikaların oluşturulmasında etkili bir taraf haline getirdiğini doğruluyor.

Pek çok kişi bu durumun Suudi Arabistan'a yük getirdiğini ve aynı zamanda bölgesel ve uluslararası nüfuz fırsatlarını artırdığını düşünüyor.

Hindistan ve Suudi Arabistan basını, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın Yeni Delhi zirvesine katılmasının iki tarafın ilişkilerini dönüştüreceğini belirtti.

Aynı durum Muhammed bin Selman'ın ABD ile anlaşarak "kıtalararası yeşil geçiş koridorları" oluşturmayı açıkladığı projeyle de ilgiliydi.

Bu durum Riyad'ın da yakın ilişkiler sürdürdüğü Çin tarafı tarafından hoş karşılanmayabilir.

Biden, projeyi iki kıtadaki limanları birbirine bağlayacak ve daha istikrarlı, müreffeh ve bütünleşmiş bir Ortadoğu'ya yol açacak gerçekten büyük bir anlaşma olarak nitelendirdi.

Zirveye ev sahipliği yapan Hindistan Başbakanı Narendra Modi ise zirvenin "gelecek nesillerin hayallerini büyüttüğünü" söyledi.

Hindistan, Körfez'de Çin'in sessiz rakibi olarak ortaya çıkıyor

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'ndaki gözlemciler, Riyad'ın şu anda, özellikle aralarında zaman zaman keskin çelişkilerin ortaya çıktığı iki tarafla sağlıklı ilişkiler kurduğunu belirtti.

Carnegie Uluslararası Barış Vakfı bir analizinde şöyle diyor:

Çin'in Körfez ülkeleriyle ilişkileri son 5 yılda Ortadoğu'daki siyasi çevrelerde büyük ilgi gördü, ancak bu durum başka bir paralel gelişmeyi gölgeledi. Narendra Modi başkanlığındaki Hindistan hükümeti, başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) olmak üzere Arap Yarımadası ile stratejik ilişkiler geliştirmek için çalışıyor.

Bu bağların, Hindistan'ın enerji ihtiyaçları ve bölgedeki geniş Hint topluluğu gibi bariz ekonomik saiklerin ötesine geçerek güvenlik iş birliğini de kapsadığına inanılıyor.

Bu yakınlaşma muhtemelen hiç de geçici olmayacak, ancak yakın gelecekte Arap Yarımadası ile Güney Asya arasındaki ilişkiyi yeniden tanımlayabilir.

Ay'a yeni çıkan Hindistan'ın "geleceğin Çin'i" olarak görüldüğü bir dönemde Suudi Arabistan, coğrafi konumunun avantajını kullanarak petrole bağımlı olmayan müreffeh bir ekonomi inşa etme yolundaki adımlarını hızlandırıyor.

Doğu, Batı ve kıtaların ortasında yer alan sosyal reformların uygulanmasında büyük bir yol kat ettikten sonra dikkat çekici bir gelişme ve sportif gelişme kaydetti.

Independent Arabia - Independent Türkçe



Suriye’de güç dengesi değişirken SDG savunmada

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
TT

Suriye’de güç dengesi değişirken SDG savunmada

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) mensuplarının tanksavar füzesi taşıyan bir drone uçurduğu videodan alınan ekran görüntüsü

Türkiye destekli grupların Suriye'nin kuzeyinde kendilerine karşı harekete geçmesi ve Ankara dostu bir grubun Şam'ın kontrolünü ele geçirmesiyle birlikte Suriye'nin başlıca Kürt grupları 13 yıllık savaş boyunca elde ettikleri siyasi kazanımları korumak için savunmaya geçtiler.

Irak'tan İran, Türkiye’ye uzanan daha geniş bir Kürt grubunun parçası olan Suriye Kürtleri, ülkenin neredeyse dörtte birini kontrol ettikleri ve DEAŞ'a karşı ABD'nin kilit müttefiki olan güçlü bir silahlı gruba liderlik ettikleri Suriye çatışmasının şimdiye kadarki birkaç kazananı arasında yer aldı.

Reuters'a konuşan iki analist ve üst düzey bir Batılı diplomat, Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) savaşçılarının bu ay Şam'ı ele geçirerek Devlet Başkanı Beşşar Esed'i devirmesinden bu yana güç dengesinin Kürtler aleyhine olduğunu söyledi.

Suriye'deki sarsıcı değişim ortamında Türkiye'nin etkisini arttırması beklenirken, ABD'deki yönetim değişikliği Washington'un Kürtlerin ağırlıkta olduğu YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) desteklemeye ne kadar devam edeceği konusunda soru işaretleri yaratıyor.

Türkiye için SDG ulusal güvenlik tehdidi oluşturuyor. Ankara bu grupları, 1984'ten bu yana Türk devletine karşı isyan yürüten ve Türkiye, ABD ve diğer güçler tarafından terör örgütü olarak kabul edilen PKK’nın bir uzantısı olarak görüyor.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Century International'da çalışan Aron Lund, Suriyeli SDG’nin  ‘çok büyük bir sorunla karşı karşıya olduğunu’ ifade etti.

