Hişam el-Yetim
Ürdün Bedevi Konukevi, sadece insanların tam özgürlük içinde istedikleri, her şeyi söyleyebileceği bir alan değil, aynı zamanda Şeyh tarafından himaye edilen ve onun ev sahipliğinde olan bir yer.
Belirli yer veya zamana bağlılğı yok ve mutlaka lüks bir yer olarak tasarlanmak zorunda değil.
Bu mekânın yapısı taştan veya keçi yünü ve kıl ile oluşturulmuş kare ya da dikdörtgen formdan oluşur ve bu yapı yol kenarında bile kurulabilir.
Konukevini farklı kılan en önemli şey sahibinin açık fikirli olması, her türlü düşünce ve görüşe açık olmasıdır.
Eskiden Bedevi evleri, siyah koyun yününden yapılır ve sürekli olarak misafirleri ve ziyaretçileri ağırlamak için hazır tutulan yapılar olarak kullanılırdı.
Ancak dünya genelindeki sanayi devrimi ve özellikle Ürdün'deki yaşamın evrilmesi ve bedevi toplumların yerleşik hayata yönelmesi, Bedevi geleneğini zayıflattı veya siyasi amaçlar için istismar edilmesine yol açtı.
Bu nedenle, modern mühendislik prensiplerine ve ünlü Batı tarzı döşenmiş yapılara dayalı olarak inşa edilen misafirhane tesisleri yaygınlaştı.
Rib'a kültürü
Eskiden er-Rib'a, evin ön cephesi ve Bedevilerin erkek misafirlerini kabul ettiği bölümdü ve mahrem, yani kadın ve çocuklara ait bölgeden tamamen ayrı tasarlanırdı.
Bedevi evinin bu alanı, halı kaplı ve parlak renklerle dekore edilmiş olması nedeniyle büyük ilgi görür.
Burada "el-munkala" adı verilen ve misafirleri ağırlamak için kullanılan bakır kahve cezvesi etrafında bir ateş çukuru bulunur.
Burası şeyhin ve onun misafirlerinin oturduğu yerdir. Bedevi konukevinin geçmişi 3 bin yıldan fazlaya dayanır.
Çünkü Bedevi konukevi, Bedevi isminin genel olarak Araplara verilmesiyle birlikte Arap Yarımadası'nın kuzeyinden başlamış, yarımadanın tüm bölgelerine, güneyine ve Mısır ve Levant'a yayıldı.
Bedevi evinin bu bölümlerinin, modern mimari tarzına geçişe rağmen günümüze kadar gelmesi dikkat çekici.
Bedevilerin kalıcı bir mekânı olan misafirhanenin, onun fiziksel ve ruhsal düşüncelerine tanıklık ettiği söylenebilir.
Kapı herkese açık
Bedeviler, konukevi kelimesinden kapının her zaman açık tutulmasını anlarlar. Kapı burada çadırın ön tarafı veya modern evlerde dışarıdaki ana demir kapıdır ve her zaman açık bırakılır.
Konukevleri, bireyleri ve grupları kabul eder ve Bedeviler onları "el-kasra" olarak adlandırır. Zamanla, Bedevi konukevinin ziyaretçi türleri gelişti.
Ziyaretçi bir yolcu, yardım arayan biri, davetsiz bir misafir, hatta bir mülteci olabilir.
Son zamanlarda inşa edilen konukevleri
Günümüze kadar, Ürdün'ün başkenti Amman'daki bölgelerde modern mimari tarzına sahip lüks evler yapıldı.
Bununla birlikte, bu ev sahipleri girişlerine büyük demir kapılar koymamaya özen gösterdi, çünkü bazılarına göre bu, "misafirlerin girişini engeller".
Evinin içinde geniş bir konukevi bulunan ve konukevin tüm evin alanının üçte birini kaplamasını sağlayan Ebu Azz el-Kurdi şunları söyledi:
Sonunda ben, birkaç kız kardeşim ve kuzenim başkentin bu bölgesine yerleşmek için taşındık. Evlerimizin hiçbirinde büyük demir dış kapılar yok, çünkü biz Arabız, yüzyıllarca çadır hayatı yaşadık ve bir yerden başka bir yere taşındık, bu yüzden kapılar bizim için misafirlerin girişini engelleyen bariyerler anlamına gelir ve aynı zamanda rızkın engellenmesine neden olabilir.
DAHA FAZLA OKU
İçeride Arap tarzı döşeme ve modern oturma grupları, el yapımı dekorasyonlar ve göz alıcı modern aydınlatma ile birlikte büyük bir alan bulunur.
Bu konukevi genellikle erkekler ve kadınlar için iki bölümden oluşur ve ikisi arasında küçük bir koridor bulunur.
Bedevi konukevinin araştırılması
1970'lerden günümüze kadar uzanan zaman diliminde bazı oryantalistler, özellikle Fransız oryantalist Dominique Chevalier, Bedevi konukevini akademik araştırmalarda ele aldı.
Bu çalışmalarda, Bedevi yaşam tarzı ile Arap insanının genel olarak kendi içine dönme isteği arasında bir bağlantı kuruldu.
Ürdün'deki sömürge dönemi ve Bedevi kültürü
Ürdün'deki sömürge dönemine şahitlik eden ve Ürdünlü savaşçılarla birlikte savaşan, "Arabistanlı Lawrence" olarak bilinen İngiliz general, "Bilgeliğin Yedi Temeli" adlı kitabında şöyle demişti:
Ürdün Bedevi kişiliği doğası gereği kaygılıdır, yerleşik yaşamı bilmez ve gizlenmeyi beceremez. Savaş zamanlarında bile eğlence ve şaka yapma eğilimindedir.
Bazı Ürdünlüler, Ürdün Bedevi kişiliği hakkındaki bu izlenimi Bedevi tarzı misafir kabul etme kültürüne bağlamışlardır.
Ürdün Bilgi Ansiklopedisi siyasi açıdan şöyle der:
1957'de faaliyetlerinin yasaklanmasının ardından siyasi partiler zaman zaman camileri ve misafirhaneleri faaliyetlerini sürdürmek için istismar ettiler.
Ürdünlü akademisyenlere göre Bedevi konukevinin siyasi parti faaliyetleri için kullanılma dönemi, coşkulu konuşmaların yapıldığı ve şiirlerin okunduğu bir dönem olarak nitelendirilmiş ve bu, konukevi için olumsuz bir etki yaratmıştır, çünkü bu tür konuşmalar gerçeklikle uyumsuzdu.
Çoğu Ürdünlü için gelenekler ve adetler modern hayatta devam etse de Ürdün'ün geleneksel Bedevi konukevi uzun bir süre içinde olumlu ve olumsuz birçok değişim geçirmiştir.
Zamanla konukevi, geleneksel Bedevi yaşamından modern hayata geçiş nedeniyle birçok estetik ve insani anlamını kaybetti.
Ürdünlüler, geleneksel konukevlerinin yok olma tehlikesini hissetmektedirler, hatta bazıları eski geleneksel konukevlerinin yerine modern yaşam tarzını tercih ediyorlar.
Bu konuda eski Ürdünlü bakan da dahil olmak üzere birçok kişi endişelerini dile getirmiş ve geleneksel haliyle Ürdün Bedevi konuk evleri döneminin sonunun geldiğini doğruladı.
Independent Arabia - Independent Türkçe
Gazze Şeridi'nin orta kesiminde bulunan Nuseyrat Mülteci Kampı’ndaki yıkılmış evlerin genel görünümü (AFP)