Lund, “Suriye'de denge temelden Türkiye destekli ya da Türkiye'nin müttefiki gruplar lehine değişti. Türkiye bundan en iyi şekilde yararlanmaya kararlı görünüyor” ifadelerini kullandı.

Bu değişim, Suriye Milli Ordusu (SMO) olarak bilinen Türkiye destekli silahlı grupların YPG’nin öncülüğündeki SDG karşı askeri ilerlemeler kaydettiği kuzey bölgesinin kontrolü için yeniden başlayan çatışmalarda kendini gösteriyor.

Kürtlerin liderliğindeki bölgesel yönetimde üst düzey bir yetkili olan Fener el-Kait Reuters'a yaptığı açıklamada, Esed'in devrilmesinin parçalanmış devleti yeniden birleştirmek için bir fırsat olduğunu söyledi.

Esed'in Arap milliyetçisi Baas Partisi on yıllardır Kürtleri baskı altında tutuyordu.

ık8ol9
Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Lideri Mazlum Abdi (Reuters)

El-Kait, bölgesel yönetimin Türkiye ile diyaloğa hazır olduğunu ancak kuzeydeki çatışmanın Ankara'nın ‘çok kötü niyetleri’ olduğunu gösterdiğini söyledi. El-Kait, “Bu kesinlikle bölgeyi yeni bir uçuruma ve yeni bir çatışmaya doğru itecektir” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan cuma günü yaptığı açıklamada, Esed'in devrilmesinden sonra yabancı ülkelerin Kürt milislere verdikleri desteği çekmelerini beklediğini söylerken, Ankara YPG’yi izole etmeye çalışıyor.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan bir Türk yetkili, çatışmanın temel nedeninin ‘Türkiye'nin bölgeye yönelik vizyonu değil, PKK'nın bir terör örgütü olması’ olduğunu ifade etti.

Yetkili, “PKK ve YPG silahlarını bırakmalı ve Suriye'yi terk etmelidir” dedi.

SDG lideri Mazlum Abdi perşembe günü Reuters'a verdiği bir demeçte, Suriye'deki PKK’lıların varlığını ilk kez kabul etti.

Abdi, PKK savaşçılarının DEAŞ'a karşı mücadelede destek sağladıklarını ve Türkiye ile tam bir ateşkes sağlanması halinde Suriye'yi terk edeceklerini belirtti. Ayrıca PKK ile herhangi bir örgütsel bağı olduğunu da reddetti.

Feminizm ve İslamcı gruplar

Aynı zamanda Şam'daki yeni yönetim Ankara'ya dostça yaklaşıyor ve tüm Suriye'yi merkezi bir yönetim altında birleştirme arzusunu dile getiriyor ki bu da Kürtlerin tercih ettiği adem-i merkeziyetçi yönetime meydan okuyabilir.

Türkiye, SMO'ya doğrudan destek verirken, diğer ülkeler gibi HTŞ'yi geçmişte El-Kaide ile olan bağlantıları nedeniyle terörist grup olarak nitelendiriyor.

yjukılo
Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera

Buna rağmen Ankara'nın HTŞ üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğuna inanılıyor. Üst düzey bir Batılı diplomat, “Onları (HTŞ’yi) en çok Türklerin etkileyebileceği açık” dedi.

Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera bir Türk gazetesine verdiği demeçte, Esed'in devrilmesinin ‘sadece Suriye halkı için değil, aynı zamanda Türk halkı için de bir zafer olduğunu’ söyledi.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan Türk yetkili, HTŞ'nin Ankara'nın kontrolünde olmadığını belirterek, HTŞ’yi ‘şartlar gereği iletişim kurulan’ bir yapı olarak tanımladı. Yetkili ayrıca, birçok Batılı ülkenin de bunu yaptığını ifade etti.

Demokratik Birlik Partisi (PYD) ve ona bağlı YPG liderliğindeki Suriyeli Kürt gruplar, 2011 yılında Esed'e karşı başlayan ayaklanmanın ardından ülkenin kuzeyinin büyük bölümünü kontrol altına aldı. Bağımsızlıktan ziyade özerklik istediklerini vurgularken kendi yönetimlerini kurdular.

Sosyalizm ve feminizmi vurgulayan politikaları HTŞ'nin yöneliminden oldukça farklı.

ABD öncülüğündeki güçlerin DEAŞ'a karşı SDG ile ittifak kurarak ağırlıklı olarak Arap olan bölgeleri kontrol altına almasıyla bölgeleri genişledi.

Türkiye destekli SMO’yu oluşturan gruplar, Esed'in devrilmesiyle birlikte SDG'ye karşı saldırılarını şiddetlendirerek 9 Aralık'ta Münbiç şehrini ele geçirdi.

Washington ateşkese aracılık etti, ancak SDG Türkiye ve müttefiklerini ateşkese uymamakla suçladı. Bir Türk savunma bakanlığı yetkilisi böyle bir anlaşma olmadığını söyledi.

ABD'nin SDG'ye verdiği destek, ABD ile NATO üyesi Türkiye arasındaki gerilimi arttırdı.

Washington SDG'yi, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın bu dönemi Suriye'deki kabiliyetlerini yeniden inşa etmek için kullanmaya çalışacağı uyarısında bulunduğu DEAŞ'a karşı mücadelede kilit bir ortak olarak görüyor. SDG halen militan örgütle bağlantılı on binlerce kişiyi kamplarda ve cezaevlerinde tutuyor.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler geçen hafta yaptığı açıklamada, ülkesinin Suriye'de DEAŞ'ın yeniden canlandığına dair herhangi bir belirti tespit etmediğini bildirdi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan cuma günü Ankara'da Alman mevkidaşıyla yaptığı görüşmede, tutukluların tutulduğu kamp ve cezaevlerinin yönetimi için alternatifler bulunması gerektiğini belirtti.

ABD'nin Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf de cuma günü yaptığı açıklamada, Washington'un Ankara ve SDG ile birlikte ‘SDG'nin ülkenin o bölgesindeki rolüne ilişkin sorunsuz bir geçiş’ üzerine çalıştığını söyledi.

Joe Biden'ın yönetimi ABD güçlerinin Suriye'de kalacağını söyledi, ancak Başkan seçilen Donald Trump 20 Ocak'ta göreve başladığında çekilmelerini emredebilir.

Trump'a mesaj

Trump ilk döneminde Suriye'den çekilmek istemiş, ancak hem kendi ülkesinden hem de ABD'nin müttefiklerinden gelen baskılarla karşılaşmıştı.

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre Suriyeli Kürt yetkili İlham Ahmed, 17 Aralık'ta Trump'a yazdığı mektupta, Türkiye'nin Trump göreve gelmeden önce kuzeydoğuyu kontrol etmeye hazırlandığını iddia etti.

Mektupta, Türkiye'nin planının ‘terörle mücadelede yıllardır kaydedilen ilerlemeyi geri alma tehdidinde bulunduğunu’ yazan Ahmed, Trump’a hitaben “Bu felaketi önleme gücüne sahip olduğunuza inanıyoruz” dedi.

Trump 16 Aralık'ta yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Suriye'de olup bitenleri ‘kontrol altına alacağını’ söyledi, ancak ABD askerlerinin Suriye'de konuşlanmasına ilişkin planlarını açıklamadı.

Oklahoma Üniversitesi'nde Suriye uzmanı olan Joshua Landis, “Kürtler imrenilecek bir konumda değil. Şam’daki yeni yönetim kendine çeki düzen verdiğinde bölgeye girecektir. ABD sonsuza kadar orada kalamaz” ifadelerini kullandı.

HTŞ lideri Ahmed eş-Şera BBC'ye yaptığı açıklamada, ‘Kürtlerin Suriye halkının bir parçası olduğunu’ belirterek, “Suriye bölünmeyecek” dedi. Eş-Şera, silahların tamamen devletin elinde olması gerektiğini ifade etti.

Eş-Şera, Türkiye'nin temel kaygılarından biri olan Suriyeli olmayan Kürt savaşçıların Suriye'deki varlığını kabul etti. Eş-Şera, “Suriye topraklarının Türkiye'ye ya da başka ülkelere tehdit oluşturmasını ve istikrarı bozmasını kabul etmiyoruz” diye konuştu.

Eş-Şera, ‘sorunun çözümü için barışçıl bir formül’ bulmak amacıyla diyalog ve müzakereler yoluyla çalışma sözü verdi.

Kürt yetkili Fener el-Kait, yönetiminin ‘demokratik bir Suriye, adem-i merkeziyetçi bir Suriye, tüm mezhep, din ve etnik kökenlerden tüm Suriyelileri temsil eden bir Suriye’ istediğini bildirdi. El-Kait, SDG'nin ‘yeni Suriye ordusunun çekirdeği’ olacağını belirtti.

SDG Komutanı Mazlum Abdi Reuters'a verdiği demeçte, iki tarafın güçleri arasında çatışma çıkmasını önlemek için HTŞ ile temas kurulduğunu doğruladı, ancak Ankara'nın Şam ile Kürt güçler arasında bir bölünme yaratmaya çalışacağını söyledi.

SDG'nin Şam'daki ‘yeni siyasi aşamaya’ katılması için ABD öncülüğündeki koalisyon da dahil olmak üzere uluslararası taraflardan güçlü bir destek olduğunu söyleyen Abdi, bunu ‘büyük bir fırsat’ olarak niteledi.

Abdi, “Türkiye ve ona bağlı gruplarla aramızda tam bir ateşkes sağlandıktan sonra bu aşamaya katılmaya hazırlanıyoruz” dedi.